حجاب اختياري يا اجباري(8)
انتخاب حجاب، مايه آرامش و اعتلاي زن
رضا کرمی*
گفتار چهارم: در گفتار قبل بيان شد:
- احكام الهي داراي علت‌اند و تعبدي بودن احكام به معني فقدان علل ايجابي و ايجادي آنها نيست.
- انتخاب مبتني بر اختيار است و اختيار بر پايه سه عنصر ميل، قدرت و آگاهي شكل مي‌گيرد.
- حجاب به عنوان يكي از احكام الهي با آگاهي از منافع آن از سوي آحاد جامعه انتخاب مي‌شود.
در اين گفتار با جمع بندي سه گفتار فوق به وجه ديگري از انتخاب و ارزشمندي آن در احكام الهي از جمله حجاب مي‌پردازيم.
انتخاب فارغ از منتخب، حكايت از استقلال و آزادي فرد و جامعه انتخاب كننده دارد. فرد و جامعه‌اي آزاد و مستقل مي‌تواند انتخاب كند و با پديداري مفاهيمي مانند اضطرار، اجبار و اكراه، انتخاب حقيقي صورت نخواهد گرفت. از سوي ديگر انتخاب در بطن خود حامل آگاهي و علم است و بدون علم از مسير و مقصد، انتخابِ راه، معني نخواهد داشت. بنابراين انتخاب به خودي خود ارزشمند و حكايتگر نوعي بلوغ در فرد و جامعه است.
قطعاً انتخابي كه براساس اختيار شكل مي‌گيرد به معني آن است كه ميل و قدرت فرد مختار در سايه علم و آگاهي او مهندسي شده و به كار گرفته شده است. اما در دو سوي اين ارزش انساني، آسيب‌هايي نيز وجود دارد. همان‌طور كه اجبار و اكراه مي‌تواند در اختيار انسان تاثير بگذارد، از سوي ديگر آگاهي‌هاي غيرواقعي و كاذب مي‌تواند انتخاب انسان را از مسير آزادي و استقلال خارج كند. به عنوان مثال تبليغات رايج و گسترده در مورد مواد غذايي خاص، مي‌تواند تبديل به آگاهي كاذب شده و ما را از مضّار يك محصول آسيب رسان، غافل كند. در اين صورت انتخاب ما نسبت به آن محصول هر چند به ظاهر از روي اختيار است اما حقيقتا با اطلاعات كاذب، انتخابي غيرآگاهانه انجام داده‌ايم.
فرصت رسانه براي شرح و بسط زواياي اين گونه رفتار شناسي جوامع تحت سلطه نظام تبليغات جهاني، كافي نيست. اما‌اشاره به آن لازم بود تا در عين بيان ارزشمندي انتخاب، به يكي از آسيب‌هاي آن كه بمباران اطلاعات مغالطي از سوي كمپاني رسانه‌اي است، هم توجه شود. زن مسلمان با انتخاب آگاهانه حجاب اسلامي و آگاهي از غايت و هدفي كه شارع مقدس از وضع و جعل اين حكم الهي در نظر داشته است و همچنين آگاهي و اطلاع صحيح از اوضاع و احوال جوامعي كه اين حكم الهي را ناديده گرفته‌اند، مي‌تواند انتخابي آگاهانه را تحقق بخشد. اين چنين انتخابي مايه رشد و اعتلاي زن و مرد مسلمان خواهد بود و زمينه را براي بسترسازي تمدن وعده داده شدة انبيا، فراهم خواهد نمود. انتخاب حجاب به معناي انتخاب خواست خداي متعال و ترجيح آن به ميل شخصي و اميال اجتماعي بريده از خواست خداست.
آثار و پيامدهاي انتخاب حجاب در زندگي اجتماعي بانوان، آرامش فردي و اجتماعي آنان را فراهم خواهد آورد و براي نسل بعد انتخابي داوطلبانه را رقم خواهد زد. چرا كه سكون و وقار پدران و مادران خود را مرهون حجاب باور خواهند كرد.
ــــــــــــــــــــــــ
* کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی
گفتار چهارم: در گفتار قبل بيان شد:
- احكام الهي داراي علت‌اند و تعبدي بودن احكام به معني فقدان علل ايجابي و ايجادي آنها نيست.
- انتخاب مبتني بر اختيار است و اختيار بر پايه سه عنصر ميل، قدرت و آگاهي شكل مي‌گيرد.
- حجاب به عنوان يكي از احكام الهي با آگاهي از منافع آن از سوي آحاد جامعه انتخاب مي‌شود.
در اين گفتار با جمع بندي سه گفتار فوق به وجه ديگري از انتخاب و ارزشمندي آن در احكام الهي از جمله حجاب مي‌پردازيم.
انتخاب فارغ از منتخب، حكايت از استقلال و آزادي فرد و جامعه انتخاب كننده دارد. فرد و جامعه‌اي آزاد و مستقل مي‌تواند انتخاب كند و با پديداري مفاهيمي مانند اضطرار، اجبار و اكراه، انتخاب حقيقي صورت نخواهد گرفت. از سوي ديگر انتخاب در بطن خود حامل آگاهي و علم است و بدون علم از مسير و مقصد، انتخابِ راه، معني نخواهد داشت. بنابراين انتخاب به خودي خود ارزشمند و حكايتگر نوعي بلوغ در فرد و جامعه است.
قطعاً انتخابي كه براساس اختيار شكل مي‌گيرد به معني آن است كه ميل و قدرت فرد مختار در سايه علم و آگاهي او مهندسي شده و به كار گرفته شده است. اما در دو سوي اين ارزش انساني، آسيب‌هايي نيز وجود دارد. همان‌طور كه اجبار و اكراه مي‌تواند در اختيار انسان تاثير بگذارد، از سوي ديگر آگاهي‌هاي غيرواقعي و كاذب مي‌تواند انتخاب انسان را از مسير آزادي و استقلال خارج كند. به عنوان مثال تبليغات رايج و گسترده در مورد مواد غذايي خاص، مي‌تواند تبديل به آگاهي كاذب شده و ما را از مضّار يك محصول آسيب رسان، غافل كند. در اين صورت انتخاب ما نسبت به آن محصول هر چند به ظاهر از روي اختيار است اما حقيقتا با اطلاعات كاذب، انتخابي غيرآگاهانه انجام داده‌ايم.
فرصت رسانه براي شرح و بسط زواياي اين گونه رفتار شناسي جوامع تحت سلطه نظام تبليغات جهاني، كافي نيست. اما‌اشاره به آن لازم بود تا در عين بيان ارزشمندي انتخاب، به يكي از آسيب‌هاي آن كه بمباران اطلاعات مغالطي از سوي كمپاني رسانه‌اي است، هم توجه شود. زن مسلمان با انتخاب آگاهانه حجاب اسلامي و آگاهي از غايت و هدفي كه شارع مقدس از وضع و جعل اين حكم الهي در نظر داشته است و همچنين آگاهي و اطلاع صحيح از اوضاع و احوال جوامعي كه اين حكم الهي را ناديده گرفته‌اند، مي‌تواند انتخابي آگاهانه را تحقق بخشد. اين چنين انتخابي مايه رشد و اعتلاي زن و مرد مسلمان خواهد بود و زمينه را براي بسترسازي تمدن وعده داده شدة انبيا، فراهم خواهد نمود. انتخاب حجاب به معناي انتخاب خواست خداي متعال و ترجيح آن به ميل شخصي و اميال اجتماعي بريده از خواست خداست.
آثار و پيامدهاي انتخاب حجاب در زندگي اجتماعي بانوان، آرامش فردي و اجتماعي آنان را فراهم خواهد آورد و براي نسل بعد انتخابي داوطلبانه را رقم خواهد زد. چرا كه سكون و وقار پدران و مادران خود را مرهون حجاب باور خواهند كرد.
ــــــــــــــــــــــــ
* کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی