«63 درصد داوطلبان کنکور سراسری از گروه علوم تجربی هستند»، این جمله تیتر خبر رسانه‌ها پیش از برگزاری کنکور 97 بود که نظر بسیاری از کارشناسان را به خود معطوف کرد.
این آمار به حدی تعجب برانگیز بود که حتی مقام معظم رهبری نیز نسبت به آن واکنش نشان دادند.
مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها در روز 20 خردادماه امسال این آمار را وضعیتی خطرناک برای کشور برشمردند و فرمودند: «آماری که به من داده‌اند نشان می‌دهد که مثلاً حدود پنجاه درصد داوطلبان کنکور رشته‌ ریاضی که رشته‌ بسیار مهمی است، کاهش پیدا کرده؛ این برای آینده‌ کشور خطرناک است؛ ما این رشته‌های مهمّ علوم پایه را - به خصوص مثل ریاضی را یا فیزیک را - برای آینده لازم داریم؛ اگر چنانچه داوطلبانِ اینها کم باشند و هجوم بشود به رشته‌های درآمدزا که حالا یک پولی و شغلی بلافاصله در اختیار انسان می‌گذارد، این [موجب] مشکل است. عوارضِ این عدم توازن را بایستی دستگاه‌های دانشگاهی حتماً جبران کنند و درست کنند.»
آمار به این صورت است که از یک میلیون و 11 هزار و 825 نفر شرکت‌کننده در کنکور سراسری، 144 هزار و 550 نفر داوطلبان گروه ریاضی و فنی، 642 هزار و 451 نفر داوطلبان گروه تجربی، 205 هزار و 26 نفر داوطلبان گروه انسانی، 12 هزار و26 نفر داوطلبان گروه هنر و 7 هزار و 538 نفر داوطلبان گروه زبان‌های خارجی هستند یعنی بیش از 60 درصد داوطلبان در گروه علوم تجربی آزمون داده‌اند.
این مسئله به حدی در وضعیت آموزش عالی اثرگذار است که در جلسه ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور نیز مورد بررسی قرار گرفته و اعضای این ستاد موضوع هدایت تحصیلی را مورد بررسی قرار دادند تا بتوانند اقدامات اجرایی را برای حل این مشکل آغاز کنند.
کبگانیان؛ دبیر ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور با اعلام این خبر می‌گوید: ما احساس می‌کنیم هدایت تحصیلی موجود به صورتی که لازم است انجام نمی‌شود، از وزارت آموزش و پرورش خواستیم که پیشنهادها را بیاورند ولی باید در جلسه ستاد راهبری نقشه جامع علمی تصویب شود. هدایت تحصیلی به معنای اجبار نیست بلکه آگاه کردن دانش‌آموزان به آینده شغلی و رشته‌های مربوطه است.
شریعتی‌نیاسر؛ معاون آموزشی وزیر علوم هم از بررسی مشترک این موضوع بین وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش خبر می‌دهد و می‌گوید: گرایش دانش‌آموزان به رشته تجربی و تعداد زیاد داوطلبان گروه علوم تجربی در کنکور نسبت به چهار گروه آموزشی دیگر یک موضوع مشترک بین وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش است که به طور مشترک در حال بررسی آن هستیم به‌طوری که با مسئولان وزارت آموزش و پرورش صحبت کرده‌ایم تا با همکاری یکدیگر راهکاری برای گذر از این مشکل بیابیم.
داوطلبان کنکور و دانش‌آموزان دبیرستانی نیز از این وضعیت دل خوشی ندارند. بسیاری از آنها فرهنگ جامعه را سبب اجبارشان برای انتخاب رشته می‌دانند و معتقدند گاهی به‌دلیل حرف‌های این و آن رشته‌ای را انتخاب می‌کنند که نه آن را دوست دارند و نه استعدادی در آن رشته دارند.
یکی از این داوطلبان در پاسخ به این سؤال که چرا رشته تجربی را انتخاب می‌کنند، گفت: این مسئله در جامعه و خانواده‌ها جا افتاده که افراد باهوش و دانش‌آموزان خوب، رشته‌ تجربی را انتخاب می‌کنند و اینکه در رشته دیگری تحصیل کنیم برایمان به یک تابو تبدیل شده است حتی اگر علاقه و استعدادمان در رشته دیگری باشد.
یکی از دانشجویان رشته حقوق نیز می‌گوید: در همه جای دنیا رشته‌های علوم انسانی اهمیت بیشتری دارد زیرا با فرهنگ هر کشور در ارتباط است ولی در کشور ما اینگونه مطرح می‌شود که تنبل‌ها به رشته‌های انسانی می‌روند، در حالی که این تصور ‌اشتباه است، حالا که ما این همه مهندس داریم به کجا رسیدیم و چقدر پیشرفت کرده‌ایم؟
او معتقد است که واقعا رشته حقوق را دوست داشته و با اینکه نمره کافی برای انتخاب رشته‌های دیگر را هم داشته ولی علوم انسانی را انتخاب کرده است.
یکی از دانش‌آموزان دبیرستانی نیز می‌گوید: واقعا به تحصیل در رشته‌های هنری علاقه داشتم ولی حالا در رشته ریاضی تحصیل می‌کنم زیرا نمی‌خواستم اطرافیان فکر کنند که دانش‌آموز ضعیفی بودم.
یک دانشجوی رشته ارتباطات نیز می‌گوید: وقتی رشته علوم انسانی را در دبیرستان انتخاب کردم اطرافیانم حسابی سرزنشم کردند و حرف‌های بسیاری شنیدم ولی سعی کردم حرف‌ها را نادیده بگیرم اما شاید افراد دیگر نتوانند در برابر حرف‌ها و سرزنش‌ها مقاومت کنند و به همین دلیل به رشته دیگری که آن را دوست ندارند، بروند.
این مسئله به حدی خطرناک شده که کارشناسان حوزه آموزش عالی نیز در این زمینه دغدغه مند هستند و ابراز نگرانی می‌کنند.
شریفی؛ استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با ذکر چند دلیل برای گرایش داوطلبان به علوم تجربی، می‌گوید:‌اشتغال بهتر و درآمدزا بودن این رشته‌ها و منزلت اجتماعی از دلایل گرایش داوطلبان به رشته‌های پزشکی و علوم تجربی است چراکه منزلت اجتماعی که یک پزشک دارد محقق جامعه‌شناسی یا علوم تربیتی ندارد.
به اعتقاد نامبرده، دلیل دیگر هم این است که مسئولیت‌ها بیشتر بر عهده علوم تجربی‌ها است. در میان 14-13 وزیر علومی که تاکنون داشته‌ایم تنها یک وزیر، تحصیل‌کرده رشته علوم انسانی بوده است بنابراین می‌توان گفت نوع مدیریت و نوع واگذاری مسئولیت‌ها به عالمان علوم اجتماعی نیز در گرایش داوطلبان تاثیر دارد.
وی معتقد است که اگر دانشجوی ما و جامعه ما حلاوت نظریه‌های علوم انسانی را بچشد حتما به سمت علوم انسانی گرایش پیدا می‌کند.
شاهانی؛ رئیس‌مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد نیز به شیوه آموزشی انتقاد جدی دارد و می‌گوید: داوطلبان باید رشته دانشگاهی خود را براساس علاقه انتخاب کنند؛ نه جبر جامعه.
وی عنوان می‌کند: مقام معظم رهبری امسال درباره رشته‌های علوم پایه بسیار تأکید کردند در حالی که در حال حاضر اقبال بیشتر به این رشته‌ها نیست و داوطلبان علوم تجربی بیشتر هستند، من برای رشته‌های مهندسی احساس خطر می‌کنم چرا که از یک میلیون نفر 650 هزار نفر رشته تجربی را انتخاب کردند که این فاجعه است، باید هدایت تحصیلی صورت گیرد چرا همه می‌خواهند پزشکی قبول شوند. این کار اصلاً منطقی نیست.
به نقل از فارس، کارشناسان آموزشی معتقدند که باید دانش‌آموزان را به سمت رشته‌های مهندسی و علوم پایه نیز سوق داد،‌ دانش‌آموزان رشته‌های دانشگاهی را نمی‌شناسند و اهمیت آنها را نمی‌دانند و حتی بر مبنای علاقه ادامه تحصیل نمی‌دهد، فشار خانواده‌ها و فرهنگ جامعه سبب شده تا به سمت رشته‌های پزشکی بروند، حتی رتبه‌های خوب ما پس از ورود به دانشگاه تغییر رشته می‌دهند و این به آن معناست که دانش‌آموزان براساس علاقه رشته خود را انتخاب نمی‌کنند.