سیدروح‌الله امین‌آبادی

  آتش به اختیار ترجمان همان بند میم وصیت‌نامه امام خمینی‌(ره) هست که به شیوه‌ای دیگر در بیانات رهبری معظم انقلاب مطرح شده و این بار عرصه فرهنگ بیشتر آماج این مسئله قرار دارد، چرا که فرهنگ یک جامعه زیر بنای اعتقادی را محکم می‌کند و امام خامنه‌ای با اعتماد کامل به نیروهای خالص و مخلص و جان برکف انقلاب اسلامی این دستور مهم را صادر فرمودند و امروز افسران جنگ نرم وظیفه ای خطیر و مهم را برعهده دارند.
چرا که از یک طرف نباید از «‌آتش به اختیار» تعبیرهایی شود که به افراط و تفریط منجر شود و از طرف دیگر نباید مایه سوء استفاده برخی جناح‌ها و احزاب قرار بگیرد، بلکه «‌آتش به اختیار» باید در راستای اعتلای فرهنگ جامعه و در خدمت به انقلاب اسلامی و بازوی مستحکم دولتمردان در راستای خدمت به عرصه فرهنگ باشد.
اعتماد و اطمینان فرمانده به نیروهای متعهد
و خیرخواه جامعه
فائز مقبل جانشین حوزه بسیج دانشجویی دانشگاه مذاهب اسلامی در گفت‌و‌گو با گزارشگر روزنامه کیهان در این زمینه می‌گوید‌: «آتش به اختیار اصطلاحی است نظامی که فرمانده به برخی از نیروهای مورد اطمینان خود اجازه مقابله با هر گونه تهدید بالقوه و بالفعل را می‌دهد. یکی از مبانی صدور دستور آتش به اختیار اعتماد و اطمینان فرمانده به نیروهای متعهد و خیرخواه برای حفظ دستاوردهای انقلاب است.»
وی در ادامه می‌گوید: «آتش به اختیار برای اولین بار و با معنای معنوی آن از سوی مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و مسئولین تشکل‌های دانشجویی سراسر کشور بیان گردید.سوای تحلیل‌های متفاوت و بعضا مغرضانه عده‌ای معلوم‌الحال لازم به تذکر است که تبیین صحیح دستور آتش به اختیار ضامن حل بسیاری از مشکلات تشکل‌های دانشجویی و به تبع آن معضلات جامعه است.»
مقبل با بیان اینکه یکی از ابعاد کلیدواژه آتش به اختیار داشتن جرات و تحلیل کردن مسائل گوناگون از جمله مسائل سیاسی است، می‌افزاید: «داشتن قدرت تحلیل سیاسی و تلاش برای تحلیل‌های درست و منطبق با واقع را می‌توان یکی از مهم ترین ابعاد کارمحتوایی در بدنه تشکل‌های دانشجویی دانست. داشتن علقه سیاسی و بی‌تفاوت نبودن نسبت به مسائل کلان کشور و بیان دیدگاه‌ها و نظرات از جمله موارد شکوفایی شعور تحلیلی و حلاجی در گعده‌های دانشجویی است. از جمله ابعاد بعدی دستور آتش به اختیار لزوم تبیین رویدادهای مختلف داخلی و خارجی برای آحاد جامعه است ‌. مورد خطاب قراردادن جامعه و حضور در بطن جامعه و روشنگری چهره به چهره در زمینه‌های گوناگون  از جمله تبیین گفتمان انقلاب اسلامی و آرمان‌های انقلاب می‌تواند روحیه جهاد روشنگری را تقویت و تعمیق بخشد.»
این عضو فعال بسیج دانشجویی در ادامه می‌گوید: «‌گفتمان انقلاب اسلامی تا حدی مغفول مانده است که شخص اول امور اجرایی کشور نیز به تصور خودش انقلاب را محدود به دهه‌های اول و نهایتا دهه دوم آن می‌داند.در حالی که گفتمان انقلاب اسلامی برنامه‌های سیاسی،فرهنگی،اقتصادی و حتی ورزشی را برای به کمال رساندن آحاد جامعه در خود جای داده است‌.»
این فعال دانشجویی همچنین به گزارشگر کیهان می‌گوید: «یکی از آسیب‌های موجود در کار تشکیلاتی غرق شدن در ادبیات نخبگانی و عدم درک درست از وضعیت کف جامعه و نیاز‌ها و شبهات جامعه است که با مفهوم آتش به اختیار ‌میتوان به دور از حواشی و بروکراسی خاص نسبت به حضور میدانی عمل کرد. حضور میدانی و گفت‌وگوی چهره به چهره فارغ از هر گونه کاغذبازی مرسوم می‌تواند وجه تمایز تشکل‌های دانشجویی انقلابی با سایر تشکل‌ها باشد. انعطاف‌پذیری و در عین حال مقید بودن به چارچوب قانون و اخلاق می‌تواند سرعت عمل و حتی ابتکار عمل را نیز در خدمت این مهم درآورد.»
ترجمان امر به معروف و نهی از منکر
با فراموشی امر به معروف و نهی از منکر مشکلات زیادی گریبانگیر جامعه شده است، هر چند در سال‌های گذشته مدیران اجرایی کشور در برخورد با منتقدین از الفاظ و ادبیات زشت و توهین‌آمیزی استفاده کرده و آنان را به جهنم حواله داده‌اند، ولی ضروری است که دلسوزان از این هجمه‌ها نهراسند و به وظیفه خود که همان «‌امر به معروف و نهی از منکر‌» است عمل کنند.
«‌آتش به اختیار‌» را می‌توان ترجمان امر به معروف و نهی از منکر دانست. چنان که حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سیدابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی در این زمینه می‌گوید: «‌بر اساس روایات اگر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه‌ای ترک شد، شرار ناس بر آن جامعه مسلط و دعاهای مردم مستجاب نمی‌شود؛ خبیثان در تمام شئون اجتماعی بر مردم مسلط خواهند شد. اگر امر به معروف و نهی از منکر ترک شد، باید منتظر میدان‌داری انسان‌های بدسیرت، بدعمل و بدسخن بود.»
وی همچنین ادامه می‌دهد: «‌«آتش به اختیار»ی که رهبر معظم انقلاب فرمودند، ترجمان امر به معروف و نهی از منکر است.»
پیشبرد گفتمان انقلاب اسلامی
 با تکیه بر نیروی جوان انقلابی
در این راستا یک کارشناس فرهنگی نیز در این زمینه اظهار می‌دارد :«خیلی از کارها و گروه‌های فرهنگی هستند که بدون حمایت مالی و پشتوانه‌ای توانسته‌اند مقابل تهاجمات فرهنگی و جنگ نرم مقابله کنند.»
روح‌الله محیاپوردرادامه می‌گوید :«اعمالی در جهت قانون برای انجام امور فرهنگی به زمین مانده است، به طوری که در جهت جبران کم‌کاری مسئولان و مطالبه‌گیری از آنها باشد و دخالت در کار آنها محسوب نشود. ما باید بدون هیچ توقع از نهادها و ارگان‌ها با تکیه بر توان نیروی جوان جبهه انقلاب اسلامی برای پیش‌برد گفتمان انقلاب اسلامی اقدام کنیم.»
این فعال فرهنگی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری می‌افزاید: «اصلاح جامعه بدون اصلاح فرهنگ آن میسر نخواهد بود و تلاش‌های اقتصادی و اجتماعی زمانی می‌توانند شاهد مقصود را در آغوش بگیرند که الزامات مورد نظر آنها در فرهنگ جامعه نهادینه شده باشد.»
محیاپور تصریح می‌کند‌: «عمل به امر به معروف و نهی از منکر هم در زمینه‌های فرهنگی آتش به اختیار هست که این نشان‌دهنده انجام روشنگری و مباحثه و مناظره ما بر اساس واقعیت و منطق تا حد توان با افراد و جامعه اطراف خود است.»
تقویت پایه‌های فرهنگی
 با تولید فکر از منابع اسلامی
آتش به اختیار را می‌توان نوعی تقویت پایه‌های فرهنگی دانست،چرا که اگر جوانان مومن و حزب‌اللهی پای کار آمده و در تولید محتوای ارزشمند و جلوگیری از هرج و مرج فرهنگی در کشور بکوشند در کوتاه و درازمدت فرهنگ کشور تقویت خواهد شد.
غلامرضا حسنی مقدم رئیس بسیج اساتید منطقه کاشان در این زمینه با بیان اینکه یکی از رسالت‌های بسیج اساتید تبیین منویات مقام معظم رهبری است، می‌گوید: «آتش به اختیار یک مفهوم هوشمندانه است، ولی می‌بینیم در جامعه تفسیرهای مختلف می‌شود؛ اما ما همان‌طور که در بخش صنایع نظامی و ساخت موشک‌های پیشرفته همت کردیم، باید در جهت تقویت پایه‌های فکری نیز همت بورزیم.»
وی ادامه می‌دهد: «آتش به اختیار از نظر لغوی یک اصطلاح نظامی است؛ یعنی وقتی که فرمانده دچار بی‌کفایتی شد، سربازان بدون دستور گرفتن و بنا به صلاحدید خود می‌توانند شلیک کنند، اما این بخش از منویات مقام معظم رهبری دال بر این است که اگر مرکز فرماندهی دچار اختلال شد، هرکسی باید وظیفه خود را تشخیص دهد و به آن عمل کند.»
حسنی مقدم همچنین می‌گوید‌: «آتش به اختیار به معنی گسترش کرسی‌های آزاد اندیشی و لبیک گفتن به ندای مقام معظم رهبری است که سال‌ها خواستار تولید فکر در جامعه شده‌اند و ما باید برای تولید  از قرآن و منابع اسلامی کمک بگیریم.»
گوهرهای بر زمین
 و زرهای بر دیوار آویخته را ببینیم
از سوی دیگر حبیب احمدزاده، نویسنده و مستندساز دفاع مقدس، تعبیر خود از فرمان آتش به اختیار رهبر معظم انقلاب را در قالب یک یادداشت، در اختیار کیهان قرار داده است.
نویسنده «شطرنج با ماشین قیامت» در این یادداشت می‌نویسد‌: «ابوسعید ابوالخیر در راه بود. گفت: «هر جا که نظر می‌کنم، بر زمین همه گوهر ریخته و بر در و دیوار همه زر آویخته. کسی نمی‌بیند و کسی نمی‌چیند.» گفتند: «کو؟ کجاست؟» گفت: «همه جاست. هر جا که می‌توان خدمتی کرد؛ یا هر جا که می‌توان راحتی به دلی آورد. آنجا که غمگینی هست و آنجا که مسکینی هست. آنجا که یاری طالب محبت است و آنجا که رفیقی محتاج محبت.» این است آتش به اختیار من و شما.»
بر اساس این تحلیل دقیق دستور آتش به اختیار رهبر معظم انقلاب به این معنا است که جوانان انقلابی منتظر تصمیم و کمک نهادهای ذیربط و درعین حال تعطیل و مختل فرهنگی کشور نباشند، هر کجا که می‌توانند خدمتی به انقلاب کنند به میانه میدان آمده و دردی را درمان کنند.
از این رو است که ابوالقاسم طالبی کارگردان ارزشی کشور آتش به اختیار را این‌گونه تحلیل می‌کند که باید برای خدا فیلم ساخت و منتظر دیگران نبود.
ابوالقاسم طالبی، کارگردان فیلم «یتیم‌خانه ایران» در سخنانی خطاب به فیلمسازان جوان می‌گوید: «براساس تجربیاتی که در این سال‌ها بدست آورده‌ام صادقانه می‌گویم که اگر می‌خواهید برای خدا، حضرت زهرا(س) و اهل بیت(ع) فیلم بسازید، بدانید که کسی شما را تحویل نمی‌گیرد.»
وی ادامه می‌دهد: «فضای کنونی این‌طور شده است، اگر سراغ موضوعی بروید که در سینما، دغدغه کسی نیست و البته جزء ذائقه مخاطبان هم نیست چرا که ذائقه مخاطبان عوض شده است، فیلم‌تان را در غربت می‌سازید.»
کارگردان «قلاده‌های طلا» بیان می‌کند: «ما باید ذائقه ایجاد کنیم و یکی از کارهایی که جشنواره عمار می‌تواند انجام دهد، همین مسئله است. الان فیلمی که بیشترین فروش را داشته، حدود یک و نیم تا دو میلیون مخاطب داشته است در حالی که اگر ما بتوانیم همین افرادی را که در هیئت‌ها و مراسمات حاضر می‌شوند، به سینما بکشانیم، فیلم ما می‌تواند مخاطب پنج میلیونی داشته باشد.»
این فیلمساز در ادامه سخنانش خطاب به فیلمسازان جوان حاضر خاطرنشان کرد:«اگر می‌خواهید ناب بشوید و الماس وجودی‌تان ناب بشود، باید با خدا رفیق شوید و برای خدا کار کنید، شما یک نفر هستید و «آتش به اختیار» یعنی باید خودتان و قلمتان برای خدا باشد و کار کنید.»
افزایش حس مسئولیت پذیری دانشجویان
مسئولیت‌پذیری درد امروز جامعه است، در حالی که مسئولین نهادهای اجرایی از پذیرش وظایف و مسئولیت‌های خود ابا دارند و زیر بار تکالیف قانونی و شرعی نمی‌روند جوانان باید به میانه میدان آمده و در حفظ انقلاب احساس مسئولیت کنند، فرمان آتش به اختیار از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان فرمانده کل قوا می‌تواند حس مسئولیت‌پذیری در دانشجویان را افزایش دهد.
حجت‌الاسلام احد آزادیخواه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس در این زمینه می‌گوید: «فرمان «آتش به اختیار» حس مسئولیت‌پذیری دانشجویان را بیشتر می‌کند. «آتش به اختیار» در واقع زنده کردن حس مسئولیت در بین همه افراد به ویژه فضای دانشجویی است زیرا فضای دانشجویی فضایی پویا، نقد و پژوهشی است.»
وی با بیان اینکه جوانان در دانشگاه فعال هستند و هرگاه به جوانان و دانشجویان اعتماد کردیم موفق شدیم، می‌افزاید: «دانشجویان به عنوان افسران جنگ نرم در بسیاری از موارد می‌توانند وارد کار شوند زیرا دستگاه‌های اجرایی ممکن است در اولویت‌بندی کارها دچار اختلالاتی شوند که می‌طلبد جوانان در این زمینه وارد شوند.»
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی یادآور می‌شود: «مقوله «آتش به اختیار» که از سوی مقام معظم رهبری در جمع دانشجویان مطرح شد، به معنای این است که حس مسئولیت را در بین دانشجویان بیشتر کنیم، با وجود اینکه خیلی مواقع همه امور را به شخصیت‌ها و وزرا محول می‌کردیم، امروز دانشجویان می‌توانند در مسائلی که خلا وجود دارد با حس مسئولیت و با اندیشه و فکر خودشان این کار را انجام می‌دهند.»
وی با تأکید بر اینکه ممکن است برخی مسئولان نتوانند مسئولیت خود را آن طور که مورد انتظار است، انجام دهند، می‌گوید: «انجام سند 2030 اقدام عجولانه و ناپسندی بود که فرهنگ، تمدن و آموزش ما را زیر سوال می‌برد و اینگونه اقدامات دولتی باعث شد، مقام عظمای ولایت دستور دهند، دانشجویان خودشان آتش به اختیار وظایف خود را انجام دهند و در توسعه فضای فرهنگی کار خود را بیش از گذشته داشته باشند.»
آزادیخواه ضرورت‌های کنونی جامعه در این برهه زمانی را یکی از دلایل پرداختن مقام معظم رهبری به مقوله «آتش به اختیار» دانسته و می‌افزاید: «جوانان و دانشجویان با روحیه انقلابی و پویایی می‌توانند دست به‌کار شده و خود در عرصه عمل دغدغه‌مند گام بردارند.»