رابطه تقوا و بصیرت(پرسش و پاسخ)
پرسش:
تقوای الهی از منظر آموزه‌های وحیانی چه آثار و برکاتی در تفکر و شناخت حقایق جهان هستی انسان دارد؟
پاسخ:
از منظر آموزه‌های وحیانی تقوای الهی، آثار و برکات فراوانی در حیات فردی و اجتماعی انسان دارد. که اهم آنها گشایش در زندگی و وسعت رزق، کسب فرقان الهی برای تشخیص حق و باطل، و جاری شدن حکمت و علم بر قلب و زبان و...
عارف مسلکان به جمله‌ای که در ذیل آیه کریمه: «یا ایها الذین امنوا اذا تداینتم بدین الی اجل مسمی» الی آخر آمده است (که طویل‌ترین آیه قرآن است) تمسک جسته‌اند. آن جمله این است: «واتقوا الله و یعلمکم الله» تقوای الهی داشته باشید و خداوند به شما می‌آموزد و تعلیم می‌کند. (بقره - 282)
می‌گویند: ذکر این دو جمله پشت سر یکدیگر اشعاری دارد که تقوا تاثیر دارد در اینکه انسان مورد موهبت افاضه تعلیم الهی قرار گیرد.
در کلام رسول اکرم(ص) آمده است: «جاهدوا انفسکم علی اهوائکم تحل قلوبکم الحکمه» با هوا و هوس‌های نفسانی مبارزه کنید تا حکمت در دل‌های شما وارد شود. (مجموعه ورام، ج 2، ص 121)
همچنین در حدیث دیگر نبوی است که: «من اخلص لله اربعین صباحاً جرت ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه» هر کس چهل روز خود را خالص برای خدا قرار دهد، چشمه‌های حکمت از زمین دلش به مجرای زبانش جاری می‌شود. (اصول کافی، ج 2، ص 16) حافظ (در این زمینه) می‌گوید:
شنیدم رهروی در سرزمینی
همی گفت این معما با قرینی
که ای صوفی شراب آنگه شود صاف
که در شیشه بماند اربعینی
مرحوم علامه طباطبایی (در تفسیر المیزان، ج 2، ص 16) از کتب اهل تسنن نقل می‌کند که رسول اکرم(ص) فرمود: «لولا تکثیر فی کلامکم، و تمریج فی قلوبکم، لرأیتم ما اری و لسمعتم ما اسمع» اگر زیاده‌روی در سخن گفتن شما، و هرزه چرانی در دل شما نبود، هر چه من می‌بینم، شما می‌دیدید و هر چه می‌شنوم، می‌شنیدید.
کلمه «تمریج» از ماده «مرج» است، و به معنای چمن و سرزمین علفزار است که معمولا هر نوع حیوانی در آنجا وارد می‌شود، و راه می‌رود و می‌چرد، می‌خواهد بفرماید زمین دل شما مثل آن علفزارهای بی‌در و سر است که هر حیوانی در آنجا راه دارد و قدم می‌گذارد.
از این گونه بیانات در آثار دینی ما زیاد است که یا به طور مستقیم تقوا و پاکی از گناه را در بصیرت و روشن‌بینی روح موثر دانسته است، و یا به طور غیرمستقیم این مطلب را بیان می‌کند، مثل اینکه تاثیر هواپرستی و از کف دادن زمام تقوا را در تاریک شدن روح و تیرگی دل و خاموش شدن نور عقل بیان کرده است. (1)
__________________
1- ده گفتار، شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 44-42
تقوای الهی از منظر آموزه‌های وحیانی چه آثار و برکاتی در تفکر و شناخت حقایق جهان هستی انسان دارد؟
پاسخ:
از منظر آموزه‌های وحیانی تقوای الهی، آثار و برکات فراوانی در حیات فردی و اجتماعی انسان دارد. که اهم آنها گشایش در زندگی و وسعت رزق، کسب فرقان الهی برای تشخیص حق و باطل، و جاری شدن حکمت و علم بر قلب و زبان و...
عارف مسلکان به جمله‌ای که در ذیل آیه کریمه: «یا ایها الذین امنوا اذا تداینتم بدین الی اجل مسمی» الی آخر آمده است (که طویل‌ترین آیه قرآن است) تمسک جسته‌اند. آن جمله این است: «واتقوا الله و یعلمکم الله» تقوای الهی داشته باشید و خداوند به شما می‌آموزد و تعلیم می‌کند. (بقره - 282)
می‌گویند: ذکر این دو جمله پشت سر یکدیگر اشعاری دارد که تقوا تاثیر دارد در اینکه انسان مورد موهبت افاضه تعلیم الهی قرار گیرد.
در کلام رسول اکرم(ص) آمده است: «جاهدوا انفسکم علی اهوائکم تحل قلوبکم الحکمه» با هوا و هوس‌های نفسانی مبارزه کنید تا حکمت در دل‌های شما وارد شود. (مجموعه ورام، ج 2، ص 121)
همچنین در حدیث دیگر نبوی است که: «من اخلص لله اربعین صباحاً جرت ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه» هر کس چهل روز خود را خالص برای خدا قرار دهد، چشمه‌های حکمت از زمین دلش به مجرای زبانش جاری می‌شود. (اصول کافی، ج 2، ص 16) حافظ (در این زمینه) می‌گوید:
شنیدم رهروی در سرزمینی
همی گفت این معما با قرینی
که ای صوفی شراب آنگه شود صاف
که در شیشه بماند اربعینی
مرحوم علامه طباطبایی (در تفسیر المیزان، ج 2، ص 16) از کتب اهل تسنن نقل می‌کند که رسول اکرم(ص) فرمود: «لولا تکثیر فی کلامکم، و تمریج فی قلوبکم، لرأیتم ما اری و لسمعتم ما اسمع» اگر زیاده‌روی در سخن گفتن شما، و هرزه چرانی در دل شما نبود، هر چه من می‌بینم، شما می‌دیدید و هر چه می‌شنوم، می‌شنیدید.
کلمه «تمریج» از ماده «مرج» است، و به معنای چمن و سرزمین علفزار است که معمولا هر نوع حیوانی در آنجا وارد می‌شود، و راه می‌رود و می‌چرد، می‌خواهد بفرماید زمین دل شما مثل آن علفزارهای بی‌در و سر است که هر حیوانی در آنجا راه دارد و قدم می‌گذارد.
از این گونه بیانات در آثار دینی ما زیاد است که یا به طور مستقیم تقوا و پاکی از گناه را در بصیرت و روشن‌بینی روح موثر دانسته است، و یا به طور غیرمستقیم این مطلب را بیان می‌کند، مثل اینکه تاثیر هواپرستی و از کف دادن زمام تقوا را در تاریک شدن روح و تیرگی دل و خاموش شدن نور عقل بیان کرده است. (1)
__________________
1- ده گفتار، شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 44-42