kayhan.ir

کد خبر: ۱۳۸۷۳۰
تاریخ انتشار : ۱۲ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۹:۲۳
تاریخ تمدن اسلامی- ۵۶

شهر رؤیایی مسلمانان




سیستم اعداد امروزی از آندلس به اروپا رسید
حضور مسلمانان در جنوب اروپا و سیسیل و آندلس، بسیاری از علوم و هنری که آنها در طی سال‌ها و قرن‌ها بدست آورده بودند به همراه سبک زندگی شان به اروپا انتقال داد. اندرو گراهام دیکسون (منتقد و مورخ هنری و کارشناس شبکه تلویزیونی BBC) درباره انتقال ابتدایی این علوم از طریق اندلس به اروپا می‌گوید:
«...مسلمانان پیشرفت‌های بسیاری در زمینه فلسفه، ادبیات، علم و ریاضیات داشتند. سهم اسلام در تفکر غربی بسیار عظیم بوده است. از طریق آندلس بود که غرب تمام فلسفه یونان باستان را کشف کرد و از طریق آندلس بود که سیستم اعداد هند و عربی یعنی سیستم اعداد امروزی مان را بدست آوردیم. نوع تفکر منطقی، طرز شمارش و محاسبه. معقول است که بگوییم همه اینها در مراکز آموزشی بزرگ اسلامی مثل کوردوبا جمع شده بود...»
هیجان انگیزترین و بزرگترین شهر اروپای قرون وسطی
این انتقال علم و هنر و سبک زندگی تمدن اسلامی به اروپا، قبل از همه، شهرهای آندلس را تحت تاثیر خود قرار‌داد و بیش از سایر نقاط، مرکز آندلس اسلامی که شهری به نام قرطبه (همان کوردوبای امروز) بود. در واقع قرطبه مانند بغداد، عروس شهرهای اروپایی شد، آنچنان‌که مردم دیگر نقاط اروپا که آن زمان در تاریکی و سیاهی به سر می‌بردند را به حیرت وامی‌داشت. دکتر شیلا بلیر (استاد تاریخ هنر کالج بوستون) درباره قرطبه قرون وسطی یا کوردوبای امروز به عنوان هیجان انگیزترین شهر آن روزگار اروپا می‌گوید:
«... شهر کوردوبا (مرکز حکومت اسلامی آندلس) در قرن‌های نهم و دهم یکی از بزرگترین و هیجان انگیزترین شهرهای اروپا محسوب می‌شد، ما مدارکی از مردمی که به این شهر آمدند، داریم که آن را برای ما توصیف کرده‌اند؛ این همه گل‌های زیبا اینجا چه‌کار می‌کند؟ این خیابان‌های باز، این نور زیبا که همه جا را گرفته است. شهرهای شمالی اروپا همه تاریک بودند. در کوردوبا، آب‌های روان و جاری وجود داشت و مردم خانه‌های بزرگی داشتند...»
اولین نشانه‌های شکوفایی فرهنگ مسلمانان در آندلس، در شهر کوردوبا، پایتخت تازه آنها دیده می‌شد. در اواخر قرن هشتم میلادی، مسلمانان، کوردوبا را به درخشان‌ترین، غنی‌ترین و شلوغ‌ترین شهر اروپا تبدیل کردند. آوازه کوردوبا حتی به گوش اهالی زاکسون که منطقه‌ای آرام در آلمان امروزی است هم رسیده بود تا آنجا که یک راهبه مسیحی اهل آنجا، آن را گوهر درخشان جهان توصیف کرد.
پروفسور کارول هیلن برند (رئیس موسسه مطالعات اسلامی و خاورمیانه دانشگاه ادینبورو انگلیس) هم از راهبه‌ای می‌گوید که تحت تاثیر شکوه و سرزندگی کوردوبا قرار گرفته بود:
«...در قرن دهم یک راهبه از نژاد آنگلوساکسون بود با نام عحیب و غریب و سخت هاروسپیتا که کوردوبا را در قرون وسطی، زینت جهان می‌خواند. او بسیار تحت تاثیر این مکان قرار گرفته بود در حالی که او یک راهبه مسیحی بود...»
ب) فرهنگ اسلام بخشی از تاروپود دنیای امروز
انتقال فنون و تکنیک از آندلس به اروپا
هنری لوکاس نویسنده کتاب «تاریخ تمدن»، حضور مسلمانان در آندلس و اسپانیا را باعث دستیابی مردم اروپا به بسیاری از فنون و تکنیک و هنر تمدن اسلامی دانسته و می‌نویسد:
«... دستاوردهای والای مسلمین در اسپانیا، برای فرهنگ اروپای مسیحی، به ویژه پس از سده دهم میلادی (چهارم هجری) از اهمیت برخوردار است. پس از گشوده شدن اسپانیا در 711 میلادی (93 هجری قمری)، فرمانروایان اسلامی، اسپانیا را با اندیشه و صنعت اسلامی آشنا ساختند. چون مردم آن کشور، فرهنگ برتر اسلامی را پذیرفتند، از آن پس، حالت واپس مانده و ولایتی زندگی اسپانیایی به سرعت دگرگون شد. شهرهای کوردوبا (قرطبه) Cordoba، تولدو (طلیطله) Toledo، گرانادا (غرناطه) Granada به مراکز شکوفایی تبدیل گردیدند که فرهنگ اسلامی از آنجا در فرانسه، آلمان و سایر سرزمین‌های اروپای مسیحی پراکنده شد. جمعیت افزایش یافت، شهرها از لحاظ وسعت و ثروت عمومی به سرعت روبه رشد نهادند. بافندگی رونق گرفت، گفته‌اند کورودوبا 13 هزار بافنده داشته است.
کار روی چرم به مرتبه بلندی از کمال رسید. در انگلیسی به کفاش، Cordwainer می‌گویند که از نام کورودوبا گرفته شده است. نام خاص Cowin نیز از ریشه کورودوباست. هنوز هم به نوع خاصی از چرم Cordovan گفته می‌شود. در فرانسه نیز به کفاش، Cordonnier می‌گویند.
فلز کاری اسلامی نیز رونق یافت، فن آبدیده کردن فولاد به کمال رسید و شمشیرهای تولدویی شهرت یافت. کالاهای زرین، سیمین و برنجین خواهان بسیار داشت...»
اندرو گراهام دیکسون (منتقد و مورخ هنری و کارشناس شبکه تلویزیونی BBC) از دیگر جذابیت‌هایی می‌گوید که مسلمانان برای مردم اسپانیا بوجود آورده بودند:
«مسلمانان بیش از هر چیزی مناظر این کشور (اسپانیا) را تغییر دادند. از نظر رومی‌ها، اسپانیا تنها مکانی خشک و بی‌آب و علف بود. اما برای مسلمانان که زندگی در صحرا را تجربه کرده بودند، این سرزمین پر از امکانات کشاورزی بود. آنها با خودشان تکنیک‌های کشاورزی در سرزمین‌های خشک، سیستم‌های آبیاری و قنات را آوردند. آنها زیتون و انگور کاشتند و در نتیجه جمعیت منطقه به شدت اضافه شد. ناگهان فراوانی شد و آب و خوراک زیادی برای همه پیدا شد. واقعا اسپانیا هیچ‌وقت اوضاعی به این خوبی نداشت....»
مسلمین، اجداد فرهنگی اروپا در علم جغرافیا
اکتشافات و بازرگانی
یکی از نشانه‌هایی که می‌توان تاثیر فرهنگ و تمدن اسلامی را بر اروپا دریافت، شباهت شگفت انگیز بسیاری از لغاتی است که در فرهنگ اروپایی و در مشاغل و سطوح مختلف مورد استفاده قرار گرفته اما ریشه عربی یا اسلامی دارد. پروفسور زیگرید هونکه، بخش مهمی از کتاب خود یعنی «خورشید الله برفراز مغرب زمین» را به این مسئله اختصاص داده و تعداد زیادی از لغات یاد شده را با ریشه عربی آنها جمع آوری نموده که کاربردهای مختلفی در مراحل و بخش‌های مختلفی از زندگی روزمره دارد. ژان شاردن (سیاح و پژوهشگر و فیلسوف فرانسوی) درباره این تاثیر ادبیات و فرهنگ می‌نویسد:
«... اروپا باید مسلمین را در علم جغرافیا و اکتشافات و بازرگانی، اجداد فرهنگی خود شمارد. نفوذی که اسلام در تمدن کنونی ما (اروپا و آمریکا) در قسمت‌های مذکور داشته، از روی اصطلاحات و لغاتی که از اصل عربی است و امروزه در کار بازرگانی و کشتی رانی به کار می‌رود، معلوم و حدود این نفوذ تنها با مطالعه تاریخ ترقی سرزمین‌هایی که درباره آنها معرفت جغرافیایی داریم، مکشوف می‌گردد...»
ج) جنگ‌های صلیبی؛ باب ورود تمدن مدرن به اروپا
جنگ‌های صلیبی از فاجعه بارترین وقایع تاریخ بشری محسوب شده و بنابراسناد و شواهد مستند موجود، به تحریک  کانون های‌اشراف یهود اروپا و با سرمایه آنها، سپاهیان مسیحی توسط کلیسای واتیکان، سازماندهی شدند تا برای فتح سرزمین‌های مسلمانان و قلع و قمع آنها راهی خاورمیانه گردند. هدف اصلی و اولیه، تصرف اورشلیم یا بیت المقدس بود که همواره نقطه‌ای کلیدی برای آرمان‌های صهیونی محسوب شده و قرار بوده و هست که حکومت جهانی صهیون به مرکزیت اورشلیم برپا شود.
بنا به آنچه در تاریخ آمده است، پاپ اوربان دوم در سال 1095 میلادی، در مجلس کلرمونت فرانسه، مسیحیان را برای به چنگ آوردن سرزمین‌های مقدس از دست مسلمانان به جنگ فراخواند که در پی آن لشکر بزرگی از صلیبیون تشکیل شد که سربازان نظامی و دهها هزار نفر از مردم عادی بدنه آن را تشکیل می‌دادند. بنا به گفته «دانالد کوئلر» از دانشگاه ایلینویز:
«...شوالیه‌های فرانسوی به دنبال زمین‌های بیشتر بودند. تجار ایتالیایی امیدوار بودند تجارت خود را در بنادر خاورمیانه توسعه دهند و شمار وسیع مردم بینوا نیز تنها برای فرار از سختی زندگی روزمره خویش به هیئت اعزامی پیوستند...»
این جمعیت حریص در راه خود به شرق ، بسیاری از مسلمانان را به امید یافتن طلا و جواهرات ، قتل عام کرد. در کتب تاریخی امده است ، صلیبیون حتی شکم قربانیان را برای یافتن طلا و سنگ‌های قیمتی که گمان می‌کردند آنها را قبل از مرگ بلعیده‌اند ، پاره می‌کردند. گروه مختلط و چند چهره صلیبیون پس از سفری طولانی و سخت و غارت و قتل عام وسیع مسلمانان در سال 1099 میلادی به اورشلیم رسیدند و پس ازفتح آن جنایاتی مرتکب شدندکه بسیاری از مورخین نوشته‌اند جهان به ندرت شاهد بی‌رحمی و وحشی‌گری مانند آنچه صلیبیون انجام دادند ، بوده است. آنها همه مسلمانان شهر را به دم شمشیر سپردند.
در این باره «گست فرانکوروم» در کتاب «مهاجرین دیگر به سوی اورشلیم» نوشت:
«...آنها (صلیبیون) همه اعراب و ترک‌هایی را که می‌یافتند ، چه مرد و چه زن ، می‌کشتند...»