میراث‌داران هیتلر (نگاه)
احمد صالحی
1- ارزیابی‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد یکی از اصلی‌ترین مشکلات شبکه‌های اجتماعی در سال ۲۰۱۷ انتشار «فیک‌نیوز» یا «اطلاعات غلط و غالباً جنجال‌برانگیز در قالب گزارش خبری» بوده است. لغتنامه انگلیسی کالینز در پایان سال 2017 عبارت «خبر جعلی»
(fake news) را به علت رشد 365 درصدی کاربرد آن، کلمه سال اعلام کرد. امروزه موج اخبار فیک و نیمه‌فیک با استفاده از ابزار پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از هر زمان دیگری افکار عمومی را دستکاری کند. هدف اصلی سازندگان اخبار فیک، فروکاست قدرت تحلیل و تشخیص مخاطبان، و اثرپذیرتر و منفعل‌تر کردن آنها در برابر شبه‌واقعیت‌هاست. رسالت فیک‌نیوز گسترش جهل و جا زدن دروغ و شبه‌واقعیت به‌جای واقعیت است.
2- دو روز پیش کانال تلگرامی سحام که از سال 88 به‌عنوان رسانه آقای مهدی کروبی شناخته می‌شود، در خبری ادعا کرد یک عضو شورای شهر تهران با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کرده و رهبر انقلاب اسلامی در آن دیدار گلایه شدید خود را از انتخاب محمدعلی نجفی به‌عنوان شهردار تهران ابراز کرده‌اند. اشاره سحام به دیدار کوتاه و سرپایی محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران با رهبر انقلاب اسلامی پس از نماز ظهر و عصر در یکی از روزهای اسفند سال گذشته بود. اما سحام‌نیوز در نقش فیک‌نیوز، این بخش از واقعیت را که اصل دیدار بود، با یک محتوای کاملاً فیک و جعلی مخلوط کرد و مدعی شد استعفای شهردار تهران مرتبط با این دیدار بوده است. ادعایی که روز گذشته یکی از حاضران در آن دیدار در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا آن را به‌شدت تکذیب کرد.
3- ساعاتی بعد از انتشار خبر در سحام، عیسی سحرخیز از محکومان فتنه 88 که سابقه مفصلی در انتشار و پروراندن اخبار جعلی دارد، ردّ فیک‌نیوز سحام را گرفت و مطلب جداگانه‌ای با این تیتر منتشر کرد: «کاش دفتر آقای خامنه‌ای تکذیب کند؛ رأی رهبر مهم‌تر از رأی مردم تهران نیست» سحرخیز تلاش کرد با تکرار یک خبر دروغ، آن را معتبر کند و به آن ضریب دهد.
4- سند تکنیک «دروغ بزرگ» به‌نام ایزوف گوبلز خورده است؛ معاون و دست راست هیتلر. ستون فقرات تبلیغات آلمان نازی در دوران جنگ جهانی گوبلز و نظرات او بود. گوبلز معتقد بود دروغ را هر چه بزرگ‌تر و با اعتماد به نفس بیشتر بگویید، باورپذیرتر می‌شود؛ همچنین برای گسترش باورپذیری، لازم است آن دروغ را از منابع مختلف تکرار و تکرار کنید.
5- افکار عمومی، شبانه‌روز هدف توپخانه پروپاگاندای فیک‌نیوزهاست. نه زنجیره فیک‌نیوزها و میراث‌داران هیتلر منحصر به سحام- سحرخیز است، نه دایره و وسعت عملیات آنها بر روی افکار عمومی محدود به یک فقره دروغ اخیر. البته در مقابل کینه‌ای که از انقلاب به دل دارند و داغی که ستون اصلی انقلاب یعنی رهبری به دل آنها گذاشته و به پشتوانه ملت اجازه نداده است مملکت را دودستی تقدیم اجنبی کنند، این کارها دور از انتظار نیست. به‌ویژه اگر حقد و کینه با اختلالات و پریشان‌حالی همراه باشد.
6- میراث‌داران هیتلر، سخت به جان افکار عمومی افتاده‌اند؛ انتشار اخبار بدون پشتوانه همیشه وجود داشته است. هیتلری‌ها و گوبلزی‌ها همواره در تلاش بوده‌اند با دروغ‌های بزرگ، ذهن عمومی را تسخیر کنند؛ اما هیچ‌گاه به اندازه امروز فضا برای گسترش فیک‌نیوزها آماده نبوده است. پیام‌رسانی مثل تلگرام عملاً کارگزار فیک‌نیوزها شده است و برخلاف رسالت‌هایی از جمله جریان آزاد اطلاعات و گسترش آگاهی که مدعی آن است، پیمانکار جریان آزاد فیک‌نیوز و گسترش جهل شده است.
7- فیک‌نیوزها راهزنانی هستند که می‌خواهند با تراکم شبه‌اطلاعات و بمباران‌کردن ذهن عمومی، قدرت تعقل را از جامعه بگیرند؛ اتوپیا و مطلوب آنها در مقام افکار عمومی، جامعه نازیستی و الگوی ایده‌آلشان در انتقال پیام‌های فیک، مدل‌های تزریقی و گلوله جادویی است که همچون تیری بر ذهن مخاطب می‌نشیند و او را مدهوش می‌کند؛ آن‌گاه است که فرستنده پیام با گیرنده‌ای که هوش از سرش پریده هر کاری که بخواهد می‌کند.
8- فیک‌نیوزها از برنده بودن خود مطمئن هستند؛ آنها تصور می‌کنند گفتن دروغ‌های بزرگ و تکرار آنها با بسته‌بندی‌های مختلف، لاجرم بخش‌های قابل اعتنایی از افکار عمومی را تحت تأثیر یا لااقل منفعل خواهد کرد؛ اما فتنه میراث‌داران هیتلر خنثی‌شدنی است؛ خنثی‌سازی، نفی‌ای دارد و اثباتی؛ نفی آن از طریق مسدود کردن عمله جریان آزاد فیک‌نیوز است و اثبات آن، در گرو رسوا کردن سابقه و لاحقه فیک‌نیوزها، افزایش سواد رسانه‌ای و گسترش دانایی.