جوابیه سازمان بورس و پاسخ کیهان
به دنبال درج گزارشی با عنوان «شاخصسازی بورس در شرایط رکود اقتصادی» در تاریخ 5 آذر، سازمان بورس و اوراق بهادار توضیحاتی ارسال کرده که به همراه پاسخ کیهان منتشر میشود.
در این جوابیه آمده است:
«... شاید اشتباه در تحلیل مزبور از این جهت باشد که شاخص درستی برای تحلیل انتخاب نشده است. شاخص کل بیانگر برآیند بازار با تاثیر ضریب وزنی هر یک از شرکتهاست. از این رو، در صورتی که شرکتهای بزرگ رشد زیادی داشته باشند، به دلیل وزن بالاتر آنها، روند شاخص با میزان بیشتری مثبت خواهد شد. به عنوان مثال، از آنجا که وزن شرکتهای فلزات اساسی و پالایشی بورس اوراق بهادار تهران بالاتر از سایر صنایع است بنابراین اثری که این شرکتها میتوانند بر شاخص کل داشته باشند، بیشتر است. همان طور که میدانیم در بورس اوراق بهادار تهران شاخصهای مختلفی تعریف شده است تا افراد به فراخور نیاز خود اقدام به استفاده صحیح از این شاخصها نمایند. همچنین عنوان شده است که علیرغم رشد شاخص کل، قیمت بازار سهام برخی از شرکتها در قیمتهای پایینتری نسبت به 4 سال قبل قرار دارد که در این موضوع به مسئله سود تقسیمی و افزایش سرمایه شرکتها توجه نشده است.همچنین فعالان و سرمایهگذاران در بازار سرمایه مطلع هستند که اطلاعات کلیه شرکتها در راستای شفافیت و دسترسی عمومی به اطلاعات بر روی سایت codal.ir قرار میگیرد تا افراد بر اساس تحلیلهای خود اقدام به خرید و فروش سهام شرکتها نمایند. از جمله عواملی که باعث رشد قیمتها میشوند، افزایش تقاضای ناشی از گزارش مالی دورهای شرکتها، فروش ماهانه شرکتها و گاه پیشبینی مناسب از آینده آنهاست که این مسائل به نوبه خود در افزایش شاخص کل اثرگذار است. تحلیلگران بازار سرمایه به راحتی میتوانند جهت ارائه یک تحلیل صحیح از اطلاعات ارائه شده و در دسترس عموم استفاده نمایند. نگاهی اجمالی به شاخص کل نشانگر آن است که از ابتدای سال 1396 تاکنون شاهد رشد 17/1 درصدی این شاخص بودهایم. به علاوه در روز 4 آذرماه (یک روز قبل از چاپ یادداشت انتقادی) نسبت تقاضا به عرضه بالا بوده است که خود گواهی مبنی بر واقعی بودن روند معاملات و اقبال عمومی به این بازار است. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با رشد 1130 واحدی در روز شنبه مورخ 4/9/1396 وارد کانال 90 هزار شده و به عدد 90/469واحد رسید که این رشد در روز یکشنبه نیز با 186 واحد ادامه داشته و شاخص کل عدد 90/655 واحد را به دست آورد. همان طور که نویسنده محترم این یادداشت نیز اشاره داشته است، از عوامل رشد و شکستن رکورد تاریخی شاخص کل میتوان به رشد قیمتهای جهانی فلزات اساسی و افزایش قیمت نفت اشاره کرد. از دیگر عوامل این موضوع، میتوان کاهش نرخ سود بانکی و همچنین تغییرات و نوسانات نرخ ارز را برشمرد. عجیب است که نویسنده محترم پس از بازشمردن بخشی از عوامل رشد شاخص، این رشد را زیر سؤال برده است! همچنین در این یادداشت به شرایط رکودی در اقتصاد اشاره شده است که این موضوع نیز درست نیست و مطابق با آمارهای مرکز آمار ایران – که در همه دولتها مرجع رسمی آمار بوده است- نرخ رشد اقتصادی بهار 1396 بر اساس سال پایه 1390 با لحاظ کردن نفت 6/5 درصد و بدون لحاظ کردن نفت 7 درصد بوده است.باید توجه داشت در اقتصاد اغلب کشورهای جهان، برخی از بخشها جزو قسمتهای قابل معامله در بورس نیستند و برخی از افت و خیزهای بخش واقعی اقتصاد با افت و خیزهای قیمت سهام شرکتهای بورسی با وقفه زمانی به هم مربوط میشوند. از این رو، ممکن است تحلیلهای بلندمدتتر برخی از تصورات مربوط به ناهماهنگی بین بخش واقعی اقتصاد و بازار سرمایه را که در نوشته مطرح شده است، تصحیح نماید. مضافا همسویی شاخص کل و شاخص هموزن در اغلب روزهای معاملاتی نشاندهنده فضای مثبت کلی در بازار سرمایه و منعکسکننده تحلیلهای صورت گرفته برای خرید و فروش توسط فعالان بازار است.»
پاسخ کیهان: 1- سازمان بورس در بخشی از جوابیه انتقاد کرده که توجه به شاخص کل در گزارش کیهان، انتخاب درستی نبوده، اما در ادامه توضیحات خود رشد همین شاخص را به عنوان عامل تحلیل صحیح مطرح نموده است! یعنی از نگاه کارشناسان سازمان بورس، وقتی از رشد کاذب شاخص کل تمجید شود، تحلیل صحیح است ولی هنگامی که نقد میشود، انتخاب مناسبی برای تحلیل نیست!
2- در این جوابیه، با انکار ضمنی رکود اقتصادی، به رشد اقتصادی بهار امسال اشاره شده که از سوی مرکز آمار منتشر گردیده است. گفتنی است که این آمارها در سالهای اخیر مورد انتقاد جدی کارشناسان –حتی حامیان دولت- قرار داده است و همانطور که شاخصهای سازمان بورس مورد اشکال جدی است، آمارهای این نهاد دولتی هم مورد سؤال کارشناسان قرار گرفته است. تنها در یک مورد، حسین راغفر، اقتصاددان حامی دولت که پیشتر گفته بود «در مورد صحت و درستی آمار ایجاد اشتغالی که دولت اعلام کرده به شدت تردید داریم حتی نرخ رشد اقتصادی هم که بیان میکنند امکانپذیر نیست»، بعد از گفتوگوی تلویزیون اخیر رئیسجمهور هم گفته است که «به حدی از گزارش اقتصادی آقای روحانی عصبانی شدم که تلویزیون را خاموش کردم».
از سوی دیگر آقای روحانی قبل از دولت خود میگفت ملاک جیب مردم است، نه آمارهای اقتصادی. حالا هم قضاوت را به مردم واگذار میکنیم که آیا آمارهایی که در این جوابیه به عنوان پشتوانه رشد شاخص بورس آمده، چقدر مورد تأیید است.
3- برای توجیه ناهمخوانی رشد بورس با واقعیتهای اقتصادی، گفته شده که جدایی برخی بخشها از بورس در دنیا مرسوم است، در حالی که این تحلیل اصول خاص خود را دارد. در اقتصاد مدرن، بورس را دماسنج و به تعبیری دیگر، ویترین اقتصاد میدانند. نمیشود به این راحتی توجیه کرد که تنها یک بخش در ویترین بورس باشد و بخش دیگر نباشد. نمیشود نقاط قوت را به بورس ربط داد و آن بخشهای ضعیف را مبرا دانست. پس چنین بورسی نمیتواند نشاندهنده واقعیتهای اقتصاد باشد.
4- در حالی ادعا شده رشد بورس خوب است که بر اساس برخی گزارشها ارزش سهام بانکها از شهریور پارسال تاکنون بیش از ۹ هزار میلیارد تومان، معادل ۲۰ درصد افت همچنین معاملات سهام آنها دستکم ۱۶ بانک در طول یک سال و نیم گذشته در تالارهای بورس و فرابورس متوقف مانده است. به همین دلیل بسیاری از سهامداران اعتقاد دارند رشد غیرعادی شاخص کل در یکماه اخیر، مقدمهای برای بازگشایی نمادهای بانکی و جبران سقوط شاخص در پی این بازگشایی است.علاوهبر این در جوابیه برای رشد بورس به سایت کدال (codal.ir)اشاره شده، در حالی که همین سایت در یکسال گذشته به زیان برخی شرکتها از جمله زیان چند هزار میلیاردی بانکها تصریح کرده است.