گروه اقتصادی-

خبرگزاریها و منابع خبری دیروز هم روز پرکاری را پشت سر گذاشتند و ناچار بودند هر چند دقیقه اعداد و ارقام جدیدی از بازار طلا و ارز مخابره کنند.
دیروز سکه تمام طرح جدید به مرز دو میلیون تومان رسید و نیم سکه هم به یک میلیون تومان نزدیک شد. نوسان بازار ارز از این هم بیشتر بود به طوری که قیمت هر دلار بیش از 6 هزار تومان، یورو بیش از 7 هزار تومان و پوند حدود 8 هزار و 500 تومان قیمت‌گذاری شد.
البته در حالی که هر لحظه قیمت‌های عجیبی از بازار منتشر می‌گردید، عملا خرید و فروش ارز به چند صرافی محدود شد تا جایی که صفهای طولانی تقاضای ارز در خیابان فردوسی کاملا به چشم می‌آمد.
ایلنا، خبرگزاری حامی دولت ظهر دیروز با اعلام اینکه درخیابان پاسداران هر دلار به قیمت 6 هزار و 100 تومان معامله می‌شود، خبر داد: در حال حاضر بیشترصرافی‌ها اعلام می‌کنند که خرید و فروش ندارند یا تنها به یک نفر از اعضای خانواده ارز می‌فروشند.
در همین رابطه، ایسنا، دیگر خبرگزاری حامی دولت مشاهدات میدانی از بازار ارز و سکه در روز دوشنبه را اینطور توصیف کرد که «دلار که طی روزهای گذشته در تعداد محدودی از صرافی‌ها یافت می‌شد، امروز در میان دستفروشان و دلالان هم نایاب شده و سکه نیز به روند افزایشی قیمت خود ادامه داده است.»
گارد ویژه به جای سیاست‌گذاری ارزی
در این وضعیت، در حالی که از دولت انتظار می‌رفت با تدبیر و سیاستگذاری درست به مدیریت اساسی بازار بپردازد، اما این نیروهای انتظامی بودند که وارد عمل شدند تا شاید التهاب بازار را کاهش دهند.
خبرگزاری مهر گزارش داد: دیروز بازار ارز به قدری آشفته بود و دلالان مانور دادند که بالاخره پلیس وارد عمل شد و برخی دلالان را دستگیر کرد؛ حال «گارد ویژه» جورکش خلأ سیاست‌های ارزی شده است.
ایلنا نوشت که «به نظر می‌رسد با وجود حضور نیروهای پلیس در بازار همچنان دلالان هستند که برای ارز و نرخ آن تعیین‌تکلیف می‌کنند.»
ایسنا هم گزارش داد: با توجه به حضور پررنگ نیروهای انتظامی فضای امنیتی در خیابان فردوسی حاکم است و دلالان و دستفروشان با احتیاط زیادی در آنجا حضور دارند.
ژنرال‌های اقتصادی دولت کجایند؟!
در این وضعیت، جالب است که روز یکشنبه درست در بحبوحه نوسانات شدید ارزی، اعضای کابینه در جلسه هیئت دولت هیچ بحث و تصمیمی در مورد نرخ ارز و ساماندهی بازار آشفته ارزی نداشتند و اگرچه انتظار می‌رفت که جلسه هیئت دولت در روز یکشنبه، خروجی مشخصی برای ساماندهی بازار ارز داشته باشد، اما گویا دغدغه دولت دوازدهم با دغدغه‌های مردم فاصله زیادی دارد.
«مهر» با بیان این مطلب، درباره صفبندی اقتصاددانان کابینه روحانی نوشت: اکبر ترکان و مسعود نیلی، مشاوران رئیس‌جمهور از دلار ۵ هزار تومانی دفاع کردند. مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد که همین چند روز پیش وعده بازگشت اقتصاد ایران به ریل ثبات را داده بود هم ترجیح داد تا خود را وارد گود نکند. وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز پاسخ به پرسش تسنیم درباره تاثیرات نوسانات و بالا رفتن نرخ ارز بر تولید داخلی و بازار مصرف را بی‌پاسخ گذاشت.
با این وجود ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی همچنان بر روی مواضع خود درباره کاهش قیمت ارز پافشاری می‌کند؛ اما سیاست‌های نه چندان موفق او در بازار ارز دیگر جواب نمی‌دهد و اکنون «گارد ویژه»، جورکش ضعف شدید «سیاست‌های ارزی» شده است.
روند بازار ارز که کاملا برخلاف وعده‌های ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی است، نشان می‌دهد سیف باید فکر عاجلی برای سیاست‌های ارزی و معاونت ارزی‌ این بانک کند. سیداحمد عراقچی، برادرزاده جوان عباس عراقچی- عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای- بدون کمترین سابقه‌ای در حوزه ارزی بانک مرکزی، سال گذشته جایگزین مرد کهنه‌کار معاونت ارزی بانک مرکزی یعنی غلامعلی کامیاب شد.
اما محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت، سرانجام از پرده در آمد و دیروز در حاشیه جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در پاسخ به پرسشی درباره اقدامات دولت مبنی بر کنترل نوسانات اخیر بازار ارز، به وضعیت موجود واکنش نشان داد و گفت: روند فعلی به هیچ وجه مناسب نیست حتی اگر یکی از مشاوران دولت درباره موافقت دولت با افزایش نرخ ارز صحبتی داشته کاملا نظرات شخصی بوده و وضعیت فعلی باید کنترل شود.
بانک مرکزی
مقصر کاهش ارزش پول ملی
در این بین نگرانیها از سقوط ارزش پول ملی بالا گرفته است. آل اسحاق، رئیس‌سابق اتاق بازرگانی تهران، نرخ واقعی دلار را نهایتا 4 هزار و 200 تومان دانست و در گفت‌وگو با ایسنا تصریح کرد که نرخ فعلی موجود در بازار اصلا واقعی نیست و عزمی هم برای کنترل این بازار وجود ندارد. این در حالی است که ارزش پول ملی ۴۰ درصد افت کرده است.
رئیس‌کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هم با بیان این‌که رشد قیمت ارز دلایل اقتصادی ندارد، ضعف در تصمیم‌گیری بانک مرکزی برای عملیات اجرایی را به‌عنوان عامل اصلی در کاهش ارزش پول ملی کشور اعلام کرد.
پورابراهیمی در توضیح ضعف عملکرد اقتصادی دولت، با‌اشاره به تورم پایین در سال‌های اخیر، نوسانات شدید ارزی را غیر قابل قبول دانست و تأکید کرد: گزارش‌هایی که از وضعیت واردات و صادرات کشور داریم، نشان‌دهنده این است که حدود 2 تا 2/5 برابر میزان مصارف ارزی، منابع ارزی داریم و از این جهت در وضعیت مناسبی قرار داریم.
سلطانی، نایب‌رئیس‌اتاق بازرگانی ایران هم از عملکرد ارزی بانک مرکزی انتقاد کرد و گفت: افزایش قیمت دلار هیجانی است و در واکنش به نگرانی مردم نسبت به آینده اقتصادی کشور که با خرید ارز به دنبال حفظ نقدینگی‌شان هستند، ایجاد شده که شرایط را فقط به نفع سوداگری و سوداگران کرده است.
در این بین، رویترز مدعی شد «کاهش ارزش ریال ایران به دلیل نگرانی از بازگشت تحریم‌ و خروج آمریکا از توافق برجام رکورد زد» این در حالی است که هنوز تا زمان تصمیم جدید آمریکا درباره برجام فاصله وجود دارد و این تحلیل چندان دقیق نیست.
کاسبان گرانی ارز
به اعتقاد کارشناسان، دولت بزرگ‌ترین منتفع از افزایش قیمت ارز محسوب می‌گردد. در بودجه 97 یک ردیف درآمدی (جدول شماره 5 درآمدها- واگذاری درآمدهای سرمایه‌ای) برای دولت در نظر گرفته شده که بر اساس آن دولت می‌تواند از محل مابه‌التفاوت نرخ فروش نفت کسب درآمد کند.
علاوه ‌بر این برخی جریانهای حامی گرانی ارز هم هستند که به توجیه افزایش قیمت در این بازار می‌پردازند. یکی از این جریانها، مجموعه دنیای اقتصاد است که در سال‌های گذشته و به طور ویژه در ماههای اخیر، به تئوریزه کردن افزایش قیمت در بازارهای ارز، به بهانه واقعی شدن قیمتها پرداخته است.
به عنوان نمونه، پایگاه خبری «اقتصادنیوز» متعلق به این مجموعه دیروز در گزارشی با عنوان «افزایش نرخ ارز فرصتی مناسب برای خودروسازان داخلی» در وانفسای گرانی ارز، به تجلیل از گرانی ارز پرداخت.
بزک کنندگان گرانی ارز
این جریان فکری با صحنه‌ گردانی برخی افراد در پشت صحنه هدایت می‌شود. در این رابطه فارس گزارش داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد مسعود نیلی اقتصاددان و دستیار ویژه رئیس‌جمهور از سال 87-88 به دنبال افزایش نرخ ارز بوده و این هدف را از سال 92 تاکنون، در مقام مشاور و دستیار ویژه رئیس‌جمهور و تئوریسین اقتصادی دولت پیگیری کرده است.
نیلی به‌تازگی در یادداشتی نوشته است: وقتی نرخ ارز در خلاف جهت تورم تثبیت می‌شود، بالاترین و موثرترین کمک به تولید‌کنندگان خارجی صورت گرفته و بیشترین صدمه به تولید‌کنندگان داخلی وارد می‌شود.فرشاد مؤمنی، اقتصاددان اصلاح‌طلب، با انتقاد از افزایش نرخ ارز به این نگاه واکنش نشان داده و گفته است: برخی از کارشناسان با بزک اقتصادی، مرتباً خطر در رفتن فنر نرخ ارز را گوشزد می‌کنند که با توجه به شواهد بسیار مسئله فنر ارزی وابسته به این است که در عرصه سیاست‌گذاری اقتصادی هیچ مجالی برای انتخاب نداشته باشیم.
وی معتقد است: این کارشناسان براساس نظریه برابری قدرت خرید و تفاوت تورم داخلی و خارجی نقش فنر را توضیح می‌دهند در حالی که نظریه برابری قدرت خرید از نظر روش‌شناسی مبتنی بر تجارت آزاد در کل جهان است که در عمل غیر از این است.یاسر جبرائیلی، اقتصاددان هم در تحلیل عملکرد این جریان فکری می‌نویسد: پس از اعمال شدیدترین تحریم‌های تاریخ علیه ایران در سال ۱۳۹۰، قیمت دلار با حدود ۲ هزار تومان افزایش، به 3 هزار و 200 تومان در مرداد ۹۲ رسید. امروز پس از قریب به ۵ سال مدیریت لیبرال‌ها بر اقتصاد ایران، با وجود امضای برجام و افزایش 1/5 میلیون بشکه‌ای فروش نفت، قیمت دلار 2 هزار و 600 تومان نسبت به ابتدای دولت آقای روحانی افزایش یافته و به 6 هزار تومان رسیده است. آیا حق نداریم بگوئیم خسارت ۵ سال حاکمیت لیبرال‌ها بیش از خسارات تحریم‌ها بوده است؟ راه‌حل این وضعیت ساده است. محترمانه کنار بروند یا لااقل مدیریت اقتصاد را به جریان انقلابی بسپارند تا اوضاع بهبود یابد.