عن الصادق (علیه‌السلام) أنهّ قالِ لرجلٍ: أحکِم أمرَ دینکِ کما أحکَم أهلُ الدّنیا أمرَ دنیاهم فإنمّا جُعلَت الدنیا شاهداً یعُرَف بها ما غاب عنها من الآخرهًْ فاعرفِ الآخرهًْ بها و لاتنَظر الی الدنیا الاّ باعتبِار.[1]
]امام صادق فرمود: كار دينت را استوار ساز، چنانكه دنياداران، كار دنيايشان را استوار مى‌سازند؛ زيرا دنيا، در حقيقت، علامت و گواهى قرار داده شده تا با آن، غيب دنيا، يعنى آخرت، شناخته شود. پس به وسيله دنيا، آخرت را بشناس و به دنيا ، جز با ديده اعتبار منگر.[
آنطور که مردم دنیا در کار دنیا محکم کاری می‌کنند، انواع و اقسام حیله‌ها و شگردها و زبانبازی‌ها را به‌کار می‌برند برای اینکه کار دنیایشان رو به راه بشود! اگر یک مَنفذی و راهی وجود داشته باشد که آنها را به آن منافع مطلوبِ خودشان نزدیک کند و به ذهن آنها برسد، حتما آن راه را خواهند پیمود، یعنی رها نمی‌کنند.
ببینید اهل دنیا دربارۀ دنیایشان چطورند، شما هم دربارۀ دینتان اینطور باشید! می‌فرمایند: ما دنیا را یک شاهدی، نمونه‌ای، آینه‌ای از آخرت قرار دادیم. یک اموری را در دنیا مشاهده می‌کنید، اینها را اماره قرار بدهید برای شناخت آنچه در مورد آخرت باید انجام داد.
مراد این است اهداف و اغراضی که در دنیا دارید، جز از طریق وسائلش، این اغراض به دست نمی‌آید. مثلاً اگر بخواهید سلامت جسمانی پیدا کنید، یک ابزارهایی دارد، نمی‌شود انسان بدون ورزش، بدون خوردن غذای مقوّی، بدون زندگی کردن در هوای خوب، متوقع باشد که مزاج سالم و بدنِ نیرومندی داشته باشد! همۀ اهداف و غایات، متوقفّ بر مقدّمات است.
در مورد آخرت هم همین‌طور است، اینکه انسان بخواهد به اهداف اخروی، به رضوان الهی دست بیابد در حالی که مقدمات آن را انجام ندهد، این، شدنی نیست، عملی نیست. نه تضرّع، نه استغفار، نه اعمالِ واجب، نه اجتناب از محرّمات، اگر هیچکدام نباشد در عین حال انسان توقع داشته باشد آن اغراض و اهداف و خواسته‌های اخروی برای او فراهم بشود، این، امکان ندارد، همچنانکه در دنیا امکان ندارد. به دنیا جز با چشم اعتبار نگاه نکن! نگاه کنید در امور دنیا و از آن، عبرت بگیرید که به درد آخرتتان بخورد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]- الشافی، ص 850
*شرح حدیث در ابتدای درس خارج ، 22/2/92 به نقل از مشرق