فیلم مستند، قالب مناسبی برای به تصویر کشیدن موضوعات مختلف است. یکی از این موضوعات، روایت آداب و رسوم مردم مناطق و کشورهای مختلف است. البته شاید هیچ قابی همانند مستند نتواند بسیاری از واقعیت‌ها را روشن کند. مستند «هند دوستان» در سه قسمت به ارتباط معنوی بین شیعیان، اهل سنت، هندوها، مردم و دولت هند با امام حسین«ع»و فرهنگ عاشورا می‌پردازد که از شبکه افق سیما پخش شد. به همین مناسبت با «عباس موزون» کارگردان این مجموعه گفت‌و‌گویی را انجام دادیم که ماحصل آن را می‌خوانید:
محمدعلی میرزایی

- چطور شد که این اثر را با محتوا و ساختار خاصش کار کردید؟
حدود ۱۷ سال پیش کتابچه‌ای به دستم رسید و متعاقب آن سخنرانی یک طلبه شیعه هندی در مشهد باعث شد بیش از پیش، توجهم به هند و ‌اشتراکات فرهنگی دینی این سرزمین با ایران جلب شود، البته همه ما درباره پیشینه ‌اشتراکات هند و ایران چیزهایی شنیده و خوانده‌ایم اما از همان زمان که مطالعه و علاقه‌ام عمیق‌تر شد، همیشه مترصد بودم برخی موضوعات فرهنگی مهم را که در هند سراغ داشتم رسانه‌ای کنم، موضوعات مهمی که می‌دانم بعضی از آنها در رسانه‌های ایران و بعضی دیگر حتی در رسانه‌های جهان ناگفته و مغفول مانده است.
به عنوان مثال یکی از مهم‌ترینِ این موضوعات علاقه مشترکِ بیش از یک میلیارد هندوی غیرمسلمان به شخصیت امام حسین علیه‌السلام است، بنابراین برایم خیلی مهم بود که نظر مسلمانان ایران و جهان به این واقعیت جلب شود که یک ششم مردمِ غیرمسلمانِ جهان در یک حکومتِ غیرمسلمان، روز عاشورا تعطیل رسمی هستند، بر سروسینه می‌زنند و در سوگ حضرت اباعبدالله(ع) عزادارند.
تا اینکه سال گذشته تهیه‌کننده محترم که برای ساختِ مستندی درباره زائران شیعه هند با شبکه افق به توافق رسیده بودند با واسطه دوست عزیزی به بنده مراجعه و پیشنهاد کردند نویسندگی و کارگردانی مستند را عهده‌دار شوم و بنده هم با توجه به علاقه چندین ساله به این موضوع، با قیدِ شروطی این کار را پذیرفتم که در ادامه مصاحبه خدمتتان عرض می‌کنم.
- در خبرها آمده که گفته بودید داعش به فیلمبرداریتان حمله کرده بود. درست
 است؟
نه، این اطلاعات، درست نیست و ناشی از یک سوءتفاهم ساده بود. در نشست خبری گفتم قبل از اینکه مرحله تصویربرداری را در هند شروع کنیم عوامل داعش به بعضی لوکیشن‌هایی که می‌خواستیم در آن تصویربرداری کنیم حمله کرده بودند و در نتیجه فضای محیط‌های بیرونی برای تصویربرداری به شدت امنیتی شده و امکان تصویربرداری بیرونی در محیط‌های شهری بسیار سخت شده بود، ازجمله این لوکیشن‌ها بنای معروف «دروازه هند» و «هتل تاج» بود که در روندِ داستان مستند بر آن تاکید داشتم و چندین سکانس مهم باید در آنجا برداشت می‌شد، اما این خبرنگار محترم تصور کرده بود داعش صرفا با قصد اخلال در روند تولید مستند ما و در همان زمانِ حضورِ ما این اقدام را انجام داده بود.
- فضای کار مستند «هند دوستان» به گونه‌ای چیده شده که مخاطب به راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کند؛ این ظرافت و خلاقیت از کجا نشات می‌گیرد؟
این امر را ناشی از چندین عامل مختلف می‌دانم: اولین و بالاترین عامل، خودِ صاحبکار و کارفرمای اصلی است، عقیده دارم در تولید آثاری که خاص اهل البیت علیهم‌السلام باشد هر موفقیتی فقط ناشی از توجه ایشان و هر ضعف و خطایی ناشی از ضعف توجه و قصور در نیت یا عملِ فرد یا افراد تولیدکننده اثر است. اما در مرحله دوم اینکه: در مستندِ «هند دوستان» سعی کردم حتی المقدور و در حد توان، ساختارشکنی‌هایی (هرچند کوچک) انجام دهم. برای مثال با افراد مصاحبه شونده در حالت‌ها و پوزیشن‌هایی کاملا دوستانه و غیررسمی و حتی گاهی در حالت درازکش مصاحبه می‌کردم، یک نگاه از دیدِ دوربین و قواعدِ کلاسیک و تئوریکِ فنونِ تولید و یک نگاه دیگر هم از دریچه انتظار و احساسِ مخاطبِ عام و غیرِفنی که پای گیرنده تلویزیون نشسته و فارغ از استانداردهای کلاسی و کتابی، نیازهای روحی روانی دارد که می‌بایست کارگردان و نیز راویِ جلوی دوربین هر لحظه خود را جای مخاطب بگذارند تا آن نیازِ روانی را تامین کنند، رعایت ملزوماتِ این نگاهِ دوم تا اندازه‌ای سخت بود چون نیاز به جسارت و ساختارشکنی‌هایی در جزئیات و کلیات داشت که البته ریسکش را پذیرفتم و سعی کردم قواعد کلاسیک را در کنارِ نیازِ روانی مخاطب در کنار هم حفظ و تامین کنم، البته تکیه بر تئوری‌های مستندسازی و ساخت فیلم نیز بسیار راهگشا بود.
- محتوا و قصه اثر تا چه اندازه برایتان اهمیت داشت که این روایت را تبدیل به تصویر و مستند کنید؟
محتوایی که این مستند به خاطر آن ساخته شد را بسیار مهم و اساسی می‌دانم و البته از نظرِ خودم این محتوا به علت گستردگی زیادش، هنوز هم ناگفته مانده چراکه در زمینه شگفتیِ «تعلق خاطرِ» مردمان غیرشیعه و همچنین غیرمسلمانان جهان به وجود مبارک امام حسین علیه‌السلام هنوز یک حرف از هزاران نیز گفته نشده و دریایی از ناگفته‌ها پشت سد رسانه‌های بین‌المللی (و حتی وطنی) باقی مانده و اگرچه با تولید مستندِ «هند دوستان» تلاش کردم رخنه‌ای در دیواره این سد رسانه‌ای ایجاد شود اما هنوز دریای محتواهای ناگفته درباب دوست­دارانِ جهانیِ اهل بیت پشت سد رسانه‌های بین‌المللی باقی است که برداشتنِ این سد، حضورِ عظیمِ خیلِ مستندسازان (و نه لزوما تولیدکنندگانِ فیلم‌های داستانی) را می‌طلبد.
- آیا قبل از تولید مستند اطلاعاتی درباره زندگی و نوع آداب و رسوم مردم هند
 داشتید؟
بله.قبل از عزیمت به هندوستان، اطلاعاتِ نسبیِ بنده به عنوان نویسنده این مستند، بیش از آن چیزی بود که در قصه طراحی و نشان داده شد. از سالها پیش اطلاع داشتم که در شبه قاره هند علاقه و احترام مردم به شخصیت امام حسین علیه‌السلام یک امر فراگیر و عمومی است و در این باره فرقی بین مسلمان و غیرمسلمان نیست و اصولا با اطلاع قبلی از عشق هندوها به امام حسین علیه‌السلام و وجودِ تعطیلی رسمی عاشورا در هند بود که نویسندگی و کارگردانیِ این مستند را پذیرفتم،متاسفانه منابع فارسی در این زمینه بسیار کم و نزدیک به صفر است و منابع انگلیسی زبان هم به طرز عجیبی درباره مسئله علاقه هندوها به امام حسین علیه‌السلام کم توجه، ساکت و یا کم حرف هستند. وقتی که تهیه‌کننده محترم، این پروژه را به من پیشنهاد کرد، موضوعِ مورد نظرِ ایشان فقط آن دسته از شیعیان زائر هندی بودند که به صورت کاروان به کربلا می‌روند و البته یک بار هم به هند رفته و مقداری فیلم تحقیقی در این باره تهیه کرده بودند که به نتیجه مورد نظرِ خود و شبکه نرسیده بودند. اما وقتی به بنده پیشنهاد شد، پذیرشِ نویسندگی و کارگردانی اثر را منوط کردم به بازتر کردنِ دایره محتوا و فراتر رفتن از شیعیان و بازتر شدنِ خط سیرِ داستان از محدوده شیعیان ورسیدنِ نهایی به جامعه غیرمسلمانان و هندوانِ علاقه‌مند به حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام هستند، نوع مستند را هم که «مستند روایتگر» بود تغییر دادم به نوع «مستندِ جست‌وجوگر» و یک راوی جلوی دوربین به کار اضافه کردم تا بتواند به عنوانِ شخصیتِ جست‌وجوگر، روند کشفیات را در خط سیرِ داستان پیش ببرد.
- در آخر آیا صحبت خاصی دارید که به مخاطبین روزنامه گفته شود ؟
بله دو مطلب هست؛ اول اینکه در روندِ ساختِ مستندِ «هند دوستان» مدیر و کارکنان گروه مستند شبکه افق بسیار صبورانه و با روحیه بالای همکاری از تولیدِ این اثر حمایت کردند که در نوعِ خود کم نظیر بود. وظیفه خود می‌دانم با هدفِ تشویق و ترویجِ این نوع همکاری‌های سازنده، از طریق همین مصاحبه از این عزیزان تشکر ویژه داشته باشم. همین طور از همسر و فرزندانم که با تحمل مشکلات و رنج دوری مرا حمایت کردند. در آخر اینکه ما اگر بخواهیم در کوتاه مدت در حوزه فیلم به تراز رقبای جهانی برسیم این امر در حوزه مستند بسیار قابل دسترس‌تر و ممکن الوقوع‌تر نسبت به حوزه فیلم‌های داستانی است.