نابودی شاهوار
شاهوار قریب به یک دهه به خاطر تخریب‌های معدنی در حال نابودی است، اما در برابر سکوت مسئولان برای این فاجعه، مطالبات مردمی و سؤالات بی‌پاسخ فراوانی وجود دارد.
قله شاهوار، نماد تاریخ طبیعی شاهرود است. شاهوار هزاران سال، زیستگاه حیات‌وحش و تأمین‌کننده آب آشامیدنی و کشاورزی در دو سوی سلسله جبال البرز شرقی بوده است. اما متأسفانه در سال‌های اخیر در اثر سهل‌انگاری و بی‌تدبیری مسئولان، بدون در نظر گرفتن اصول حفاظت محیط‌زیست به معدنی به نام «بوکسیت تاش و سیاه رودبار» مجوز فعالیت داده شده تا با پاک تراشی کوه، مشغول برداشت غیراصولی از منابع آن باشند.
حجم تخریب‌های این معدن به حدی است که پوشش گیاهی، منابع آبی و درختان کمیاب اورس زیادی از بین رفته و همچون غده سرطانی به جان این رشته‌کوه عظیم افتاده است تا از دیدن این مصیبت غم‌بار دل هر انسانی به درد آید.
در این چند سال اخیر که شرکت آلومینای جاجرم، طرح زیست‌محیطی و یا طرح مدیریت تهیه نکرده، محیط‌زیست چه اقدام و پیگیری‌هایی را در این‌باره صورت داده است؟ اگر بازهم تحویل طرح زیست‌محیطی این معدن به طول بینجامد و یا بعد از تهیه، این طرح اجرایی نشد چه؟
در این شرایط باید محیط‌زیست راساً و بدون فوت وقت در مورد به هم خوردن چهره طبیعت اقدامات قانونی خود را به انجام برساند.
متولی چشمه‌ها و آبراهه‌ها و رودخانه‌ها باید پاسخ دهد که تخریب چشمه‌هایی که به نظر کارشناسان زمین‌شناسی بیش از ۳۰ میلیون سال است جریان دارند و امروز تخریب و تغییر یافته و یکی از مهم‌ترین سرشاخه‌های آبی شاهرود که بی‌نظیرترین آب را از لحاظ کیفیت داشته، به روزگار کنونی درآمده، چه اقدامی برای جلوگیری از تخریب‌ها صورت داده است؟
سؤال از منابع طبیعی هم این است که در زمان صدور مجوز آیا متوجه بوده که قبلاً برای مرتع میشی روستای تاش که شامل قسمت عمده‌ای از محدوده معدن می‌گردد طرح مرتع‌داری تهیه و تصویب کرده است.
آیا وقتی قسمت بعدی مشخص شد آیا مجاز هستند به هر شکل روی شیب‌های تند جاده بزنند و هر جایی باطله‌ها را تخلیه نمایند؟ آیا دو محل دپوی موجود را منابع طبیعی مجوز داده که هرروز به وسعت آن افزوده‌شده و از وسعت مرتع کم می‌شود؟ آیا تعداد درختان چند صدساله قطع‌شده اورس و صد‌ها هزار بوته و هزاران تن خاک و شن و سنگ جابه‌جا شده غیر از مقدار برده شده را محاسبه کرده است؟ و آیا گذشته از برخورد قانونی آیا حتی یک تذکر کتبی به معدن داده است؟ همه این موارد اگر موشکافی نشود و مسئولانه برخورد نگردد آینده‌ای وجود نخواهد داشت.
سوال از اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان شاهرود این است که آیا آن‌ها واقعاً از نحوه و روند و نتیجه بهره‌برداری از معدن تاش راضی هستند و از لحاظ کارشناسی آن را قبول دارند؟ آیا میزان برداشت با مجوز مطابقت دارد؟ آیا دفتر ثبت در محل معدن وجود دارد و بر کار آن‌ها نظارت می‌شود؟ آیا برای چندین تن مواد باید یخچال‌ها و صخره‌ها تا عمق زیادی تخریب گردد و بقیه سنگ‌ها و خاک‌ها رهاشده و یا به منطقه سالم که مصون از تخریب مانده منتقل و آنجا را نیز نابود نمایند؟ آیا لزومی داشته که جاده‌ها با این عرض و وسعت ایجاد شوند؟ آیا ضرورت داشته چشمه‌ها و مسیر آن‌ها تخریب گردند؟ آیا اداره صنعت و معدن می‌خواهد همه سرمایه‌های زیرزمینی را برای زمان حاضر صرف کند و نمی‌خواهد مقداری برای آیندگان بگذارد که شاید در آینده با روش‌های پیشرفته، تخریب طبیعت را به حداقل برساند؟
قطعاً اداره صنعت و معدن شاهرود اگر ارادۀ لازم برای کار درست را داشته باشد جوابی برای این سؤالات دارد که می‌تواند برای حل مشکلات مؤثر باشد.
بی‌شک شاهوار یکی از قله‌های مهم ایران برای کوهنوردی و پیش آمادگی برای صعود به قلل بلندتر مثل دماوند است و از حیث ارتفاع (حدود ۴ هزار متر) از اهمیت بالایی برای هیئت کوهنوردی برخوردار است. چرا تاکنون اعتراض و موضع‌گیری جدی‌ای از سوی اداره ورزش و جوانان در قبال تخریب مسیر و چشم‌انداز‌های صعود به این قله زیبا صورت نگرفته است. چرا در قبال از دست دادن این ظرفیت مهم ورزشی شهرستان که می‌تواند منبع درآمد، اشتغال و توسعه ورزشی را به همراه داشته باشد سکوت کرده‌اید؟
مطالبه ما از اداره میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص مسئله شاهوار حول ۲ محور است. نخست اینکه قله شاهوار نماد تاریخ طبیعی شاهرود بوده و انتظار است اداره میراث فرهنگی و گردشگری نیز به مسئله ورود کند و با ثبت این اثر طبیعی در فهرست آثار ملّی جلوی تخریب‌های بیشتر را بگیرد. ثانیاً دامنه‌های شاهوار و روستای هدف گردشگری تاش از زیرساخت‌های مهم شهرستان و سرمایه‌ای برای آیندگان به امانت نزد ما سپرده‌شده که می‌بایست مسئولانه‌تر از این جاذبه‌های گردشگری محافظت گردد.
انتظاری که از فرماندار جدید شهرستان داریم این است که طرح آمایش و استفاده بهینه و پایدار از سرزمین مورد توجه جدی قرارگیرد که سرمایه خدادادی که اکنون در دست ماست و متعلق به نسل‌های بعدی است با منفعت کوتاه‌مدت (البته اگر منفعتی برای این مردم بتوان در معدن تاش در نظر گرفت) به‌صورت یک‌بارمصرف معامله نشود و نظارت شود دستگاه‌های دولتی به وظایف خود عمل نمایند و صرفه و صلاح در نظر گرفته شود و چنانچه ادامه کار معدن منطقی نیست از طریق دادستان شهرستان، حکم تعطیلی این معدن صادر شود.
شاهرود - علیرضا اسلام‌پناه