تاریخ تمدن اسلامی- ۲
شکوه یک تمدن گمشده
از کتابخانه عظیم ری تا کتابفروشیهای بغداد
به هرحال بعضا برخی از آنچه در آن دوران در جامعه بشری روی داده بود، از تیغ سانسور غربیها جان سالم به در برد و در برخی گوشههای تواریخ آنها نقل شد و نقش بست.
مثلا در «دایره المعارف بریتانیکا» به عنوان یکی از معتبرترین فرهنگنامههای دنیای غرب درج شد که اولین قانون اساسی بشریت، همان قانونی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در مدینه برقرار ساختند. اگرچه گنجینه عظیمی که پیامبر اعظم از سوی خداوند به بشریت هدیه کردند، بسیار فراتر از این اعترافات و تاییدات
غربیهاست.
کتب مختلف محققان و پژوهشگران خارجی از جمله «آدام متز»، «زیگرید هونکه»، «ژوزف بورلو»، «ویل دورانت»، «کریستن سن»، «ارنست کوئل»، «روبرت ایروین» و «کریستین پرایس» و... گوشههایی از تاریخ تمدن اسلامی را متذکر شدند و بسیاری از دستاوردهای تمدنی بشر امروز را حاصل همان تمدن دانسته و حتی وقوع رنسانس را بدون تحقق 10 قرنی تمدن اسلامی، امری ناممکن به شمار آوردند.
اما جریان اصلی آکادمیک و رسانهای برای آنکه اولا تاریخ اسلام را تحریف کرده و آن را از همه مفاخر و ظرفیتها و مصادیق اجراییاش خالی کرده و دینی ارتجاعی و عقب افتاده و مخالف با علم و هنر جلوه بدهد، دست به تحریف تاریخ زد و همه افتخارات و دستاوردهای تمدن اسلامی را به غرب نسبت داد تا به دروغ غرب را واضع و مبدع هرگونه تمدنی نشان دهد و ثانیا نسل جدید را از گرایش به اسلام باز داشته و همه آمال و آرزوهایشان را در تمدن غرب به رخ بکشد.
در نهایت وقتی برخی از وقایع یاد شده را نتوانستند پنهان سازند، آن را نتیجه دانشمندان ملیتهای مختلف درون تمدن اسلامی معرفی کردند تا بازهم این حقیقت مسلم را پنهان سازند که اسلام موجب و باعث اصلی همه این پیشرفتها و تمدن سازیها بوده است. حتی در مسیر این دروغ بزرگ تاریخی تا آنجا پیش رفتند که برخی از دانشمندان و هنرمندان یاد شده را به خود متعلق دانسته و خالی از انگیزههای دینی و اسلامی نشان دادند!
اما بررسی دقیق تاریخ یاد شده و انگیزه و عمل دانشمندان و فرهیختگان و متفکران و هنرمندان دوران تمدن اسلامی تردیدی باقی نمیگذارد که همه این علم و دانش و هنر تحت لوای آموزشها و هدایتهای کلام الله مجید و سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السلام) شکل گرفت که از همان نخستین روزهای اسلام، مسلمانان را به فراگیری علم و دانش و هنر فراخواندند و آن را بر مسلمانان واجب گردانیدند. طرفه آنکه برخی دانشمندان و مورخین غربی همچون جرج سارتن نیز برهمین باور هستند.
تمدن اسلامی برخلاف تمدن غربی واجد دو عقلانیت بوده و هست، عقلانیت عرضی که همان علوم روز اعم از علوم عقلی و نقلی و دقیقه است و عقلانیت طولی که این علوم را به منبع عالم وجود یعنی به ذات حق تعالی متصل میکند. از همین روی دانشمندان و هنرمندان مسلمان با هدف و قصد شناخت و معرفت و عبودیت خداوند متعال به آموختن علم و هنر مبادرت میورزیدند و خود را جزیی از عالم هستی میدانستند که به خواست و یاری خداوند به کشف و پرده گشایی از رموز و اسرار و زیباییهای آن همت میگمارند.
طرفه آنکه در طول تاریخ تمدن اسلامی هرزمان که این تمدن و متولیانش به ولایت ائمه معصوم (علیهم السلام) نزدیکتر شده، اوج گرفته و هرزمان از آن دور شده، دچار افول گشته است. فی المثل در دوران دیلمیان و آل بویه یعنی قرون 4 و 5 هجری که محبت شدیدی نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) داشتند بنا به نوشته مورخین و کارشناسان داخلی و خارجی، شکوفاترین دوران تمدن اسلامی به منصه ظهور رسید اما در عصر سلجوقیان که آن محبت و نزدیکی وجود نداشت، تمدن اسلامی دچار افول شد یا در دوران صفویه و همچنین حکومت حمدونیان در آندلس و فاطمیون در مصر نیز همین اتفاق افتاد
هدف از انتشار اسناد و مکتوبات دوران تمدن اسلامی، علاوه بر روشن شدن حقایق تاریخی که تاکنون پنهان و سانسور شده، توجه دادن نسل جوان به دورانی است که دین با زندگی و علم و هنر درهم آمیخته بود و دین اسلام موجب شکل گیری تمدنی درخشان شد و صدها و هزاران دانشمند و فرهیخته و فیلسوف و هنرمند و اندیشمند و... به جامعه بشری عرضه داشت. این دقیقا مغایر با آنچه است که نزدیک به 4 قرن تحت عنوان سکولاریسم (جدایی دین از زندگی و سیاست و علم و هنر) توسط غرب به جوامع مختلف و به خصوص نسل جوان القاء شده و آن را تنها راه سعادت بشر تلقی کرده اند!!
اسنادی از تمدن اسلامی میتواند نمونههایی روشن از پیشینه و زمینههای تمدنی را به نسل امروز ارائه دهد که بارها و بارها بازسازی و بازگشت به آن تحت عنوان «تمدن نوین اسلامی» توسط رهبر معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفته است.
در «اسناد و مکتوباتی از تمدن اسلامی» ، مجموعهای قابل توجه از اسناد مکتوب و شفاهی (توسط کارشناسان و اساتید معتبر این حوزه) مورد توجه قرار گرفته که حاصل حدود 4 سال تحقیق و پژوهش در اسناد و کتب و کتابخانهها و موزهها و مراکز آکادمیک و پژوهشی و مسافرت به مناطق و اماکن مربوطه و برداشتن دهها ساعت فیلم و صدها عکس و اسلاید و تهیه صدها ساعت تصاویر آرشیوی بوده است.
ارائه اسناد متنابهی از کتب قدیمی و همچنین دست نوشتههای دانشمندان و هنرمندان و اندیشه ورزان آن دوران و تصاویر و اسنادی که کارشناسان مختلف تهیه کرده و عرضه داشته اند، از جمله نکتههایی است که این مجموعه را میتواند خواندنیتر و قابل استنادتر بگرداند.
فصل اول: یک تمدن گمشده
1-آیا میدانستید که حدود هزار سال پیش در شهر بغداد بیش از یکصد کتابفروشی وجود داشته است؟
2-آیا میدانستید هزار سال پیش فقط و فقط فهرست کتابهای کتابخانه عمومی ری به 10 هزار جلد میرسیده؟
3-آیا میدانستید کتابخانه بصره به طالبان علم که در آنجا مطالعه میکردند مقرری و اعانه میداده؟
4-آیا میدانستید که وقتی مغولان بغداد را به ویرانی دادند سی و شش کتابخانه عمومی در آنجا بوده؟
5- آیا میدانستید بعضی بزرگان،چون «صاحب بن عبّاد» به قدر کتابخانههای اروپا کتاب داشته اند؟
6-آیا میدانستید که در آن زمان هیچ کس جرئت نداشت مال فراوان داشته باشد مگر آنکه با مال خود ادبیات و هنر را کمک کند؟
7-آیا میدانستید که مسلمین برای اولین بار اصول رسم بر سطح کره را شناختند؟
8- آیا میدانستید که این مسلمین بودند که با آمیزش جبر و هندسه، اصول هندسه تحلیلی دکارت را به وجود آوردند؟
9-آیا میدانستید که معادله سرعت توسط «ابوالوفای بوزجانی(قرن دهم میلادی)» کشف شده است؟
10- آیا میدانستید که مسلمین برای اولین بار به کروی بودن زمین و دوران آن به گرد محورش قائل شدند؟
اینها سؤالاتی است که حجتالاسلام انصاری گردآورنده چکیده کتاب ارزشمند «دانش مسلمین» اثر محمد رضا حکیمی ، در مقدمهای که برآن نوشته، با توجه به محتوای آن کتاب آورده است. سؤالاتی که همگی به کمال در متن کتاب پاسخ داده شده است.پاسخهایی که همگی نشان از وجود تمدنی پرشکوه به نام تمدن اسلامی دارد.
چرا چنین تمدنی با چنین پیشینه و دارا بودن گنجینهای عظیم و تاثیر شگرف در تاریخ بشر از این تاریخ حذف شده است؟ چرا از این تمدن و ابعاد حیرت انگیز آن در کتب تاریخ علم سخنی به میان نیامده است؟
تمدنی که بنا برنوشته برخی از معتبرترین مورخین غربی از جمله ویل دورانت و کریستن سن و گوستاو لوبون ، بنیاد و پایه و اساس تمدن امروز بشر را پایه گذاری کرد. همان تمدن اسلامی که حدود 10 قرن بر جهان خود حاکم بود. ولی آنها سعی کردند با در اختیار گرفتن مراکز علمی و آموزشی و رسانههای مختلف اعم از کتاب و مطبوعات و بعدا رادیو و تلویزیون و سینما، تمدن اسلامی را از تاریخ حذف کرده و همه دستاوردهای علمی و فرهنگی و اجتماعی بشر امروز را ناشی از تمدن جعلی خویش معرفی نمایند. غافل از آنکه این تمدن اسلامی به عنوان تنها تمدن الهی بود که براساس ایمان و عقل و خرد و برای تربیت انسان طراز مکتب و رستگاریاش، پایههای خود را براساس معنویت و علم و فرهنگ گذارد. چراکه معجزه پیامبرش کتاب بود و نخستین آیات الهی که براو نازل گشت درباره خواندن بود و نوشتن و کتابت از مهمترین اجزاء آن شد. تمدنی که در دورانی طولانی از شرق تا غرب عالم را در برگرفته بود و صدای ملکوتی اذان را از دریاهای جنوب شرقی آسیا تا کوههای آناتولی و در قلب امپراطوری بیزانس (روم شرقی) و از صحاری افریقا و تا دشتهای آندلس طنین انداز کرد.