هر سال با آغاز فصل تابستان خیل مسافران بار سفر بسته و راهی استان‌های مختلف کشور می‌شوند. در این بین استان‌های ساحلی در جنوب و شمال کشور به علت وجود موهبت الهی دریا و همچنین استان‌هایی که دارای رودخانه‌های طبیعی و زیبا و یا سدهای عظیم هستند یکی از مقاصد عمده مسافران می‌باشند. در کنار لحظات شیرین سفر که در فرهنگ مردم ما حتی با وجود مشکلات اقتصادی و گرانی هنوز جایگاه خاصی دارد، برخی حوادث و غفلت‌ها متاسفانه سفر شیرین را تبدیل به بدترین خاطره زندگی می‌کند. حوادثی از قبیل سوانح رانندگی که سالانه جان هزاران نفر از مردم کشورمان را می‌گیرد.همچنین حوادث دیگری که موضوع اصلی این نوشتار است یعنی غفلت و غرق شدن هموطنان به ویژه نسل جوان و پر ارزش کشور در دریا و رودخانه‌ها که هرسال خانواده‌های زیادی را عزادار می‌کند.
به این آمارها توجه کنید: طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور، تابستان سال گذشته 431 نفر بر اثر غرق‌شدگی در کشور جان خود را از دست داده‌اند که این رقم 42 درصد از کل تلفات غرق‌شدگی در سال 1396 را به خود اختصاص می‌دهد.
در سال گذشته به طور کلی یک هزار و 26 نفر بر اثر غرق‌شدگی جان خود را از دست دادند که 858 نفر از آنان مرد و 168 نفر زن بودند؛ بر اساس آمارها تعداد قابل توجهی از این قربانیان در فصل تابستان جان باخته‌اند.
همچنین بیشترین میزان تلفات غرق‌شدگی در هر سال مربوط به رودخانه‌ها است به نحوی که در سال گذشته 287 نفر در رودخانه‌ها جان خود را از دست دادند این در حالی است که آمار تلفات غرق‌شدگی در دریا در رتبه بعدی از رودخانه‌ها قرار می‌گیرد. در سال گذشته از کل تلفات غرق‌شدگی 160 نفر (142 نفر محدوده غیر مجاز و 18 نفر مناطق ایمن سازی شده) در دریا جان باخته‌اند.
در سال 1396 بیشترین موارد غرق‌شدگی به ترتیب در ماه‌های تیر با 152، مرداد با 150 و شهریور با 129 فوتی گزارش شده است. به بیان دیگر فصل تابستان به دلیل افزایش حجم سفر و تمایل افراد به شنا در دریا و رودخانه همواره با افزایش تلفات غرق شدگی نسبت به دیگر ایام سال مواجه است.
بر اساس این گزارش در سال‌های 1395 و 1394 نیز بیشترین موارد غرق شدگی مربوط به فصل تابستان و بیشترین غرق شدگی در دریا، خارج از طرح‌های سالم‌سازی بوده است. در سال 1395، 385 نفر بر اثر غرق شدگی جان باخته اند، این رقم در سال 1394 برابر با 380 کشته بوده است.
چند توصیه مهم
در همین زمینه‌ سازمان پزشکی قانونی در آستانه آغاز تعطیلات تابستانی و افزایش میزان سفر به ویژه به مناطق شمالی کشور ضمن هشدار به هموطنان، توصیه می‌کند افراد تنها از طرح‌های سالم‌سازی و تحت مراقبت برای شنا کردن استفاده کنند و به رعایت نکات ایمنی توجه کافی داشته باشند.
از آنجا که بر اساس آمار‌های موجود تعداد قابل توجهی از موارد غرق‌شدگی در رودخانه‌ها و آب‌های کم عمق اتفاق می‌افتد در ادامه توصیه‌هایی برای پیشگیری از غرق‌شدگی در رودخانه‌ها مطرح می‌شود:
* آشنایی با فنون اولیه شنا، آشنایی با محدودیت‌ها و رعایت آنها از ابتدایی‌ترین الزامات قبل از شنا است.
* اطلاع از وضعیت عمق آب قبل از تصمیم به شیرجه زدن و حتی قبل از ورود به آب ضروری است. چرا که شیرجه در آب‌های کم عمق خطر ضربه به سر و نیز شکستگی گردن را به دنبال دارد.هم چنین ورود به آب‌های عمیق برای مبتدیان، خطر غرق شدگی را افزایش می‌دهد.
* بررسی دمای آب نیز ضروری است، به عنوان مثال اگر مدت زیادی در آفتاب مانده‌اید، از وارد شدن ناگهانی به آب سرد خودداری کنید، علت این توصیه پیشگیری از شوک دمایی است.
* به هیچ وجه تنها و در محیط‌هایی که نجات غریق وجود ندارد، شنا نکنید.
* در آب و در موقع شنا از شوخی‌های خطرناک بپرهیزید.
* پس از مصرف داروهایی که موجب خواب‌آلودگی یا شل شدن عضلات می‌شوند، شنا نکنید.
* به هیچ وجه تشت‌های آب و لگن‌ها و یا حوضچه‌های کوچک آب را در جایی که کودک خردسال وجود دارد، بدون توجه رها نکنید.
* در حمام و حین استفاده از وان مراقب کودکان و سالمندان باشید.
* توانایی خود را در شناکردن بیش از حد در نظر نگیرید. یک سوم قربانی‌های غرق شدگی با فن شنا به طور کامل آشنا بوده‌اند.
* در صورت مواجه با یک غریق، اگر با فن نجات غریق آشنا نیستید، سعی کنید فقط با استفاده از چوب یا طناب یا جلیقه نجات و یا تشکیل زنجیره انسانی به وی کمک کنید.
* برای نجات یک غریق اول امنیت خود را در نظر بگیرید. از پشت به غریق نزدیک شوید و از او بخواهید تقلا نکند.
* پس از رساندن غریق به ساحل، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.
* بسیاری از رودخانه‌ها با وجود ظاهری آرام بسیار خطرناک و عمیق هستند به نحوی که فرد بعد از چند قدم جلو رفتن در رودخانه متوجه عمق زیاد آن شده و گرفتار گردآب می‌شود، بنابراین توصیه می‌کنیم بدون اطلاع از وضعیت رودخانه هرگز برای شنا در آن اقدام نکنید. به یاد داشته باشیم بیشترین غرق شدگی در رودخانه‌های کشور اتفاق افتاده است.
شرایط دریای خزر با استخر و دریاهای دیگر متفاوت است
رئیس ‌سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر هم با اعلام هشدار نسبت به غرق شدگی مسافران تابستانی در دریای خزر گفت: از والدین کودکان عازم استان‌های مجاور دریا درخواست می‌کنم که از تنها گذاشتن کودکان خود در کنار سواحل دریا خودداری کنند.
به گزارش ایرنا، مرتضی سلیمی همزمان با اجرای طرح ملی امداد و نجات تابستانه هلال احمر در سراسر کشور افزود: والدین کودکان گردشگر و مسافران تابستانی عازم مناطق ساحلی کشور باید توصیه‌های ایمنی نیروهای امدادرسان را جدی بگیرند و به منظور کاهش تلفات ناشی از غرق شدگی، در محیط‌های آبی و دریایی از مکان‌های سالم سازی شده و ایمن برای شنا استفاده کنند.
سلیمی ادامه داد: شنا با کودکان در طرح‌های سالم سازی و ایمن شده، پوشاندن جلیقه نجات به کودکان داخل قایق و نزدیک ساحل، اجتناب از نزدیک شدن به آب و دریای طوفانی همراه با کودکان و اجتناب از شناکردن در دریای طوفانی از دیگر مواردی است که والدین باید در مسافرت به استان‌های ساحلی کشور به آنها توجه کافی و لازم را داشته باشند.
وی با ‌اشاره به خطرات احتمالی شنا در مناطق ناشناخته و شنا ممنوع در محیط‌های آبی و دریایی، از تمام مسافران و شناگران خواست در مناطق امن و طرح‌های سالم سازی دریا شنا کنند.
رئیس‌ سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر، علت عمده غرق شدن مسافران تابستانی در دریای خزر را آشنا نبودن این افراد به فنون شنا در دریا عنوان کرد و اظهار داشت: برخی افراد بدون آشنایی از شرایط و وضعیت دریا و بدون داشتن مهارت شنا در هر نقطه‌ای به دریا می‌زنند، غافل از اینکه شرایط دریای خزر نه تنها با استخر بلکه با دریاهای دیگر نیز متفاوت است.
سلیمی افزود: آشنا نبودن با وضعیت ساحل، ویژگی‌های موج، وجود جریان‌های شکافنده مرگبار و بستر خزر شرایطی را مهیا کرده که حتی می‌تواند برای شناگران بسیار ماهر نیز خطرناک باشد. از این رو برخی شناگران بسیار ماهر، هنگام شنا در نقاط غیرایمن این دریا و خارج از طرح‌های دریا با خطر مواجه شده و در مواردی حتی جان خود را از دست داده‌اند.
وی در مورد حریم ایمن شنا در دریای خزر، گفت: محدوده شنا در این دریا، مناطقی در طرح‌های سالم‌سازی هستند که بستر دریای آن از سوی کارشناسان مربوطه تائید شده و محدوده آن به دلیل وجود علایم مشخص‌کننده دریایی و عدم تردد قایق‌های مسافری و حضور مستمر ناجیان غریق برای شنا کردن مناسب است؛ از این رو توصیه می‌شود مردم از شنا در مناطقی که از بستر آن آگاهی ندارند، پرهیز کنند.
رئیس ‌سازمان امداد و نجات هلال احمر به برخی نکات ایمنی هنگام شنا در دریای خزر‌اشاره کرد و افزود: مسافران تابستانی از شنا کردن در سواحل ناشناخته جدا خودداری کنند، زودتر از دو ساعت پس از صرف غذا به شنا نپردازند، فقط در مناطق تحت نظارت ناجیان غریق شنا کنند و با دیدن پرچم سیاه و قرمز از شنا در منطقه خطر پرهیز کنند.
سلیمی اظهار داشت: مسافران تابستانی حتی‌المقدور در مسافت‌های طولانی به موازات ساحل شنا کنند، هنگام رعد و برق و طوفان سریعا از آب خارج شوند، برای شوخی و گول زدن دیگران، خود را به حالت غریق نیندازند و هیچ گاه به تنهایی شنا نکنند.
وی خطاب به مسافران تابستانی دریای خزر گفت: هیچ گاه در تاریکی برای شنا به دریا نروند، در کنار دریا همواره مراقب کودکان خود باشند، از هل دادن یکدیگر در آب جدا خودداری کنند و هنگام شنا در فاصله زیاد مراقب قایق‌های عبوری باشند.
رئیس‌ سازمان امداد و نجات هلال‌احمر گفت: در صورت نبود ناجی غریق هنگام نیاز فرد در حال خطر، اگر عمق آب دریا مناسب بود با ایجاد زنجیره انسانی و با گرفتن دست یکدیگر و در صورت عمق زیاد با پرتاب وسایلی که خاصیت شناور دارد مانند یک تکه چوب یا کلمن آب، فرد را نجات دهند؛ استفاده از تیوب‌های لاستیکی می‌تواند خطرناک باشد از این رو فاصله خود را با ساحل ثابت نگه دارید و همواره تذکرات ناجیان غریق را جدی بگیرید.
امید است مسافران و خانواده‌ها با رعایت این نکات ایمنی ساده، مانع از آن شوند که یک تجربه دل انگیز از سفر تبدیل به حادثه‌ای تلخ و غیر قابل جبران شود. برخی حوادث تلخ که به علت یک لحظه غفلت یا بی‌توجهی رخ می‌دهد دارای تبعاتی است که آثار ناگوار آن تا سال‌ها ماندگار است همچون کودکی که پدر یا مادر خود یا پدر و مادری که فرزند خود را در یک لحظه از دست می‌دهند اما یک عمر جای خالی آنها را احساس می‌کنند. پس می‌طلبد همانطور که بسیاری از مردم طی سال‌های گذشته با رعایت بیشتر نکات ایمنی در رانندگی، میزان تلفات جاده‌ای را کاهش دادند توجه ویژه‌ای هم به موضوع تلفات غرق شدن در دریا و رودخانه‌ها شود تا نه تنها شاهد کاهش چشمگیر این خسارت شویم بلکه دیگر چنین رویداد تلخی در بین خبرهای حوادث دیده نشود.