نگاهی به پروژه‌های استادکاران ایرانی در بازسازی عتبات عالیات- بخش پایانی
طرح توسعه حرم حسینی(ع) با علم و دانش ایرانی
ایرج نظافتی
چقدر نام تو زیباست اباعبدالله(ع)
حرمت کعبه دل‌هاست اباعبدالله(ع)
هر کسی داد سلامی به تو و اشکش ریخت
او نظر کرده زهرا(س)ست اباعبدالله(ع)
زائر کرب وبلا حق شفاعت دارد
قطره در کوی تو دریاست اباعبدالله(ع)
اغلب کسانی که در پروژه‌های عتبات عالیات فعال هستند، ایرانی و عراقی، حاضر نیستند مصاحبه کنند و اگر هم اطلاعاتی در اختیار افراد قرار می‌دهند تمایلی به ذکر نام خود ندارند و نمی‌خواهند نامشان در رسانه‌ها مطرح شود و می‌خواهند بی نام و نشان باشند، چرا که معتقدند نام و نشان در بی‌نشانی خدمت به اهل بیت علیهم‌السلام رقم می‌خورد.
به گفته مدیر پروژه صحن عقیله بنی‌هاشم، استفاده از علم و دانش ایرانی و به کارگیری مهندسان و نخبگان و تیم‌های مشاوره از ایران و استفاده از کالاها و خدمات تولید کشورمان یکی از نشانه‌های بارز در طرح توسعه حرم مطهر امام حسین(ع) در کربلای معلا است که هم در ترفیع گنبد مطهر و هم در ساخت صحن عقیله بنی‌هاشم(س) کاربردی عینی دارد.
با مدیران و استادکاران ایرانی طرح توسعه حرم مطهر امام حسین(ع) همراه می‌شویم.
مقاوم‌سازی و ضد انفجار
با مدیر کارگاه لاغرسازی ستون‌های پیرامون ضریح مطهرامام حسین(ع) که یک استادکار اهل کرمان است گفت‌وگو می‌کنم. ایشان تمایلی به انعکاس نام خود ندارد.
ایشان در ابتدا می‌گوید: «دوتا کار مهم را به ستاد بازسازی عتبات کرمان سپرده‌اند، اول ساخت گنبد مطهر آقا سیدشهداء(ع) است که حدود یک و نیم برابر گنبد فعلی است و هفت و نیم متر ارتفاع آن بلندتر از گنبد فعلی است و امیدواریم تا پایان سال 97 ساخت این گنبد مطهر در کرمان به اتمام برسد. کار دوم هم لاغرسازی و مقاوم‌سازی ستون‌های کنار ضریح مطهر است.»
از ایشان می‌پرسم که گنبد فعلی چه خواهد شد؟ پاسخ می‌دهد: «گنبد فعلی باقی خواهد ماند و گنبد جدید بر روی گنبد کنونی قرار خواهد گرفت و ارتفاع آن به گونه‌ای خواهد بود که در جای جای شهر کربلا گنبد مطهر آقا امام حسین(ع) قابل رویت خواهد بود، ضمن اینکه تمامی چهار ستونی که گنبد مطهر بر روی آن قرار دارند مقاوم‌سازی شده است.»
وی درباره وزن گنبد فعلی و گنبد جدید در حال ساخت هم چنین توضیح می‌دهد: «گنبد فعلی 1200تن وزن دارد که بر روی چهار ستون استوار است اما گنبد جدید که در کرمان در حال ساخت است حدود 220 تن وزن خواهد داشت و به سبک مقاوم‌سازی صنعتی است و در مصالح آن نوعی الیاف به‌کار رفته که کاملا ضدانفجار و ضد بلایای طبیعی خواهد بود.»
ستون‌های گنبد مطهر امام حسین(ع) به گونه‌ای اطراف ضریح مطهر را گرفته بود که در ایام اربعین و ازدحام جمعیت امکان زیارت برای زائران حسینی بسیار سخت و دشوار بود، بر همین اساس مهندسان و اساتید ایرانی دست به کار شده و به لاغرسازی و در عین حال مقاوم‌سازی ستون‌ها پرداختند.
مدیر کارگاه لاغرسازی ستون‌های حرم حسینی توضیح می‌دهد: «اولین کاری که ما کردیم مقاوم‌سازی و در عین حال لاغرسازی ستون‌ها بود، اطراف و ریشه ستون‌ها را به عمق 3 متر حفاری کردیم و به وسیله شبکه آرماتوربندی، ستون را بستیم و همین لاغرسازی‌ها سبب شد تا از هر ستون دو متر و سی سانت برداشته شود و گره ازدحام جمعیتی اطراف ضریح مطهر برطرف شود. تاکنون از چهار ستون، سه ستون کاملا لاغرسازی شده و فقط یک ستون باقی مانده که تا چند ماه آینده آن هم به اتمام خواهد رسید.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «هر ستون حدود 25 متر مربع فضا را گرفته بود که با لاغرسازی که انجام شده حدود 60 درصد از این فضا به فضای ضریح مطهر اضافه شده است. این سبک مقاوم‌سازی بافت قدیمی تاکنون در هیچ کجای جهان سابقه نداشته که هم نوع آرماتوربندی و بتن‌ریزی آن و هم دوخت ستون‌ها به گونه‌ای است که با نگاه به پانصد سال آینده ساخته شده است.»
وی در پاسخ به این سوال که در کار مهندسی این سازه از چه افرادی استفاده شده، می‌گوید: «از تیم‌های قوی مشاوره شامل مهندسان ایرانی که جزو نخبگان و عضو هیئت علمی دانشگاه‌های کشورمان محسوب می‌شوند استفاده شده و حدود سه سال کار مطالعه این پروژه طول کشید و احتمالا تا پایان امسال این پروژه به اتمام خواهد رسید.»
صحن در حال ساخت
عقیله بنی‌هاشم در 5 هکتار
یکی از پروژه‌های وسیع عمرانی در کربلای معلی که توسط ایرانیان و ستاد بازسازی عتبات عالیات و از راه نذورات مردم در حال ساخت است، صحن عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب(س)است که به حرم مطهر امام حسین(ع) متصل خواهد شد.
مهندس «سلمان صابر» مدیر پروژه توسعه حرم امام حسین(ع) به نام صحن عقیله بنی‌هاشم(س) در کربلا به گزارشگر کیهان می‌گوید: «مساحت اولیه این پروژه پنج هکتار است که باید حدود 650 هزار متر مکعب خاک از آن خارج شود و تا عمق منهای 15 متر از سطح طبیعی پایین برویم.»
وی به چالش مهم این پروژه اشاره می‌کند و می‌گوید: «چالش عمده این پروژه وجود آب در عمق چهار و نیم متری است که تهدید جدی برای سازه محسوب می‌شود. الان دوسال است که بیشترین وقت ما صرف مهار همین آب شده و با ایجاد دیوارهای جداکننده و دیافراگمی، دیوارهای آب بند را در اطراف این پروژه ایجاد کردیم.»
مهندس صابر در ادامه می‌افزاید: «صحن عقیله بنی‌هاشم در چهار طبقه ساخته خواهد شد، که دو طبقه آن زیر زمین است، از این چهار طبقه حدود 50 درصد فضای خالص زیارتی در اختیار زائران حسینی قرار خواهد گرفت و 50 درصد دیگر هم خدمات مختلف به زائران خواهد داد، مثل سرویس‌های بهداشتی، موزه، کتابخانه، مهمانسرا و...»
ایشان به تعداد کارگران و استادکاران شاغل در این پروژه اشاره می‌کند و می‌گوید: «فعلا در حدود 300 ایرانی در مشاغل مختلف اینجا مشغول به کار هستند و تعدادی هم از عراقی‌ها به ما کمک می‌کنند، و چون کم‌کم احداث دیواره مقابله با آب و خشک‌سازی و مقاوم‌سازی اطراف این پروژه در حال اتمام است، به همین دلیل در آینده نزدیک 700 الی 800 نفر نیروی مشغول به کار خواهیم داشت.»
پایان حساس‌ترین مرحله فنی
طرح توسعه حرم امام حسین(ع)
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات از اتمام حساس‌ترین مرحله عملیات اجرایی فاز نخست طرح توسعه حرم مطهر حسینی با همت متخصصان ایرانی خبر می‌دهد و می‌گوید: «با توجه به وجود آب‌های زیرسطحی در شهر کربلا، لازم بود تا پیش از اجرای عملیات توسعه حرم، بستر مکان اجرای پروژه با ایجاد دیوار آب‌بند را تبدیل به یک استخر خشک کنیم. به این منظور از فناوری و تجهیزات پیشرفته‌ای که مشابه آن در ایجاد سازه‌های دریایی به‌کار می‌رود، استفاده شد.»
حسن پلارک با بیان اینکه ایجاد بستر خشک برای اجرای طرح صحن حضرت زینب،حساس‌ترین مرحله از پروژه بزرگ توسعه حرم مطهر حسینی است، تصریح می‌کند: «این دیوار آب‌بند به عمق حدود 30متر متشکل از 589 پنل بتونی است که با استفاده از دستگاه هیدروفرز طی دو سال ساخته شد.»
حمایت ایرانیان از بازسازی اعتاب مقدسه
اواخر هفته گذشته آئین تجلیل از عوامل اجرایی ایجاد دیوار‌آب‌بند صحن عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب(س) در قالب فاز اول طرح توسعه حرم مطهر حسینی با حضور حسن پلارک رئیس ستاد بازسازی عتبات و شیخ عبدالمهدی کربلایی متولی حرم مطهر حسینی در کربلا برگزار شد.
شیخ عبدالمهدی کربلایی متولی شرعی حرم مطهر حسینی در این مراسم از حمایت‌های مردم ایران و تلاش متخصصان ستاد بازسازی عتبات عالیات تجلیل کردند، گرچه بعضا تولیت حرمین شریفین اهل گفت‌وگو با رسانه‌ها نیستند و همان بی‌نشانی در خدمت به اهل بیت را دنبال می‌کنند.
صحن عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب(س) به عنوان فاز نخست طرح جامع توسعه حرم حسینی با زیربنای حدود 160/000 متر مربع از سوی ستاد بازسازی عتبات عالیات اجرا می‌شود.صحن حضرت زینب(س) بخشی از طرح ۳۸ هکتاری توسعه جامع حرم امام حسین(ع) محسوب می‌شود که در این بخش تنها ۵ هکتار در حال ساخت و ساز است.
این صحن که در ۴ طبقه احداث خواهد شد در ضلع جنوب غربی حرم و در سمت باب الراس، باب القبله، خیمه‌گاه و تل زینبیه واقع شده است.
این صحن مجموعه‌ای از شبستان‌های زیارتی، فضای رو باز، کتابخانه، موزه و دارالضیافه خواهد بود. با اجرای این صحن تل زینبیه به شکل نمادین و به‌صورت یک تپه احیا خواهد شد.
یک سال در محاصره داعش
در سفر به شهر بلد در جنوب استان صلاح‌الدین به زیارت مرقد مطهر آقا سیدمحمد فرزند گرامی امام هادی(ع) و عموی گرامی امام زمان(عج) می‌رویم.
آستان مقدس امامزاده سیدمحمد بیش از یک سال در محاصره داعش بود اما رشادت مدافعان حرم سبب شد تا تکفیری‌ها نتوانند این مکان را به تصرف خود درآورند.
در آخرین حمله داعش که عید فطر سال 95 اتفاق افتاد بخش‌هایی از اطراف حرم تخریب شد که هم‌اکنون هنرمندان و مهندسان کشورمان در حال بازسازی و احداث بخش‌هایی برای توسعه آستان سیدمحمد(ع) هستند. امامزاده‌ای که نه تنها حوائج دنیوی را برآورده می‌کند بلکه محافظ زائران خود نیز هست.
ستاد بازسازی عتبات نیز با توجه به ارادت مردم ایران به امامزاده سیدمحمد(ع) طرح توسعه آنجا را در دستور کار خود قرار داده که توسعه 700 متری شبستان از جمله این اقدامات است و در نهایت قرار است آستان سیدمحمد(ع) به 12 هزار مترمربع توسعه پیدا کند.
حاج عباس عبدعلی حسین، تولیت امامزاده سید محمد(ع) ابتدا خروج آمریکا از برجام را کار احمقانه ترامپ می‌داند و در ادامه سخنان خود ارادت شیعیان به این امامزاده را مثال‌زدنی عنوان می‌کند و معتقد است که آرامش کنونی این آستان به خاطر خون شهدا و دعای امامزاده(ع) است.
حجت‌الاسلام اکبری مسئول بعثه مقام معظم رهبری در شهر بلد نیز از کرامات امامزاده سیدمحمد چنین می‌گوید: «در کتاب سبع دوجیل «شیرمرد دوجیل» آمده است افرادی که مریض دارند یا مقروض هستند یا بچه‌دار نمی‌شوند یا آبرویشان در خطر است و یا اسیر و گم شده‌ای دارند یا مالشان را دزد برده به این امامزاده متوسل شده و حاجت گرفته‌اند.»
موسی اسماعیلی مسئول ستاد بازسازی توسعه حرم سید محمد(ع) که سال‌ها مشغول خدمت‌رسانی در این مکان مقدس است، از کرامات امامزاده محمد(ع) در زمان نبرد با داعش چنین می‌گوید: «در طول جنگ داعش،علی‌رغم برخی ناامنی‌ها تمامی نیروها برای طرح توسعه حرم سیدمحمد(ع) لحظه‌ای کار را متوقف نکردند و همواره درصدد توسعه و مرمت آن بودند.»
وی که در زمان نبرد با داعش از نزدیک برخی اتفاقات را مشاهده کرده است، به تشریح خنثی شدن حمله به این آستان مقدس می‌پردازد و می‌گوید: «حملات موشکی داعش به آستان سیدمحمد(ع) به طرز شگفت‌آوری خنثی می‌شدند، به طوری که گاهی خمپاره‌ها خنثی می‌شد یا در صورت عملکرد، هیچ‌گونه آسیبی به گنبد و گلدسته‌ها وارد نشد. در یکی از عملیات‌ها نیز چهار نارنجک به سمت آستان سیدمحمد(ع) و زائران این مکان مقدس پرتاب شد اما هیچ‌کدام از آن‌ها عمل نکرد و خنثی شدند.»
یکی از نیروهای حشدالشعبی عراق که در آستان سیدمحمد(ع) خدمت می‌کند، با اشاره به زیارتنامه حضرت و وعده‌ای که در آن آمده است مبنی بر اینکه «شر دشمنان این حرم به خودشان بازمی‌گردد»، به حمله دیگری از داعشی‌ها به این آستان اشاره می‌کند و به گزارشگر کیهان می‌گوید: «یک روز در حین کار مورد حمله داعش قرار گرفتیم که در این حمله، داعش قصد تخریب گلدسته‌های حرم را داشت، اما با کمال ناباوری خمپاره‌هایی که به سمت حرم شلیک می‌شد از کنار آن می‌گذشت و حتی یکی از خمپاره‌ها نزدیک گلدسته خود به خود منفجر شد و هیچ آسیبی به گنبد و گلدسته‌ها وارد نشد.»
در خاتمه این گزارش لازم است از همه عزیزان خادم حرمین شریفین در اعتاب مقدسه عراق و عزیزان ستاد بازسازی عتبات عالیات در نجف و کربلا و بلد که بستر این گفت‌وگوها را فراهم کردند صمیمانه تشکر کنیم.