گفت وگو با محسن عقیلی، کارگردان مستند «پرواز از حلب»
پرتره عشق و حماسه
محمدعلی میرزایی
*به عنوان اولین سؤال درباره ساختار و مضمون «پرواز از حلب» بفرمایید و اینکه چه ویژگیهایی در سوژه اصلی این مستند یعنی شهید مدافع حرم، حسین هریری باعث شد تا درباره او یک فیلم مستند بسازید؟
داستان «پرواز از حلب» که به لحاظ طبقه بندی مستندها، مستند پرتره - آرشیوی به حساب میآید؛ حول یک شخصیت محوری و چند شخصیت فرعی روایت میشود. شخصیت قهرمان داستان، تخریب چی بسیجی تازه داماد دهه شصتی،حسین هریری است.او اهل مشهد است و در قطار شهری مشهد،مشغول به کار بود. حسین از اسفند 94 بعد از سالها پیگیری خودش را به کاروان مدافعین حرم میرساند و ورود او به منطقه مصادف میشود با عملیات آزادسازی شهر استراتژیک تدمر سوریه، که در این بین اتفاقات ویژه و منحصر به فردی رخ میدهد که فقط باید در مستند دید. اولین شخصیت فرعی داستان، دوست صمیمی حسین هریری، مصطفی عارفی است که رفاقت این دو بزرگوار در مسیر جهاد در سوریه، یکی از زوایای دراماتیک این مستند به حساب میآید و شهادت وی در میانه داستان،نقطه تحول شخصیت حسین در فیلم به شمار میرود. دومین شخصیت فرعی داستان، همسر حسین هریری است.دختری دهه هفتادی اما متفاوت با هم نسل هایش، شخصیتی با آرمانهایی بسیار فراتر از انتظار، تا جایی که تنها شرط او برای ازدواج با حسین این است که؛ همسر آینده من باید قول دهد که در صورت مهیا بودن شرایط، حتماً برای دفاع از دین و شرف و انسانیت، عازم جبهههای حق علیه باطل، در هر کجای دنیا شود.که این همان خواسته حسین است، که همسر آیندهاش مانع رفتن او در مسیر جهاد نشود. حسین و همسرش عقد میکنند. حدود پنج ماه بعد، حسین حین پاکسازی منازل مسکونی مردمی که حالا بعد از آزادی شهر حلب، برای بازگشت به زندگی به این شهر آمده بودند، با انفجار تله، به شهادت میرسد.
* تا به حال مستندهای زیادی درباره جبهه مقاومت و مدافعان حرم ساخته شده است. فیلم «پرواز از حلب» چه تفاوتی با سایر این آثار دارد؟
من خیلی گزینه خوبی برای قضاوت درباره متفاوت بودن این اثر نسبت به سایر آثار با این مضمون نیستم. بالاخره آثار هر هنرمندی مثل بچههایش هستند و من اگر بخواهم کار خودم را وصف کنم، ناخواسته نقاط ضعفش را پنهان خواهم کرد، من فقط میتوانم انعکاس نظر مخاطبین را به شما بگویم؛ کسانی که تا الان «پرواز از حلب» را دیدهاند، غالباً یک نظر واحد داشتند، و آن هم این بوده که در طی مشاهده این اثر 40 دقیقهای، مخاطب به هیچ وجه خسته نمیشود و ثانیهای نمیتواند چشم از تصویر بردارد،به نظرم این موفقیت کمی نیست. روایت دومی که مخاطبان کار داشتند این بود که این مستند در بیان یک روایت موازی موفق است، در حالی که روایت اول جنگی و حماسی است و روایت دوم دراماتیک و عاشقانه، رفت و آمد بین این دو حس کاملاً متضاد، خیلی خوب در فیلم انجام شده است. نظرهای مثبت و منفی دیگری هم هست که به نظرم همین دو دلیل برای متمایز شدن کار نسبت به فیلمهای مشابه کافی است.
*شما قبل از ساخت این اثر با خود شهید آشنا یا در ارتباط بودید؟
خیر؛ قبل از ساخت مستند با شهید آشنایی نداشتم.
*چه چیزی شما را راغب کرد که این اثر را انجام دهید؟
همان روزهایی که خبر شهادت حسین در شهر پیچید، فیلمی در فضای مجازی منتشر شد از لحظه اعلام خبر شهادت به خانواده هریری، این فیلم فوقالعاده بود؛ مادر و پدر شهید مثل دو تا سرو در برابر خبر شهادت جگرگوشهشان مقاومت میکنند. این واکنش برای من خیلی جذاب بود و جرقه ساخت پرواز از حلب از همین جا زده شد.
*احساس میکنید مخاطب تا چه اندازه با این مستند ارتباط گرفته است؟
برای پاسخ به این سؤال باز باید برگردیم به بازخوردهای مخاطب، اثر هنوز به پخش تلویزیونی نرسیده و انشاءالله همزمان با اولین سالگرد شهید هریری از شبکه افق پخش خواهد شد، اما تا الان در اکرانهای خصوصی نزدیک دو هزار نفر در مشهد و تهران «پرواز از حلب» را دیدهاند و بازخوردها به شدت خوب و مثبت بوده و این نشان میدهد که این اثر در ارتباطگیری با مخاطب موفق بوده است.
*کار بعدیتان نیز درباره شهیدان مدافع حرم خواهد بود؟
بله الان در مرحله پیش تولید مستند دیگری هستم درخصوص شهید دیگری از کاروان مدافعان حرم. که انشاءالله در آینده جزئیات بیشتری از کار منتشر خواهم کرد.