پروانه شکوری

 در مواجهه با کاهش سن بلوغ جنسی، یا باید مثل جوامع غربی، روابط آزاد جنسی قبل از ازدواج را به رسمیت شناخت یا برای تسریع ازدواج و کاهش فاصله بلوغ جنسی تا ازدواج تدابیری اندیشید. فراکسیون زنان مجلس کدام راه را در پیش گرفته است؟
در سال‌های اخیر بخش قابل‌توجهی از نوجوانان ما از ابتدای دوران نوجوانی یا پایان کودکی به بلوغ جنسی می‌رسند. در پسرها این سن به ۱۰-۱۲ سالگی و در دخترها ۹-۱۰ سالگی رسیده‌است. دکتر مهدی ملک محمد، عضو انجمن روانشناسی ایران، علت شیوع این بلوغ جنسی زودرس را تغییر رژیم غذایی به فست‌فود که محرک هورمون‌های جنسی است و هم‌چنین دسترسی بدون محدودیت کودکان به عکس‌ها و فیلم‌های محرک جنسی از طریق شبکه‌های اجتماعی و موبایلی می‌داند.
با شروع دوره بلوغ، ترشح غدد و هورمون‌ها، علاوه‌بر اثر ظاهری در اندام‌ها و بدن، اثراتی روی احساسات فرد می‌گذارد و در این دوره فرد تمایلات و هیجانات قوی نسبت به جنس مخالف پیدا می‌کند. هم‌چنین دو نیاز اصلی فرد در این دوران، یعنی استقلال‌طلبی و کسب هویت باعث می‌شود به دنبال کارهایی برود که برایش هویت مستقل از خانواده سابق به‌وجود آورد. در این‌صورت اگر او توسط خانواده یا جامعه آموزش‌های مربوط به خویشتن‌داری را ندیده باشد، در اکثر موارد به‌راحتی به روابط خارج از چارچوب عرف و شرع و قانون تن می‌دهد.
بلوغ زودرس جنسی در کشورهای دیگر نیز وجود داشته و بحران‌هایی را ایجاد کرده‌است. مثلاً در آمریکا، یک‌ونیم میلیون دختر نوجوان به واسطه روابط خارج از چارچوب باردار شدند. به علاوه در سال 1984 نیز، 9 هزار و 965 زایمان مربوط به دختران زیر 15 سال بود (پایین‌تر از سن قانونی ازدواج) و این غیر از سقط‌جنین‌هایی است که توسط دختران زیر 15 سال انجام می‌شود. هرساله در آمریکا حدود 400 هزار سقط‌جنین در زنان کم‌تر از 20 سال صورت می‌گیرد که بیشتر در نوجوانان مجرد است. تخمین زده می‌شود در آمریکا 70 درصد زنان مجرد 19 ساله و 80 تا 90درصد مردان جوان مجرد رابطه جنسی داشته‌اند.
راهکارهای مدیریت بحران
 بلوغ جنسی زودرس
در مواجهه با کاهش سن بلوغ جنسی، دو راه می‌توان در پیش گرفت؛ یک راه این است که مثل اکثر جوامع غربی، روابط آزاد جنسی در سنین نوجوانی به رسمیت شناخته شود و در کنار آن آموزش‌های جنسی به افراد ارائه شود تا از بیماری‌های مقاربتی و بارداری‌های ناخواسته در این روابط، مصون بمانند. البته این راه‌حل مغایر با عرف و فرهنگ جامعه ایرانی است و در میان عموم مردم پذیرفته نخواهد شد. راه دیگر این است که فاصله سن بلوغ جنسی و سن ازدواج هرچقدر ممکن است کاهش داده شود و در این فاصله هم افراد تحت تربیت جنسی مبتنی بر خویشتن‌داری قرار گیرند.
ازدواج دختران در سنین نوجوانی، امری مرسوم و مقبول در سرتاسر کشور و بویژه مناطق روستایی و شهرهای کوچک است؛ در این مناطق طبق فرهنگ غالب جامعه و تربیت خانواده‌ها، دختران در سنین زیر 18 سالگی به حد مناسبی از رشد و بلوغ عقلی و اجتماعی می‌رسند و توانایی اداره خانواده جدید را در همه حوزه‌های عاطفی، مهارت‌های خانه‌داری و تربیت فرزند و... کسب می‌کنند؛ اما در شهرهای بزرگ به‌خصوص مراکز استان‌ها، فرهنگ غالب این است که دختران باید در این سنین تمام توجه خود را معطوف به درس و تحصیل و آمادگی برای کنکور کنند و لذا آموزشی درزمینه مهارت‌های مدیریت خانواده نمی‌بینند. در این شرایط به نظر می‌رسد ازدواج دختران در سنین نوجوانی،‌اشتباه باشد و باعث لطمه خوردن به خود دختر و بی‌ثباتی خانواده‌ای که تشکیل می‌دهد، شود. حال باید بررسی کرد که در این شرایط راه‌حل چیست؟
در شهرهای بزرگ، آمارها و شواهد حاکی از آن است که دختران در مقاطع ابتدایی و راهنمایی در اثر نیاز جنسی و عاطفی، تمایل جدی به برقراری روابط دوستی با جنس مخالف دارند و به گفته زهرا آیت الهی، رئیس‌شورای فرهنگی و اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی، این مسئله به امری رایج در سنین 10 تا 11 سالگی دختران تبدیل شده است. لذا مسئولین مربوطه و سیاست‌گذاران حوزه زن و خانواده، باید برای برآورده شدن این نیاز به شکل معقول و مطابق با عرف و شرع و قانون راه‌حلی ارائه کنند. چشم بستن بر این نیاز و عدم ارائه راه‌حل‌های درست، عملاً دختران نوجوان و ناپخته را با این بحران تنها گذاشته و احتمال خطا در تصمیم‌گیری‌ها و انجام رفتارهای نامتعارف را افزایش می‌دهد.
در شهرهای بزرگ نیز دختران در ابتدای سنین نوجوانی، به بلوغ جنسی و عاطفی لازم برای تشکیل خانواده می‌رسند و همان‌طور که با یک پسر دوست می‌شوند و روابط عاشقانه برقرار می‌کنند، می‌توانند با شوهر خود روابط عاطفی داشته باشند. تنها مشکل برای ازدواج این افراد، نداشتن مهارت‌های مدیریت خانواده و تربیت فرزند و... است که این مسئله می‌تواند به‌راحتی با ارائه آموزش‌های همه‌جانبه به آنها از طریق خانواده، مدرسه و رسانه‌ها خصوصاً صداوسیما حل شود.
تعجیل در ازدواج دختران در آموزه‌های دینی نیز مورد تأکید قرارگرفته است. چنان‌که امام رضا(ع) می‌فرمایند: «جبرئیل بر پیامبر (ص) فرود آمد و گفت: ‌ای محمد! پروردگارت به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: دوشیزگان چونان میوه بر درخت‌اند؛ هرگاه میوه برسد اگر چیده نشود خورشید آن را تباه می‌سازد و بادها آن را به اطراف می‌پراکنند. دوشیزگان نیز هرگاه بالغ شوند بهترین چیز برای آنان شوهر است وگرنه از فتنه و تباهی در امان نخواهند بود.(۱)»
با توجه به روایت بالا، راه‌حلی که اسلام در این شرایط (کاهش سن بلوغ جنسی در جامعه) پیشنهاد می‌کند این است که دختران بالغ هرچه سریع‌تر ازدواج کنند؛ یا اگر به هر دلیلی (اعم از عدم بلوغ عقلی و جسمی و اجتماعی و...) برایشان امکان ازدواج فراهم نشد، در فاصله بلوغ جنسی تا ازدواج، خویشتن‌داری کنند و در همین حین مهارت‌های لازم برای زندگی خانوادگی را کسب کنند و برای شروع زندگی مشترک آماده شوند. البته باید توجه داشت، خویشتن‌داری و مصون ماندن از روابط نامشروع در شرایط کنونی جامعه که عوامل تحریک‌کننده زیادی در فضای واقعی یا مجازی وجود دارد، کار چندان آسانی نیست و قطعاً نیازمند کسب مهارت‌ها و آموزش‌هایی از جانب خانواده و جامعه است؛ که مسئولین امر باید در این رابطه هم تدابیری بیندیشند.
جامعه برای حل بحران بلوغ جنسی زودرس، چه توقعی از مسئولین دارد؟
انتظاری که جامعه از فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی دارد، این است که با توجه به مسائل واقعی کشور، راه‌حل‌هایی متناسب با شرع و عرف و قانون اساسی ارائه دهند و به دختران نوجوان با وضع قوانین حمایتی درزمینه ازدواج و تشکیل خانواده کمک کنند؛ اما گویا این مسئله در فراکسیون زنان کاملاً مغفول است و حتی برخلاف آن اعضای این فراکسیون، به تأسی از اسناد بین‌المللی (ازجمله سند توسعه پایدار 2030 و کنوانسیون حقوق کودک) که طبیعتاً مطابق با شرع و عرف جامعه ایرانی نوشته نشده، به دنبال تصویب قوانینی مبنی بر ممنوعیت ازدواج دختران زیر 18 سال هستند! باید پرسید آیا منطقی است که اعضای این فراکسیون، بدون توجه به شرایط واقعی جامعه و حتی برخلاف آن، به تصویب قوانینی که متناسب با جوامع غربی(که بين سن ازدواج و سن برقراري ارتباطات جنسي تفاوت قائلند) نوشته شده، اهتمام بورزند؟آیا این نمایندگان به پیامدهای اجتماعی چنین قانونی واقف هستند؟ و آیا نتایجی که در کشورهای غربی از این قانون حاصل شده (شامل بالا رفتن آمار روابط نامشروع در سن زیر 18 سال و افزایش تعداد سقط‌جنین در دختران نوجوان) را بررسی کرده‌اند؟
ــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:1. صفحه 261، کتاب مفاتیح‌الحیات، نوشته آیت‌الله جوادی آملی؛ به نقل از عیون اخبار الرضا(ع)، جلد1، صفحه289