تبيين عقلاني سياست و حکومتداري در اسلام بزرگترين خدمت به بشريت (زلال بصيرت)
مهمترين مسئله در زمان غيبت براي مسلمانان توجه به ظهور كسي است که بتواند مديريت جهان را به خوبي عهدهدار بشود. البته چنين آرزويي نياز به مقدمات و مراحلي دارد، تا شرايط جامعه به گونهاي تغيير كند که امامت و رهبري الهي تحقق عيني يابد.
اما در اين ميان سؤالاتي از اين قبيل مطرح است كه اين مقدمات چيست، آيا ميتوان قوانين ارزشي ثابتي داشت که با عمل به آنها در همه زمانها سعادت مردم فراهم شود، يا بايد در هر دوران قوانيني متناسب با شرايط آن زمان وضع شود، كسي که بايد اين قوانين را اجرا کند، بايد چه شرايطي داشته باشد و چگونه ميتوان اين شرايط را احراز كرد. البته پاسخ اين سؤالات براي شيعيان روشن است؛ اما بايد پاسخهاي علمي قانعكنندهاي براي اين سؤالات يافت كه مورد پذيرش غيرشيعيان و حتي غير مسلمانان نيز باشد. اين قبيل مسائل به مباني سياسي اسلام بر ميگردد.همه اين سؤالات در اسلام پاسخ دارد و اگر ما نميدانيم، به خاطر تنبلي و كمكاري ما است.
انقلاب اسلامي؛ احياگر ابعاد اجتماعي و سياسي اسلام
حضرت امام(ره) ميفرمود که بخش اعظم فقه را مسائل اجتماعي و سياسي تشکيل ميدهد، اما چرا در طول 1400 سال گذشته، مسائل اجتماعي و سياسي از سوي علماي اسلام مورد بحث و بررسي قرار نگرفته است؟ جواب اجمالي اين سؤال اين است که چون پيش از اين شرايط لازم براي عمل به اين احکام فراهم نبوده و در واقع علما و متدينين بر اساس تجربه عملي خود، از روي كار آمدن حکومتي بر مبناي دين نااميد بودند، پرداختن به جنبههاي نظري آن هم تدريجاً به فراموشي سپرده شده است.
پيروزي انقلاب از جمله نعمتهاي بزرگ الهي براي مسلمانان و حتي دنيا بود. پيروزي اين انقلاب زمينه را براي بحث درباره اين موضوعات فراهم کرد و پس از آن بود كه نيازهاي فكري در اين زمينه پيدا شد که بايد به آنها پاسخ داده شود. البته امام راحل(ره) قبل از پيروزي انقلاب، مسئله ولايت فقيه را مطرح و تدريس کرده و با اين كار خود، جامعه را براي پذيرش فکري اين مسئله آماده کرده بودند.
امروز بعد از گذشتن 40 سال از انقلاب اسلامي حداقل بايد پاسخ مناسبي براي مهمترين اين مسائل يافته باشيم،اين شرايط سبب شد تا ما به اين فکر بيفتيم که دانش سياسي اسلام را احيا کنيم، تا در مرحله بعد مشخص شود كه چه ميزان از آنها قابل اجرا است و چه کسي ميتواند مجري آنها باشد.
طبيعتاً اين انقلاب بسياري از اميدهاي شياطين را نااميد ميکند و طبيعي است که شياطين نيز بيشترين همت خود را براي جلوگيري از اين حرکت به كار بگيرند. چرا که شيطان قسم خورده که همه مردم را گمراه کند و از همين رو در صدد مقابله با اين نظام، كه به دنبال فراهم كردن زمينه رشد و هدايت انسانها است، بر خواهد آمد.
با وجود همه موانع، قدمهاي مهمي در جهت تبيين مباني سياسي اسلام برداشته شده است،اين کارهايي که انجام شده مرهون خون پاک شهدا و رهبريهاي داهيانه امام(ره) و رهبر معظم انقلاب است؛ اما اين موفقيتها که نعمت بزرگي است، نياز به شکر بزرگتري دارد و ما نبايد با کوتاهي در انجام وظيفه مرتكب کفران اين نعمت عظيم بشويم.
قبل از پيروزي انقلاب شهيد بهشتي از عدهاي از فضلا دعوت کردند تا به بحث درباره برخي معارف اسلامي که مورد غفلت قرار گرفته و بايد مورد توجه قرار بگيرد، بپردازند. در نهايت قرار شد مسئله حکومت اسلامي، مورد تحقيق و پژوهش قرار گيرد؛ البته براي جلوگيري از حساسيت ساواک، عنوان آن را «بحث ولايت» گذاشتند و شخص دکتر بهشتي جزوهاي مشتمل بر سير منطقي مباحث مربوط به حكومت اسلامي را تهيه کردند که نشان ميداد براي پرداختن به مسئله ولايت از کجا بايد شروع كرد و چه سيري بايد طي شود تا بحث به نتيجه برسد.
مراد از ذکر اين سابقه اين است که اصل چنين فکري، سابقهاي بيش از 50 سال دارد و شيوه آن نيز تجربه شده و قابل دفاع است. البته بعد از پيروزي انقلاب و مشغول شدن بسياري از اعضاي آن گروه در مسئوليتهاي مختلف، اين كار متوقف شد و امروز بعد از گذشتن 40 سال از آن زمان هنوز مشغول انجام مراحل اوليه اين کار هستيم!
بزرگترين خدمت به بشريت
برخي از مسئولين سابق صريحاً گفته بودند که اوج تفکر بشري ليبراليسم است و نظريهاي بهتر از اين تئوري وجود ندارد! همان شخص در سخن ديگري آمريکا را به عنوان بهترين نمونه ليبراليسم در جهان معرفي کرده بود؛ اما شما وضعيت امروز آمريکا را بنگريد؛ كشوري كه به عنوان پيشرفتهترين کشور از لحاظ اقتصادي، سياسي و نظامي معرفي ميشود، کارش به جايي رسيده که شخصيت اول آن، مورد استهزاء بسياري از مردم خود آمريکا واقع ميشود و درباره او اين مسئله مطرح ميشود که آيا وي عاقل است يا ديوانه؟!
بعد از تمامي تبليغات آمريکا درباره ليبراليسم و سرمايهداري و اقداماتي كه در اين كشور بر اساس اين نظريه صورت گرفته، کارشان به ديکتاتوري سرمايهداري و سرمايهداران رسيده و اين نتيجه اوج تفکر انسانيِ جداي از وحي و خداوند است.
نه به عنوان تعصبي ديني، بلکه به عنوان يك مسئله عقلاني قابل دفاع و قابل فهم براي همگان و براي تأمين سعادت زندگي دنياي نوع بشر، بايد به تبيين نظر اسلام در زمينه سياست و حكومتداري پرداخت و به شيوهاي عقلاني از آن دفاع كرد. اگر چنين کاري صورت بگيرد، بزرگترين خدمت به بشريت انجام شده است؛ چون در چارچوب همين نظريه از بسياري از ظلمها و جنگها پيشگيري خواهد شد و عقل بشر رشد يافته و جلوي فسادها و خودمحوريهاي فراوني گرفته ميشود؛ البته نيازهاي زندگي ابدي انسان نيز تأمين خواهد شد.
ايده نظام اسلامي در ايران
الگويي براي ساير کشورها
واقعاً جا دارد که تحقيق و پژوهش در اين زمينه را جديتر بگيريم. خوشبختانه مراحل مقدماتي فعاليتهاي نظري انجام شده و مسير پژوهش مشخص گرديده است؛ همچنين تجربه عملي در زمينه برقراري نظام اسلامي را نيز داريم، كه هر چند تجربهاي ناقص و نمونه کوچکي از هدفي ايدهال است، اما همين نمونه را ميتوان هزاران برابر رشد داد.
زماني نخبگان کشور ما که گرايشهاي اسلامي داشتند، افتخار ميکردند که کتابهاي انديشمندان اخوانالمسلمين را بخوانند و ترجمه كنند! اما سرانجام کار اخوانالمسلمين بعد از همه فعاليتها و شهادتها به کجا رسيد؟ اين در حالي است که حرکتهايي که با الگو گرفتن از رهنمودهاي اهل بيت عليهمالسلام در ايران انجام شد، با وجود همه محدوديتها، به جايي رسيده که روز به روز نفوذ ايران در کشورهاي اسلامي بيشتر ميشود.اين مسئله نشان ميدهد که ايده برقراري نظامي اسلامي به عمل بسيار نزديک و قابل ترويج است و بنده باور دارم که عنايت خداوند پشتوانه انقلاب اسلامي است و به هر ميزان که ما اخلاص داشته باشيم، خدا هم به ما کمک ميکند.
بيانات آيتالله مصباح يزدي (دام ظله) درديدار با جمعي از اساتيد و دانشپژوهان گروه علوم سياسي مؤسسه آموزشي و پژوهشي
امام خميني(ره)؛ قم؛5/11/96
زلال بصيرت روزهاي پنجشنبه منتشر ميشود.