آیا برنامه‌ای برای مقابله با تحریم‌های جدید وجود دارد؟
فرصت طلایی اقتصاد مقاومتی در برابر استکبار
هدیه آقاپور
«زنگ هشدارِ» اتفاقات دنیای سیاست، در اکثر مواقع پیش از وقوع به صدا در می‌آید و این بستگی به عملکرد افراد و دولت‌ها دارد که آن را تبدیل به فرصت کنند یا بحران.
رصد این پالس‌ها و چیدن برنامه برای برخورد با آن، موضوعی است که نه تنها دنیای سیاست بلکه هر عرصه‌ای باید به آن توجه کند و با هوشیاری لازم فضا را به نفع خود تغییر دهد.
ارسال پیام غلط به آمریکا!
نمونه بارز زنگ هشدارِ پیش از اتفاق، ماجرای خروج آمریکا از برجام بود.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در وعده‌های انتخاباتی و از ابتدای روی کار آمدن دولتش پالس‌های خروج از برجام را فرستاده بود و3 بار مجبور به تمدید تعلیق تحریم‌های ایران در قالب برجام شد اما 12 ژانویه 2018 با امضای مجدد دستور تعلیق تحریم‌های هسته‌ای، ایران را تهدید کرد این آخرین باری است که چنین می‌کند و در صورت عدم تغییر برجام مطابق با نظرات و خواست‌های دولت جدید آمریکا او دیگر تحریم‌های تعلیق شده ایران را تمدید نخواهد کرد.
حدود 5 ماه بعد در 18 اردیبهشت ماه 97 آمریکا رسما از برجام خارج شد و انتظار می‌رفت که دولت و دستگاه دیپلماسی کشورمان به همراه کارشناسان اقتصادی برنامه‌های لازم را برای این اتفاق تدارک دیده و با رصد و دریافت پالس‌های خروج از برجام ابتکار عمل داشته باشند.
اکنون حدود سه ماه از این رویداد می‌گذرد و با توجه به بحران‌های پیش آمده این سؤال مطرح می‌شود آیا برنامه‌ای برای رویارویی با این رویداد وجود دارد و آیا ابتکار عمل دست دولت ایران است؟
در همین رابطه فواد ایزدی عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «برخی اقدامات دولت حتی از برنامه نداشتن هم بدتر بود!»
وی ادامه می‌دهد:«به عقیده من این عملکردِ دولت بود که آمریکایی‌ها را مطمئن کرد اگر از برجام خارج شوند ایران در آن باقی خواهد ماند، اطمینانی که برخی با چنین ادبیاتی «اگر آمریکا برود ایران با اروپا ادامه خواهد داد» به طرف مقابل دادند و متاسفانه یقینی را برای آمریکا ایجاد کرد که هم می‌توانند محدودیت‌های برجام را داشته باشند و هم تحریم و هم امتیازهای جدید بگیرند.»
کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل تصریح می‌کند: «گرفتن امتیاز جدید را هم عده‌ای در دولت پیامش را فرستادند به این معنی که گفتند «ما برجام منطقه‌ای یا برجام دو و سه می‌خواهیم»، برجام یعنی مذاکره، مذاکره هم یعنی امتیاز بدهید و امتیاز بگیرید، آنها در امتیاز دادن ضعیف هستند اما احساس کردند می‌توانند امتیاز بگیرند.»
ایزدی تصریح می‌کند: «طرف مقابل احساس کرده است که دولت ایران آمادگی دادن امتیاز در حوزه منطقه و بحث موشکی را دارد و در نهایت نتیجه این شد تا دشمنان طمع کنند درحالی که برجام را هم دارند در حوزه‌های دیگرهم از ما امتیاز بگیرند.»
وی می‌افزاید: «در داخل نه تنها کار جدی‌ای برای مقابله با خروج آمریکا از برجام نشد بلکه کارهایی صورت گرفت که پیام‌اشتباه فرستاده شد، درواقع اگر دولت کاری نمی‌کرد بهتر بود، پیام صحیح و کار درست این بود زمانی که متوجه شدیم طرف مقابل قصد خروج از برجام را دارد ما هم باید به سمت مخالف حرکت می‌کردیم مانند ارتقای توانمندی‌های هسته‌ای، درحالی که سه ماه است آمریکا از برجام خارج شده و هنوز هم نمی‌بینیم کارهایی که به ارتقای توانمندی هسته‌ای کشورمان منجر می‌شود و نقض برجام هم نیست صورت بگیرد.»
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل تاکید می‌کند: «از ابتدای دولت ترامپ ما باید با کارهایی از قبیل ارتقای توان هسته‌ای اجازه نمی‌دادیم این یقین را پیدا کنند که در صورت خروج آمریکا، ایران در برجام باقی می‌ماند.»
وی اضافه می‌کند: «البته اکنون حرف‌های بهتری زده می‌شود از جمله اینکه «اگر ایران نفت نفروشد دیگران هم نمی‌توانند بفروشند» اما متاسفانه این حرف‌ها را هم کسی در دنیا جدی نمی‌گیرد، چراکه یک برآوردی نسبت به مسئولین قوه مجریه ما دارند و می‌دانند این‌ها جنبه تهدید دارد و بعد هم می‌بینیم که حرف‌ها را هم عوض می‌کنند، نمونه آن صحبت‌هایی بود که در مقابل سفیر انگلیس زده شد!»
ایزدی تاکید می‌کند: «با خروج آمریکا از برجام تحرک مناسب و تحول خاصی در سیاست خارجی ما صورت نگرفته است و این طرف مقابل را تشوق می‌کند به سیاست‌هایی که دارد ادامه دهد.»
برای مقابله با تحریم‌ها آماده ایم؟
پس از خروج آمریکا از برجام زنگ هشدار سرازیر شدن تحریم‌ها به سمت ایران به شدت به صدا درآمد.
البته رئیس‌کمیته فرعی خاورمیانه و شمال آفریقای کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا پیش از خروج از برجام گفته بود؛ آمریکا چنان تحریم‌های فلج‌کننده‌ای علیه ایران وضع خواهد کرد که مجبور شود بار دیگر در تصمیم خود مبنی بر توسعه برنامه موشک‌های بالستیک تجدید نظر کند.
برایان هوک نیز رئیس طرح‌های سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد: بخش کلیدی استراتژی ما، ایجاد حداکثر فشار دیپلماسی و اقتصادی بر ایران است.
اکنون انتظار می‌رود با توجه به تجربه برجام و هشدارهایی که در زمینه تحریم داده شده اقدامات مناسب صورت گیرد و راهکارهای لازم برای مقابله با موج جدید تحریم ارائه شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی ذوالنور نماینده مردم قم و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «معتقدم وزارت امورخارجه و متولیان آن به مردم حقیقت را نگفتند بلکه خلاف آنچه بود را اطلاع‌رسانی کردند؛ بارها و بارها مقامات وزارت امورخارجه در سناریو‌های مختلف اعلام کردند که ما برای وضعیت‌های مختلف برنامه داریم درحالی که چنین نبود.»
وی ادامه می‌دهد:«دو وضعیت بیشتر برای ما مطرح نبود، یکی اینکه ترامپ در برجام باقی بماند که خب برنامه جاری به حساب می‌آمد و تمهیدات خاصی نیاز نداشت، وضعیت دیگر خروج آمریکا از برجام بود که ما نیاز به برنامه داشتیم اما متاسفانه دولت هیچ برنامه خاصی برای آن نداشت.»
نسخه شفا بخشی به نام اقتصاد مقاومتی
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح می‌کند: «امروز دولت باید به نسخه شفابخش (اقتصاد مقاومتی) که تنها راه درمان وضعیت اقتصادی کشور است بپردازد و 24 اصل آن را مو به مو باید پیاده و اجرا کند.»
ذوالنور تاکید می‌کند: «مبانی 24 اصل اقتصاد مقاومتی بسیار روشن و قابل اجرا است از جمله تکیه بر توان داخلی، استحکام ساخت داخلی، افزایش و تقویت تولید، صادرات محور کردن اقتصاد، تکیه بر ارتباط با همسایگان با توجه به اینکه ما در تحریم به سر می‌بریم دولت باید یک معاونتی ایجاد می‌کرد به نام معاونت ارتباط با همسایگان که متاسفانه شاهد چنین تحرکاتی از سوی دولت نبودیم.»
وی اضافه می‌کند:«آن چیزهایی که می‌توانست مانع اجرای نقشه‌های آمریکا علیه ایران شود را دولت بر آنها تکیه نکرد بلکه گاهی عکس آن نیزعمل کرد.»
نماینده مردم قم با‌اشاره به بحران فعلی ارز در کشورمان می‌افزاید: «تلاش آمریکا بر این است که ورود ارز به کشورمان را کاهش دهد تا ذخایر ارزی ما دچار مشکل شود در نتیجه دولت باید مدیریت بهینه ذخایر ارزی را انجام دهد و مصرف بی‌رویه آن را مهار کند. به عنوان مثال ارز مسافری باید مدیریت شود، ضرورتی ندارد فردی می‌خواهد برود آنتالیا و... ما به او ارز اختصاص دهیم.»
ذوالنور ادامه می‌دهد: «یک زمانی هست که وزارت بهداشت گواهی می‌کند مریضی در داخل کشور قابل درمان نیست و باید برود خارج که خب در اینجا باید به او ارز اختصاص داده شود، همچنین در بحث ارز دانشجویی، رشته‌ای نیست که در داخل وجود نداشته باشد پس چرا کسی بخواهد برود خارج درس بخواند ؟ مایل است برود‌اشکال ندارد چرا از جیب مردم بخواهد تحصیل کند و ما نباید چنین ارزی به او اختصاص دهیم، هرکس هم می‌خواهد در بیرون درس بخواند اگر توانمندی دارد برود.»
وی یادآور می‌شود: «ورود بسیاری از کالاها غیر از این 1400 قلمی که خیلی هم دیر اعلام شد باید جلوگیری شود، اسب مسابقه، الاغ، سگ، خرگوش، پرنده و گل‌های زینتی چه ضرورتی دارد ثبت سفارش شوند و وارد شوند آن هم به قیمت فشار اقتصادی و ارزی بر مردم، فروش سگ‌های آپارتمانی چرا باید از ارز ارزان جیب مردم صورت گیرد؟ دولت باید از این اتفاقات جلوگیری می‌کرد.»
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به مدیریت فلزات گران بها تصریح می‌کند:«امروز هیچ اتفاق خاصی نسبت به سال گذشته نیفتاده، نه فروش نفت کاهش پیدا کرده و نه ذخایر ارزی دچار مشکل شده و نه هنوز تحریم خاصی اعمال شده، پس علت این وضع آشفته چیست؟ یک عامل آن جنگ روانی است و عامل دوم هم بی‌کفایتی دولت در مدیریت کشور است.»
ذوالنور خاطرنشان می‌کند: «سیاست‌های غلط باعث بروز چنین بحران‌هایی در کشور شده است از جمله ناتوانی و مسیر کج بانک مرکزی در بحث مؤسسات مالی سیاست‌های پولی و بانکی به ویژه اقدامات نابه‌جای بانک مرکزی در زمانی خاص چنین وضعیتی را برای کشور درست کرد.»
راه اول و آخر
تحریم اقتصادی در طول انقلاب اسلامی یکی از حربه‌های اصلی مستکبران علیه ملت انقلابی ایران اسلامی بوده است.
مهرداد بائوج لاهوتی نماینده مردم گیلان، لنگرود و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «از روز اول همه می‌دانستند که با دشمن مذاکره می‌کنیم و دنیا متوجه شد ایران اهل منطق بوده و بدعهدی آمریکا هم بار دیگر به اثبات رسید.»
وی ادامه می‌دهد: «تا معیار و ملاک راه ما، انقلاب است طبیعی است که دشمنی دشمنان از جمله آمریکا همراهمان باشد، بنابراین بهترین راه برای مقابله با تحریم‌ها و به طور کلی کید دشمنان، مقاوم سازی اقتصاد است که متاسفانه پس از انقلاب از آن غافل شدیم در صورتی که اگر اقتصاد مقاوم داشتیم هرگز مقابل این تکان‌ها نمی‌لرزیدیم.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس می‌افزاید: «در کنار این تهدیدها همیشه فرصت وجود دارد، اولین کاری که دولت باید بکند ارز را از فضای روانی خارج کند و در قدم بعد به بررسی توان‌های داخلی برای راه‌اندازی تولیدات کالا بپردازد که از این طریق هم بیکاری رفع شود و هم اقتصاد پویا داشته باشیم.»
لاهوتی تاکید می‌کند: «درسایه تهدید تحریم، بهترین فرصت است تا نگاه به واردات تصحیح شود و بروکراسی‌های اداری کم شود و نقدینگی‌ای که در جامعه وجود دارد و آسیب جدی برای کشور شده است باید به سمت نیاز جامعه هدایت شود، سرمایه‌گذاری که پول در دستش است به جای اینکه به سمت طلا و دلالی برود به کمک اقتصاد بیاید که این امر مستلزم جذب اعتماد سرمایه‌گذاران است.»
وی خاطرنشان می‌کند: «با توجه به بحران فعلی و تکان‌های اقتصادی پیش رو دولت باید تیم اقتصادی خود را ترمیم کند و با عزم جدی پای کار باشد.»
طبق فرموده مقام معظم رهبری، در هر جایی که به توانایی دست پیدا کنیم، آنجا تحریم از بین می‌رود؛ و تحریم مال آنجایی است که دست شما بسته است و در هر بخشی که شما بتوانید از خودتان تحرّک و پیشرفت نشان بدهید، طرف احساس می‌کند تحریم یک کار لَغوی است.