اعتراض دانشجویان شهید بهشتی به شهریه‌های غیرقانونی!
دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی معتقدند وزارت علوم مسئله أخذ شهریه را منوط به مصوبه هیئت امنا کرده که هنوز چنین مصوبه‌ای به تصویب نرسیده است، بنابراین تمام اقدامات دانشگاه در خصوص امر به پرداخت شهریه و ممنوع کردن ارائه خدمات آموزشی به دانشجویان بر خلاف نص صریح قانون و واجد وصف کیفری است.
پرداخت شهریه اجباری برای دروس پیش‌نیاز، رهاورد جدید دانشگاه‌ها در دولت یازدهم است که صدای دانشجویان را درآورده است و به طرق مختلفی در پی لغو آن هستند و جالب است بدانید که اکثر دانشجویان معترض به این مصوبه، در قالب تجمع و یا کمپین‌های فضای مجازی بروز می‌کنند و راه دیگری را برای نشان دادن اعتراض خود متصور نیستند.
حتی برخی از دانشجویان طی تماس‌های مکرر با خبرنگاران؛ خواستار بررسی و پیگیری این مشکل از مقامات مسئول در وزارت علوم شدند و این مسئله نشان می‌داد آنها دیگر امیدی به تجمع و اعتراض جمعی ندارند. خبرنگار ما طی تماس‌های متعدد با بخش‌های مختلف وزارت علوم و سازمان امور دانشجویان، در نهایت پاسخ روشنی در خصوص وجود یا عدم وجود آئین‌نامه مدون و مشخصی در ماجرای شهریه دروس جبرانی دانشگاه‌ها دریافت نکرد.
به نظر می‌رسد با وجود اعتراضات دانشجویان به انواع و اقسام مشکلات صنفی - آموزشی و یا سایر عملکردهای وزارت علوم در دولت یازدهم، وزیر علوم دولت دوازدهم کاری بسیار سخت در پیش رو خواهد داشت. در پیچیده بودن کار وزیر جدید علوم همین بس که اعتراضات دانشجویی به مسائل مختلف آنقدر زیاد و متنوع شده است که حتی دانشجویان در تابستان، که فصل تعطیلی دانشگاه‌ها است، نیز دست به تجمع می‌زنند.
دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی که در چند هفته گذشته متوجه شده بودند که دانشگاه قرار است از آنها بابت دروس پیش‌نیاز شهریه دریافت کند، پا را فراتر گذاشتند و علاوه بر تجمع و تشکیل کمپین در فضای مجازی، موضوع را به سازمان بازرسی کل کشور ارجاع دادند و با این استدلال که دانشگاه شهید بهشتی از دانشجویان «وجوه غیرقانونی» دریافت می‌کند، خواستار ورود این سازمان به موضوع شدند.
این دانشجویان در شکایت‌نامه خود به سازمان بازرسی کل کشور، نسبت به این مسئله که دانشگاه در بحث پرداخت شهریه دروس پیش‌نیاز، «عطف به ماسبق» کرده است اعتراض کردند و نوشتند: طبق ماده ۶۰۰ قانون تعزیرات امر به دریافت پول و طبق تبصره ماده ۷۱ مکرر قانون محاسبات عمومی کشور الحاقی اسفند 93، دریافت وجه از سوی کارمندان دولت بدون وجود مبنای قانونی جرم است و در مورد اقدامات اخیر، قانونی مبنی بر اخذ شهریه از دانشجویان روزانه وجود ندارد.
دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی معتقدند وزارت علوم مسئله اخذ شهریه را منوط به مصوبه هیئت امنا کرده که هنوز چنین مصوبه‌ای به تصویب نرسیده است، بنابراین تمام اقدامات دانشگاه در خصوص امر به پرداخت شهریه و ممنوع کردن ارائه خدمات آموزشی به دانشجویان بر خلاف نص صریح قانون و واجد وصف کیفری است.
در نهایت پس از گذشت سه هفته و با پیگیری‌های دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، مسئولان این دانشگاه تصمیم گرفتند که در این موضوع کوتاه بیایند و شهریه منظور شده در سیستم گلستان را صفر کردند. با وجود صفر شدن شهریه دروس پیش‌نیاز اما دانشجویان این دانشگاه همچنان معتقدند اقدام دانشگاه شهید بهشتی در اخذ شهریه برای دروس پیش‌نیاز مصداق بارز ضرب‌المثل «سنگ مفت، گنجشک مفت» است و وقتی مسئولان دانشگاه در موضوعی اینچنینی که کاملا واضح و روشن بوده، «اشتباه» کرده و می‌کنند، برای جلب اعتماد دانشجویان راه دور و درازی دارد.
دانشجویان همچنین مطرح می‌کنند که از کجا معلوم دانشگاه این سیاست را در قبال دانشجویان ورودی 95 از پی نگیرد و از کجا معلوم در هنگام فارغ التحصیلی یا پیش از دفاع این مبلغ را از تک تک دانشجویان طلب نکند؟ از این فراتر دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی شیوه‌نامه مصوب وزارت علوم که دانشگاه را مجاز به اخذ هزینه از دانشجویان روزانه دانسته را خلاف قانون اساسی و سایر قوانین بالادستی می‌دانند و خواستار توقف اجرای این بند از شیوه نامه هستند.
در همین زمینه دانشجویان با وجود صفر شدن شهریه دروس پیش‌نیاز امروز یکشنبه تجمع نموده و خواستار پیگیری مطالبات خود شدند. این دانشجویان که تعداد آنها به 60 نفر می‌رسد مطالبه اصلی خود را «شهریه دروس پیش نیاز» و «قانون سنوات» دانسته و خواستار پاسخگویی مسئولان این دانشگاه هستند.
در پایان این تجمع اعتراضی دانشجویان بیانیه‌ای را خطاب به سرپرست دانشگاه شهید بهشتی صادر کردند که در ادامه مشاهده می‌کنید:
با سلام احتراماً به استحضار می‌رساند؛ اخیراً تصمیماتی بر خلاف قانون اتخاذ شده که مشکلات بسیاری را برای دانشجویان رقم زده است. ذیلاً با‌اشاره به مشکلات اخیر و ایرادات قانونی آنها تقاضای پیگیری آنها را داریم.
1- وزارت علوم در مهرماه سال 1394 طی آیین‌نامه جدیدی که برای دوره کارشناسی‌ارشد ناپیوسته به تصویب رسانده است، در ماده نهم مقرر داشته که دانشگاه‌ها می‌توانند طبق مصوبات هیئت امنای خود از دانشجویان روزانه برای دروس جبرانی مبالغی را دریافت کنند. دانشگاه شهید بهشتی تهران پس از دو سال در اردیبهشت 1396 مصوبه‌ای به تصویب رسانده که هنوز نیز برای اطلاع عمومی به دانشجویان ابلاغ نشده است و طبق آن برای دروس جبرانی که قبلاً گذرانده شده است مبالغ هنگفتی تعیین کرده است و ارائه هرگونه خدمات آموزشی از قبیل صدور گواهی‌اشتغال به تحصیل را تا پرداخت کامل شهریه ممنوع کرده است که طبق ماده 600 قانون تعزیرات مصوب 1375 ممنوع و واجد وصف کیفری است. فارغ از این اقدام غیرقانونی دانشگاه، اصل مصوبه وزارت علوم (آیین‌نامه) نیز برخلاف اصل سی‌ام قانون اساسی، ماده چهارم قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 و تبصره ماده 71 مکرر قانون محاسبات عمومی کشور الحاقی 1393/12/4 است؛ زیرا آموزش عالی طبق قانون اساسی باید به صورت رایگان باشد و این اقدام برخلاف قانون اساسی است. همچنین هرگونه تحمیل هزینه از سوی دولت برای شهروندان باید متکی به قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی باشد و مجلس شورای اسلامی در این خصوص چنین اجازه‌ای را به وزارت علوم واگذار نکرده است.
فارغ از مسائل ماهوی، آیین‌نامه مذکور مصوب 1394/7/4 و ابلاغی 1394/8/10 است و مصوبه هیئت امنا نیز در اردیبهشت 1396 به تصویب رسیده؛ در نتیجه علی‌القاعده نمی‌بایست نسبت به دانشجویانی که قبل از این تاریخ وارد دانشگاه شده‌اند و هیچ اطلاعی در این خصوص نداشته‌اند، اعمال می‌شد؛ اما دانشگاه مصوبه مذکور را عطف به ماسبق کرده و ایشان را نیز مشمول شهریه‌ها دانسته است. جالب توجه است که اکثر دانشجویان دانشگاه در تحمیل دروس جبران هیچ تقصیری نداشته‌اند و ملاک و معیار خاصی برای تحمیل این دروس وجود نداشته است.
2- در شیوه‌نامه اجرایی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته مصوب 1395/10/20 شورای آموزشی دانشگاه، مقرر گردیده است که در صورت تداوم تحصیل در ترم ششم نوع دوره آموزشی از پژوهش محور به آموزش محور تغییر می‌یابد. اولاً چنین اقدامی خارج از حدود اختیارات مقام تصویب‌کننده بوده؛ زیرا در مصوبه وزارت علوم چنین فرضی پیش‌بینی نشده است. ثانیاً چنین اقدامی برخلاف اصول و قواعد منطقی است؛ زیرا ممکن است دانشجویی بنا به اصلاحات پیشنهادی استاد راهنمای خود در اواخر ترم پنج مجبور باشد مدت تحویل پایان‌نامه را به تعویق بیاندازد. طبق شیوه‌نامه اخیر در صورت تعویق اساساً وضعیت تحصیلی دانشجو تبدیل به آموزش محور می‌شود که خلاف منطق است.
با توجه به مراتب فوق ما دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی اقدامات فوق‌الذکر را محکوم می‌کنیم و ضمن التزام به قانون به شرح ذیل درخواست‌های خود را در راستای قوانین و مقررات کشور از مسئولان دانشگاه شهید بهشتی اعلام می‌داریم:
1- حذف کامل تمامی بدهی‌های دانشجویان روزانه در خصوص شهریه دروس جبرانی و حذف محدودیت‌های ناشی از اعمال شهریه من‌جمله عدم امکان دریافت اجازه دفاع و دریافت گواهی به اشتغال به تحصیل و غیره در راستای تکالیف قانونی دانشگاه طبق ماده چهارم قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 و تبصره ماده 71 مکرر قانون محاسبات عمومی کشور.
2- نظارت بر دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی به منظور جلوگیری از تحمیل بلاوجه دروس جبرانی که بابت تحمیل هزینه به وزارت علوم می‌گردد تا از این طریق هزینه اضافی به سیستم آموزشی کشور تحمیل نشود که لازم باشد از دانشجویان مطالبه گردد.
3- اصلاح سریع شیوه‌نامه مربوط به تحصیل در دوره کارشناسی ارشد به منظور حل کردن مشکل سنوات در ترم ششم و اصلاح رویه غلط شیوه‌نامه درخصوص تبدیل دوره دانشجویان از پژوهش‌محور به آموزش‌محور در صورت تداوم تحصیل در سنوات قانونی ترم ششم و اطلاع‌رسانی به دانشجویان از طریق اطلاعیه‌های آموزشی.
4- ارائه تعهد مبتنی بر عدم دریافت جریمه و ارائه خدمات دانشجویی کامل نظیر خوابگاه و غذا به دانشجویانی که به‌دلیل داشتن 8 واحد جبرانی و بیشتر، معمولا قادر به دفاع تا پایان نیمسال پنجم نمی‌باشند و براساس شیوه‌نامه وزارت علوم نیز، بنا به همین دلیل، یک نیمسال بیشتر به عنوان سنوات مجاز برای آنان در نظر گرفته شده است.
5- عدم تبعیض در ارائه خدمات دانشجویی نظیر مکان و اولویت اختصاص خوابگاه به دانشجویان دارای سنوات مجاز در نیمسال پنجم و ششم.»
دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی با تجمع و اعتراض و تنظیم یک شکایت‌نامه مستدل و ارسال آن به سازمان بازرسی کل کشور توانستند قدم بزرگی را بردارند که شاید برای دانشجویان سایر دانشگاه‌ها الگو شود و آنها نیز همین راه را پیگیری کنند. حالا دانشجویان دانشگاه که متوجه شده‌اند می‌توانند با استدلال دقیق و استفاده از ابزار قانونی مطالبات خود را پیگیری کنند، سعی دارند خواسته‌های دیگرشان را نیز مطرح کنند و به قولی می‌خواهند «تا تنور داغ است نان را بچسبانند»! این دانشجویان درصدد هستند که شیوه‌نامه‌ای را که بر اساس آن دانشگاه می‌تواند در صورت شش ترمه شدن هر دانشجویی، مدرک تحصیلی او را «آموزش محور» می‌کند را لغو کنند چرا که آن را امری غیرقانونی می‌دانند و معاونت آموزشی دانشگاه نیز آن را خطای سهوی دانسته است!
باید منتظر ماند و دید که آیا دانشجویان می‌توانند به خواسته‌ها و مطالبات خود دست‌یابند یا خیر؟!