گزارش خبری تحلیلی کیهان
آمریکا و کره شمالی برای پنجمین بار توافق کردند
رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی در فضایی پر حاشیه و پر ابهام در سنگاپور دیدار کردند و برای پنجمین بار میان این دو کشور توافقنامه‌ای امضا شد که محتوای کامل آن هنوز مشخص نیست.
سرویس خارجی-
بعد از ماه‌ها گمانه‌زنی و تکذیب و تهدید و تأیید، بالاخره جهان شاهد دیدار تاریخی «کیم‌جونگ‌اون» و «دونالد ترامپ» بود. رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی در فضایی پر حاشیه و در کانون توجه تمام رسانه‌های کوچک و بزرگ دنیا با هم دیدار و در پایان مذاکرات خود در سنگاپور، یک سند مشترک امضا کردند. این دیدار روز گذشته در هتل «کاپلا» در جزیره «سنتوز» برگزار شد که فقط یک پل آن را از سنگاپور جدا می‌کند. اون و ترامپ با فشردن دست یکدیگر، گفت وگوی عادی را آغاز کردند و این گفتوگو 45 دقیقه طول کشید و سپس، دو طرف توافقی را امضاء کردند. این پنجمین بار است که بین دو کشور توافق صورت می‌گیرد و چهار توافق قبلی به دلیل بد عهدی آمریکا، به سرانجام نرسیده و لغو شده بودند. به همین دلیل، ناظران بین‌المللی با دیده شک و تردید به توافق کنونی نگاه می‌کنند.
رئیس‌جمهور آمریکا در جریان امضای این سند گفت که کار برای اجرای مفاد این سند به زودی و با سرعت زیاد آغاز خواهد شد.گفته شده که این سند از سه بخش اصلی تشکیل شده که جزییات آن در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت. تضمین‌های امنیتی آمریکا به کره شمالی و نیز تعهد پیونگ‌یانگ به خلع سلاح هسته‌ای، در این سند قید شده است.
ترامپ پس از امضای این توافقنامه در گفتوگو با خبرنگاران اظهار داشت، به آنچه که به دست آورده‌ایم افتخار می‌کنیم. آنچه که امضا شد، توافق کاملی است که به زودی جزئیات آن در اختیار همگان قرار می‌گیرد. ترامپ با ارزیابی نتایج اولیه مذاکرات، آن را « خیلی خوب» نامید و ابراز امیدواری کرد که بتوان «مسائل و مشکلات بزرگ» را حل و فصل کرد. ترامپ همچنین از رهبر کره شمالی برای سفر به آمریکا و کاخ سفید دعوت کرد. ترامپ همچنین اعلام کرد که رهبر جوان کره شمالی برای نابودی پایگاه‌های موشک‌های بالستیک این کشور متعهد شده است. وی تاکید کرد که تحریم‌های کشورش علیه کره شمالی تا خلع سلاح هسته‌ای این کشور ادامه خواهد داشت. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین گفت: درباره پرونده حقوق بشر نیز با کیم جونگ اون گفت وگو کردیم، پیش از این، تمرکز ما روی موضوع برنامه هسته‌ای بود، اما اکنون مسئله حقوق بشر مطرح است و ما در زمان مناسب گام‌های بیشتری در این مسیر برخواهیم داشت.
وی همچنین اظهار داشت که به مانورهای نظامی آمریکا و کره جنوبی خاتمه خواهد داد، چرا که به این ترتیب آمریکا می‌تواند از هزینه مبالغ هنگفتی جلوگیری کند. رئیس‌جمهور آمریکا با این حال گفت: با کیم جونگ اون درباره حضور نیروهای آمریکایی در کره جنوبی صحبتی نکردیم و نیروهایمان را برای تضمین امنیت کره جنوبی، از این کشور خارج نمی‌کنیم. ترامپ که سعی داشت خود را سیاستمداری موفق و پیروز جلوه دهد گفت هیچ امتیازی نداده است.
باشگاه خبرنگاران جوان نیز در مورد دیدار در سنگاپور گزارش داد، ترامپ پس از دیدار با رهبر کره شمالی گفت: احتمال دارد درباره این نشست اشتباه کرده باشم و شش ماه دیگر آن را قبول نداشته باشم. آنگاه بهانه‌ای برای برهم زدن توافق، پیدا خواهم کرد!
کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی نیز پس از امضای توافقنامه با ترامپ به خبرنگاران گفت: دیداری تاریخی داشتیم و به مرحله جدیدی پای گذاشتیم و جهان شاهد تغییری گسترده خواهد بود.
پیش از این هم چهار بار بین دوکشور، توافق امضاء شده است؛ در سال 1994 پیونگ یانگ و واشنگتن توافقنامه دو جانبه‌ای را امضا کردند که بر اساس آن کره شمالی متعهد شد تا در ازای تاسیس رآکتورهای غیرنظامی، برنامه هسته‌ای نظامی خود را متوقف کند. با تغییر فضای سیاسی داخلی آمریکا و بدعهدی این کشور، در ژانویه 2002 این توافقنامه از بین رفت.
کره‌شمالی در 2003 با ادامه یافتن گفت‌و‌گوهای شش‌جانبه (یعنی چین، ژاپن، کره‌جنوبی، کره شمالی، روسیه و آمریکا) موافقت کرد و در فاز دوم این گفت‌و‌گو‌ها که از 13 تا 19 سپتامبر سال 2004 انجام شد، توافق با عنوان «عمل در برابر عمل» میان آنها امضا شد و هدف آن، عادی‌سازی روابط کره‌شمالی با آمریکا، کره‌جنوبی و ژاپن بود. اما با شروع تحریم‌های جدید علیه کره‌شمالی در سال 2005 و عمل نکردن آمریکا به وعده‌هایش، این توافق هم نقض شد.
در گفت‌و‌گوهای سال 2007 که با اولین آزمایش موشکی کره‌شمالی همراه بود، آمریکا هر‌گونه توافق با کره‌شمالی بر سر برداشته شدن تحریم‌ها را رد کرد و سرانجام در 18 جولای سال 2007 کره‌شمالی موافقت کرد تمام برنامه‌های اتمی خود را به‌ازای دریافت کمک‌های اقتصادی و فنی تعطیل سازد. کره در این مدت 80 درصد فعالیت‌های خود را تعلیق کرد اما خبری از کمک‌های اقتصادی و فنی وعده داده شده توسط آمریکا نبود تا اینکه سرانجام در سال 2009 کره‌شمالی از مذاکرات شش‌جانبه خارج شد و برای دومین مرتبه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از این کشور اخراج کرد و به آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای خود ادامه داد.
در اکتبر 1994، نیز آمریکا و کره شمالی معامله‌ای را با عنوان «چارچوب توافق شده» انجام دادند که بر طبق آن، پیونگ یانگ متعهد می‌شد که برنامه هسته‌ای خود را تحت نظارت پادمان‌های بین‌المللی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متوقف کند. در مقابل، به این کشور برای ساخت دو راکتور هسته‌ای به منظور استفاده‌های غیرنظامی و 500 هزار تن سوخت سنگین در سال و کمک‌های دیگر، از جمله کمک‌های غذایی، وعده داده شده بود. اما در نهایت این توافق در پی عدم ساخت راکتورهای وعده داده شده به دلیل تداوم تحریم‌های غرب بر علیه پیونگ یانگ و اجرا نشدن برنامه‌های کمک غذایی به دلیل اختلافات فروپاشید و پیونگ یانگ مخفیانه برنامه تحقیق هسته‌ای خود را ادامه داد.
در 29 فوریه 2012، نیز آمریکا و کره شمالی اعلام توافق جدیدی به نام «توافقنامه روز جهش» را اعلام کردند. در این طرح، کره شمالی متعهد شد که برنامه غنی‌سازی اورانیوم و آزمایش‌های موشکی خود را به حالت تعلیق درآورد و در ادامه نیز مانع نظارت بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای این کشور نشود. در عوض، آمریکا نیز اعلام کرد که کمک غذایی به میزان 240،هزار تن را به پیونگ یانگ خواهد فرستاد. اما این توافقنامه نیز، همانند «چارچوب توافق شده» مدت زیادی طول نکشید و چند ماه بعد، آمریکا ارسال کمک مواد غذایی خود را به بهانه تداوم برنامه موشکی کره شمالی در قالب راه‌اندازی ماهواره، متوقف کرد.
متن توافق دیروز
اگر چه متن کامل سند امضا شده توسط رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی هنوز منتشر نشده است اما بر طبق گزارش‌های منتشر شده، در توافق ترامپ و جونگ اون آمده است که آمریکا و جمهوری دموکراتیک خلق کره متعهد به ایجاد روابط جدیدی میان یکدیگر مطابق با میل مردم دو کشور برای صلح و موفقیت متعهد می‌شوند. آمریکا و کره شمالی تلاش‌های مشترکی را برای ایجاد یک نظام صلح پایدار و باثبات در شبه جزیره کره آغاز می‌کنند. جمهوری دموکراتیک خلق کره با تاکید مجوز بر بیانیه ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ پانمونجوم متعهد به تلاش در جهت خلق سلاح هسته‌ای کامل شبه جزیره کره می‌شود. آمریکا و کره شمالی متعهد می‌شوند که موارد باقی مانده مربوط به اسرای جنگی و مفقودین در جنگ را از جمله با استرداد گروهی که تاکنون شناسایی شده‌اند، حل و فصل کنند.
واکنش‌ها
ناظران و کارشناسان بین‌المللی نسبت به این توافق خوشبین نیستند ومی گویند بی‌شک جونگ‌اون یک شبه برنامه هسته‌ای خود را کنار نخواهد گذاشت و باید جدول زمانی درباره این موضوع وجود داشته باشد و البته باید مشوق‌های بسیار قابل توجهی از سوی آمریکا پیشنهاد شود و نظر رهبر کره شمالی را جلب کند.
«وانگ یی»، وزیر خارجه چین نیز به خبرنگاران گفت: امیدواریم رهبران ارشد دو کشور بتوانند میان خود، اعتماد دوجانبه ایجاد کرده و بر اختلافات غلبه کنند و بتوانند به سازشی اولیه درباره ارتقا و دستیابی به خلع سلاح هسته‌ای در شبه جزیره کره دست یابند و به ایجاد صلح در این شبه جزیره کمک کنند.
«مون جائه این»، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی نیز گفت: من شب قبل از دیدار نگران بودم و نخوابیدم. من و ملت کره جنوبی صادقانه امید داریم که فصلی جدید در خلع سلاح هسته‌ای کامل، تحقق صلح و ایجاد روابطی جدید میان کره شمالی، کره جنوبی و آمریکا رقم زده شود.
دبیرکابینه ژاپن نیز گفت، دولت توکیو امیدوار است نشست کنونی میان رهبران کره‌شمالی و آمریکا در سنگاپور گامی بزرگ به سمت برقراری صلح و ثبات در شمال شرق آسیا باشد.
این در حالی است که «آلکسی چپا» معاون کمیته دومای روسیه در امور بین‌الملل گفت که دیدار رهبران کره شمالی و آمریکا به عنوان یک رویداد خاص وارد تاریخ خواهد شد و ممکن است با امضای پیمان صلح و لغو تحریم‌ها از کره شمالی به پایان برسد، اما از ترامپ می‌توان انتظار هر چیزی را داشت.
گفتنی است ترامپ در سخنان خود گریزی به تقابل کشورش به ایران نیز زد و ابراز امیدواری کرد تهران نیز برای رسیدن به توافقی جامع پای میز مذاکره بیاید. منظور آمریکایی‌ها از توافق جامع 12 شرطی است که پمپئو چندی پیش مطرح کرد و تحلیلگران از آن به عنوان درخواست براندازی جمهوری اسلامی
یاد کردند.
برخی از تحلیلگران مسائل بین‌الملل معتقدند ترامپ با نمایش پر سر و صدای مذاکره با کره شمالی در صدد پاسخ دادن به انتقادهای جهانی درباره خروج یک طرفه‌اش از برجام است تا خود را سیاستمداری مسلط و مذاکره کننده‌ای قوی نشان دهد. عبور از هیجانات نمایش نشست دیروز و گذشت زمان، میزان موفقیت واقعی این توافق را نشان خواهد داد.
بعد از ماه‌ها گمانه‌زنی و تکذیب و تهدید و تأیید، بالاخره جهان شاهد دیدار تاریخی «کیم‌جونگ‌اون» و «دونالد ترامپ» بود. رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی در فضایی پر حاشیه و در کانون توجه تمام رسانه‌های کوچک و بزرگ دنیا با هم دیدار و در پایان مذاکرات خود در سنگاپور، یک سند مشترک امضا کردند. این دیدار روز گذشته در هتل «کاپلا» در جزیره «سنتوز» برگزار شد که فقط یک پل آن را از سنگاپور جدا می‌کند. اون و ترامپ با فشردن دست یکدیگر، گفت وگوی عادی را آغاز کردند و این گفتوگو 45 دقیقه طول کشید و سپس، دو طرف توافقی را امضاء کردند. این پنجمین بار است که بین دو کشور توافق صورت می‌گیرد و چهار توافق قبلی به دلیل بد عهدی آمریکا، به سرانجام نرسیده و لغو شده بودند. به همین دلیل، ناظران بین‌المللی با دیده شک و تردید به توافق کنونی نگاه می‌کنند.
رئیس‌جمهور آمریکا در جریان امضای این سند گفت که کار برای اجرای مفاد این سند به زودی و با سرعت زیاد آغاز خواهد شد.گفته شده که این سند از سه بخش اصلی تشکیل شده که جزییات آن در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت. تضمین‌های امنیتی آمریکا به کره شمالی و نیز تعهد پیونگ‌یانگ به خلع سلاح هسته‌ای، در این سند قید شده است.
ترامپ پس از امضای این توافقنامه در گفتوگو با خبرنگاران اظهار داشت، به آنچه که به دست آورده‌ایم افتخار می‌کنیم. آنچه که امضا شد، توافق کاملی است که به زودی جزئیات آن در اختیار همگان قرار می‌گیرد. ترامپ با ارزیابی نتایج اولیه مذاکرات، آن را « خیلی خوب» نامید و ابراز امیدواری کرد که بتوان «مسائل و مشکلات بزرگ» را حل و فصل کرد. ترامپ همچنین از رهبر کره شمالی برای سفر به آمریکا و کاخ سفید دعوت کرد. ترامپ همچنین اعلام کرد که رهبر جوان کره شمالی برای نابودی پایگاه‌های موشک‌های بالستیک این کشور متعهد شده است. وی تاکید کرد که تحریم‌های کشورش علیه کره شمالی تا خلع سلاح هسته‌ای این کشور ادامه خواهد داشت. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین گفت: درباره پرونده حقوق بشر نیز با کیم جونگ اون گفت وگو کردیم، پیش از این، تمرکز ما روی موضوع برنامه هسته‌ای بود، اما اکنون مسئله حقوق بشر مطرح است و ما در زمان مناسب گام‌های بیشتری در این مسیر برخواهیم داشت.
وی همچنین اظهار داشت که به مانورهای نظامی آمریکا و کره جنوبی خاتمه خواهد داد، چرا که به این ترتیب آمریکا می‌تواند از هزینه مبالغ هنگفتی جلوگیری کند. رئیس‌جمهور آمریکا با این حال گفت: با کیم جونگ اون درباره حضور نیروهای آمریکایی در کره جنوبی صحبتی نکردیم و نیروهایمان را برای تضمین امنیت کره جنوبی، از این کشور خارج نمی‌کنیم. ترامپ که سعی داشت خود را سیاستمداری موفق و پیروز جلوه دهد گفت هیچ امتیازی نداده است.
باشگاه خبرنگاران جوان نیز در مورد دیدار در سنگاپور گزارش داد، ترامپ پس از دیدار با رهبر کره شمالی گفت: احتمال دارد درباره این نشست اشتباه کرده باشم و شش ماه دیگر آن را قبول نداشته باشم. آنگاه بهانه‌ای برای برهم زدن توافق، پیدا خواهم کرد!
کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی نیز پس از امضای توافقنامه با ترامپ به خبرنگاران گفت: دیداری تاریخی داشتیم و به مرحله جدیدی پای گذاشتیم و جهان شاهد تغییری گسترده خواهد بود.
پیش از این هم چهار بار بین دوکشور، توافق امضاء شده است؛ در سال 1994 پیونگ یانگ و واشنگتن توافقنامه دو جانبه‌ای را امضا کردند که بر اساس آن کره شمالی متعهد شد تا در ازای تاسیس رآکتورهای غیرنظامی، برنامه هسته‌ای نظامی خود را متوقف کند. با تغییر فضای سیاسی داخلی آمریکا و بدعهدی این کشور، در ژانویه 2002 این توافقنامه از بین رفت.
کره‌شمالی در 2003 با ادامه یافتن گفت‌و‌گوهای شش‌جانبه (یعنی چین، ژاپن، کره‌جنوبی، کره شمالی، روسیه و آمریکا) موافقت کرد و در فاز دوم این گفت‌و‌گو‌ها که از 13 تا 19 سپتامبر سال 2004 انجام شد، توافق با عنوان «عمل در برابر عمل» میان آنها امضا شد و هدف آن، عادی‌سازی روابط کره‌شمالی با آمریکا، کره‌جنوبی و ژاپن بود. اما با شروع تحریم‌های جدید علیه کره‌شمالی در سال 2005 و عمل نکردن آمریکا به وعده‌هایش، این توافق هم نقض شد.
در گفت‌و‌گوهای سال 2007 که با اولین آزمایش موشکی کره‌شمالی همراه بود، آمریکا هر‌گونه توافق با کره‌شمالی بر سر برداشته شدن تحریم‌ها را رد کرد و سرانجام در 18 جولای سال 2007 کره‌شمالی موافقت کرد تمام برنامه‌های اتمی خود را به‌ازای دریافت کمک‌های اقتصادی و فنی تعطیل سازد. کره در این مدت 80 درصد فعالیت‌های خود را تعلیق کرد اما خبری از کمک‌های اقتصادی و فنی وعده داده شده توسط آمریکا نبود تا اینکه سرانجام در سال 2009 کره‌شمالی از مذاکرات شش‌جانبه خارج شد و برای دومین مرتبه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از این کشور اخراج کرد و به آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای خود ادامه داد.
در اکتبر 1994، نیز آمریکا و کره شمالی معامله‌ای را با عنوان «چارچوب توافق شده» انجام دادند که بر طبق آن، پیونگ یانگ متعهد می‌شد که برنامه هسته‌ای خود را تحت نظارت پادمان‌های بین‌المللی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متوقف کند. در مقابل، به این کشور برای ساخت دو راکتور هسته‌ای به منظور استفاده‌های غیرنظامی و 500 هزار تن سوخت سنگین در سال و کمک‌های دیگر، از جمله کمک‌های غذایی، وعده داده شده بود. اما در نهایت این توافق در پی عدم ساخت راکتورهای وعده داده شده به دلیل تداوم تحریم‌های غرب بر علیه پیونگ یانگ و اجرا نشدن برنامه‌های کمک غذایی به دلیل اختلافات فروپاشید و پیونگ یانگ مخفیانه برنامه تحقیق هسته‌ای خود را ادامه داد.
در 29 فوریه 2012، نیز آمریکا و کره شمالی اعلام توافق جدیدی به نام «توافقنامه روز جهش» را اعلام کردند. در این طرح، کره شمالی متعهد شد که برنامه غنی‌سازی اورانیوم و آزمایش‌های موشکی خود را به حالت تعلیق درآورد و در ادامه نیز مانع نظارت بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای این کشور نشود. در عوض، آمریکا نیز اعلام کرد که کمک غذایی به میزان 240،هزار تن را به پیونگ یانگ خواهد فرستاد. اما این توافقنامه نیز، همانند «چارچوب توافق شده» مدت زیادی طول نکشید و چند ماه بعد، آمریکا ارسال کمک مواد غذایی خود را به بهانه تداوم برنامه موشکی کره شمالی در قالب راه‌اندازی ماهواره، متوقف کرد.
متن توافق دیروز
اگر چه متن کامل سند امضا شده توسط رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی هنوز منتشر نشده است اما بر طبق گزارش‌های منتشر شده، در توافق ترامپ و جونگ اون آمده است که آمریکا و جمهوری دموکراتیک خلق کره متعهد به ایجاد روابط جدیدی میان یکدیگر مطابق با میل مردم دو کشور برای صلح و موفقیت متعهد می‌شوند. آمریکا و کره شمالی تلاش‌های مشترکی را برای ایجاد یک نظام صلح پایدار و باثبات در شبه جزیره کره آغاز می‌کنند. جمهوری دموکراتیک خلق کره با تاکید مجوز بر بیانیه ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ پانمونجوم متعهد به تلاش در جهت خلق سلاح هسته‌ای کامل شبه جزیره کره می‌شود. آمریکا و کره شمالی متعهد می‌شوند که موارد باقی مانده مربوط به اسرای جنگی و مفقودین در جنگ را از جمله با استرداد گروهی که تاکنون شناسایی شده‌اند، حل و فصل کنند.
واکنش‌ها
ناظران و کارشناسان بین‌المللی نسبت به این توافق خوشبین نیستند ومی گویند بی‌شک جونگ‌اون یک شبه برنامه هسته‌ای خود را کنار نخواهد گذاشت و باید جدول زمانی درباره این موضوع وجود داشته باشد و البته باید مشوق‌های بسیار قابل توجهی از سوی آمریکا پیشنهاد شود و نظر رهبر کره شمالی را جلب کند.
«وانگ یی»، وزیر خارجه چین نیز به خبرنگاران گفت: امیدواریم رهبران ارشد دو کشور بتوانند میان خود، اعتماد دوجانبه ایجاد کرده و بر اختلافات غلبه کنند و بتوانند به سازشی اولیه درباره ارتقا و دستیابی به خلع سلاح هسته‌ای در شبه جزیره کره دست یابند و به ایجاد صلح در این شبه جزیره کمک کنند.
«مون جائه این»، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی نیز گفت: من شب قبل از دیدار نگران بودم و نخوابیدم. من و ملت کره جنوبی صادقانه امید داریم که فصلی جدید در خلع سلاح هسته‌ای کامل، تحقق صلح و ایجاد روابطی جدید میان کره شمالی، کره جنوبی و آمریکا رقم زده شود.
دبیرکابینه ژاپن نیز گفت، دولت توکیو امیدوار است نشست کنونی میان رهبران کره‌شمالی و آمریکا در سنگاپور گامی بزرگ به سمت برقراری صلح و ثبات در شمال شرق آسیا باشد.
این در حالی است که «آلکسی چپا» معاون کمیته دومای روسیه در امور بین‌الملل گفت که دیدار رهبران کره شمالی و آمریکا به عنوان یک رویداد خاص وارد تاریخ خواهد شد و ممکن است با امضای پیمان صلح و لغو تحریم‌ها از کره شمالی به پایان برسد، اما از ترامپ می‌توان انتظار هر چیزی را داشت.
گفتنی است ترامپ در سخنان خود گریزی به تقابل کشورش به ایران نیز زد و ابراز امیدواری کرد تهران نیز برای رسیدن به توافقی جامع پای میز مذاکره بیاید. منظور آمریکایی‌ها از توافق جامع 12 شرطی است که پمپئو چندی پیش مطرح کرد و تحلیلگران از آن به عنوان درخواست براندازی جمهوری اسلامی
یاد کردند.
برخی از تحلیلگران مسائل بین‌الملل معتقدند ترامپ با نمایش پر سر و صدای مذاکره با کره شمالی در صدد پاسخ دادن به انتقادهای جهانی درباره خروج یک طرفه‌اش از برجام است تا خود را سیاستمداری مسلط و مذاکره کننده‌ای قوی نشان دهد. عبور از هیجانات نمایش نشست دیروز و گذشت زمان، میزان موفقیت واقعی این توافق را نشان خواهد داد.