افزایش نرخ بیکاری در بهار 96 نشانه رشد اقتصادی بیکیفیت(خبر ویژه)
دولت همچنان بدون تدبیر و چارهاندیشی برای ایجاد اشتغال، از رشد اقتصادی سخن میگوید اما رشد اقتصادی با کیفیت، رشد اشتغالآفرین است.
روزنامه اصلاحطلب تعادل با اشاره به گزارشهای مراکز دولتی مبنی بر رشد اقتصادی 7 درصدی در فصل اول امسال نوشت: آخرین گزارش مرکز آمار ایران از رشد اقتصادی در بهار سال جاری، در حالی از رشد 7 درصدی اقتصاد ایران حکایت میکند که همچنان این رشد نتوانسته اثر مثبت خود را بر اشتغال برجای بگذارد. براساس گزارش مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی در بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات در فصل نخست امسال به ترتیب 3/1درصد، 4/9درصد و 8/3 درصد بود. این آمار نشان میدهد که بخش خدمات رشد قابلتوجهی را در فصل نخست امسال تجربه کرده است. در این میان، با وجود اینکه خدمات یکی از مهمترین بخشها در اشتغال کشور بهشمار میرود اما باز هم این رشد قابلتوجه نتوانسته مرهمی بر بازار کساد اشتغال باشد.
تعادل ادامه میدهد: یکی از مهمترین انتقاداتی که همواره به عملکرد رشد اقتصادی کشور وارد میشود این است که این رشد همراه با ایجاد اشتغال نیست. وابستگی اقتصاد به منابع حاصل از نفت به عنوان عمدهترین دلیل اشتغالزا نبودن رشد عنوان میشود. از آنجا که رشد در بخش نفتی با ایجاد شغل جدید زیادی همراه نیست، اثرات این رشد هم در بازار کار کشور ناچیز است. اما در حال حاضر نکته قابل تامل این است که با وجود عملکرد قابلقبول بخش غیرنفتی اقتصاد باز هم بهبود در شاخص بیکاری حاصل نشده است. در حالی که مرکز آمار ایران نرخ بیکاری را در زمستان سال گذشته 12/5درصد اعلام کرده بود، این شاخص در بهار امسال با 0/1 واحد درصد افزایش به 12/6درصد افزایش یافت.
افزایش نرخ بیکاری در بهار سال جاری با وجود نرخ قابلتوجه رشد اقتصادی در بخش غیرنفتی اقتصاد بار دیگر بر رابطه ناهمگون میان این دو شاخص گواهی میدهد. بررسی روند دو شاخص نرخ بیکاری و رشد اقتصادی در کشور نشان میدهد که هیچ رابطه پایداری میان این دو شاخص برقرار نیست. بنابراین نمیتوان تنها به واسطه رشد اقتصادی، به بهبود وضعیت اشتغال امید بست و دولت باید در زمینه اشتغال، مستقلا برنامه و هدفگذاری خاصی را دنبال کند.
در این میان یکی از برنامههای دولت روحانی برای بهبود وضعیت اشتغال و کاهش بیکاری، طرح کارانه اشتغال جوانان (کاج) است که تنها میتواند برای مدتی کوتاه آمارها را جابهجا کند و در عمل به بهبود وضعیت اشتغال منجر نخواهد شد. در این برنامه، دولت به جای تمرکز بر عرضه نیروی کار، بر تقاضای نیروی کار متمرکز شده است. به این معنا که اجرای طرح کاج ایجاد اشتغال جدید را در پی نخواهد داشت. از آنجا که کارفرمایان مشارکتکننده هم در جذب کارآموزان پس از اتمام دوره هیچ تعهد قانونی ندارند، نمیتوان امیدوار بود که طرح کاج بتواند بهبودی در وضعیت اشتغال ایجاد کند.
رشد اقتصادی در بخش صنعت مرهون چند بنگاه صنعتی عمده است که میزان اشتغال آنها هم تغییر چشمگیری نداشته است. سایر بخشهای صنعتی همچون بنگاههای کوچک و متوسط گرچه سهم چندانی در رشد اقتصادی ندارند اما از توان اشتغالزایی بالایی برخوردار هستند. با وجود این، بسیاری از این واحدهای کوچک و متوسط در دوره رکود از رده خارج شدند یا با ظرفیت اندک به فعالیت ادامه میدهند. بنابراین از آنجا که برنامهریزی در راستای بازیابی توان این واحدهای صنعتی در دوره پسارکود صورت نگرفته، نمیتوان انتظار داشت کهاشتغال جدیدی از این محل ایجاد شود.
ناتوانی بخش صنعت در بازیابی توان اشتغالزایی خود در حالی در دوره پسارکود اقتصاد ایران استمرار یافته که دولت هم در مسیر اشتباهی به دنبال یافتن راهحل بحران بیکاری است. غفلت دولت از دو نکته بسیار مهم درخصوص بازار کار ایران، گمانهزنیها را درخصوص تشدید این بحران تقویت میکند. نخست با وجود اینکه آمارها نشان میدهد رشد اقتصادی و بیکاری در کشور هیچگاه از یک رابطه مشخص تبعیت نکرده، دولت همچنان بهبود وضعیت اشتغال را در رشد اقتصادی جستوجو میکند. نکته دوم این است که اندک برنامههای دولت در زمینه بهبود وضعیت اشتغال هم بر بخش تقاضای نیروی کار تاکید دارد و همچنان از بخش عرضه غافل است.