حسین مراد نیازی
در حال حاضر در بین داوطلبان رشته تجربی درصد پایینی هستند که نمی‌خواهند در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی تحصیل کنند. قریب به اتفاق دانش آموزان، رشته تجربی را به دلیل تحصیل در یکی از رشته‌های پزشکی انتخاب می‌کنند، اما آیا این تمایل و گرایش افراطی در بین آنها برای ورود به این رشته‌ها مناسب است؟
سؤال اصلی این است که چرا داوطلبان مثلاً گروه علوم تجربی فقط به این سه رشته فکر می‌کنند؟
برای پاسخ به این سؤال باید این نکته را در نظر گرفت که شان و منزلتی که برخی رشته‌ها در جامعه دارند و از بعد مادی نیز تامین شده هستند علت اصلی گرایش داوطلبان به تحصیل در این رشته‌ها است.
بسیاری از خانواده‌ها از همان سنین آغاز آموزش فرزندان خود را در مدارسی ثبت نام می‌کنند و کلاس‌های فشرده را در برنامه آنها طوری می‌گنجانند که سال‌های بعد در ماراتن کنکور با رتبه قابل قبول، امکان تحصیل در این رشته‌ها را داشته باشند.
اما نکته حائز اهمیت این است که تعداد کمی از شرکت‌کنندگان مثلاً گروه تجربی می‌توانند به سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی ورود کنند. توجه به این رشته‌ها کار را به جایی رسانده که بیشتر دانش آموزان، علاقه به تحصیل در رشته تجربی را دارند.
نیمی از شرکت کنندگان در کنکور را داوطلبان گروه تجربی تشکیل می‌دهند در حالیکه شرکت کنندگان رشته ریاضی و انسانی هرکدام به نیمی از تعداد داوطلبان گروه تجربی هم نمی‌رسند.
بعضی از داوطلبان، با اینکه امکان قبولی در رشته‌های دیگر را دارند اما همه زندگی آنها به پزشکی خلاصه شده است. تمام این توجهات به برخی رشته‌ها در حالی صورت می‌گیرد که به دلیل متقاضی زیاد در حال‌اشباع هستند و پس از فارغ التحصیلی، سیل کثیری از تحصیل کرده‌ها با بیکاری و نبود کار مناسب با رشته خود مواجهه می‌شوند.
مشکل اصلی از جایی نشأت می‌گیرد که وقتی دانش آموزان به سن انتخاب رشته می‌رسند خیلی تصمیم گیرنده نیستند و این خانواده است که به انتخاب آنها جهت می‌دهد. البته تمایل خانواده‌ها برای تحصیل در برخی از رشته‌ها را می‌توان در کم کاری سیستم آموزشی دانست.
اگر خانواده‌ها از آینده شغلی رشته‌های دیگر و بازار کار آنها باخبر باشند شاهد این ولع و عطش افراطی نخواهیم بود.
در همه سال‌های تحصیلی، دید خانواده به رشته علوم انسانی، کارو‌دانش و فنی و حرفه‌ای به گونه‌ای بوده که وقتی دانش آموز از لحاظ هوشی بهره کمتری داشته باشد باید در این سه رشته تحصیل کند در صورتی که آگاهی دادن از این لحاظ که مثلاً تعمیر کار یک دستگاه پزشکی درآمدش چند برابر یک پزشک است، می‌تواند در عوض کردن دیدگاهشان موثر باشد.
اینکه ما در سیستم آموزشی خود ملاک را برای انتخاب رشته در پایه دهم بر مبنای نمره بگذاریم و شرایط گرفتن آن نمره را در نظر نگیریم شاید روش مناسبی برای انتخاب رشته نباشد، به عنوان نمونه اگر دانش آموز نمره حد نصاب برای ریاضی را نیاورده و مرتباً او را برای انتخاب رشته تجربی ترغیب کنیم‌اشتباه است؛ این احتمال وجود دارد که نمره کم دانش آموز به دلیل سخت بودن آزمون باشد و با رفع شدن‌اشکالات او در درس ریاضی، اتفاقاً فرد مناسبی برای تحصیل در رشته ریاضی باشد نه تجربی.
در بعضی مواقع هم تشخیص مدیران مدارس برای داشتن فقط رشته تجربی و ریاضی شرایط را برای رفتن به رشته‌های دیگر سخت می‌کند.
 یکی از کارهای مهم برنامه ریزان آموزشی درتعیین اهداف آموزشی نیاز سنجی جامعه است؛ اینکه در حال حاضر ما به چه مشاغلی بیشتر نیاز داریم و درچه رشته‌ها و شغل‌هایی‌اشباع صورت گرفته است؟
ضرب المثل «هر که را بهر کاری ساختن» شاید مصداق جامعه کنونی ما نباشد اینکه در بیشتر مواقع واقعیت‌های دانش آموزان از سوی خانواده نادیده گرفته می‌شود. دانش‌آموزی که قصد ورود به رشته ریاضی را دارد باید در درس ریاضی، فیزیک و شیمی قوی باشد و علاوه بر علاقه به این رشته، توانایی یادگیری مطالب دروس فوق را داشته باشد. دانش آموزانی می‌توانند در رشته ریاضی موفق شوند که از بهره هوشی بالا، سرعت عمل ذهنی، همچنین قدرت تحلیل و تجسم خوبی بهره مند باشند.
شرط ورود به رشته تجربی نیز استعداد در دروس ریاضی، شیمی و علوم زیستی است به ویژه مناسب کسانی است که به ساختمان بدن موجودات زنده علاقه داشته باشند علاوه بر این، از آزمایش کردن لذت ببرند. البته لازم به ذکر است که یادگیری مطالب علوم زیستی نیاز به حافظه قوی دارد و دانش‌آموزان با حافظه ضعیف‌تر امکان موفقیت در این رشته را ندارند.
افرادی که علاقمند به تاریخ، فلسفه، ادبیات و علوم اجتماعی هستند برای رشته انسانی مناسب می‌باشند اما در کنار آن باید حافظه بسیار قوی داشته باشند زیرا این رشته به توان ذهنی بالا نیاز دارد و برعکس تصور عموم داشتن توان ذهنی بالا و دید شهودی به مسائل، موفقیت دانش آموزان این رشته را تضمین می‌کند.
در پایان باید به این نکته توجه کرد که علاقه افراطی خانواده‌ها ودانش‌آموزان به برخی رشته‌ها به دید فرهنگی جامعه از دیروز تا امروز بر می‌گردد، اینکه جامعه در کنار این رشته‌ها به تخصص‌های دیگر نیز احتیاج دارد باید ریشه‌یابی و فرهنگ سازی شود.
بستر مناسب برای اهمیت دادن به رشته‌های دیگر به بازسازی حوزه آموزشی و فرهنگی جامعه نیاز دارد. شاید اگر در همان سنین پایین دانش‌آموزان را با رشته‌های مختلف آشنا کنیم این تب بالای رشته‌های خاص در بین خانواده‌ها کمی فروکش کند.
منبع: خبرگزاری میزان