رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک-16
تلویزیون شاهنشاهی دستگاهی در خدمت بهائیان
این اتفاق، موجب شد تا حبیب ثابت از ادامه برگزاری مراسم ورزش باستانی در تلویزیون جلوگیری نماید؛ تا جایی که شعبان جعفری در نامهای برای نصرتالله معینیان، که در این موقع مدیرکل اداره تبلیغات و رادیو بود، نوشت:
«گویا علت آن هم این باشد که ورزش باستانی ما با مراسم دینی و دیانت شدید توأم میباشد. در صورتی که آنها اظهار میدارند تلویزیون زیر نظر اداره تبلیغات اداره میشود و باید از آنجا کسب تکلیف گردد. با توضیحی که داده شد، خواهشمند است هرچه زودتر روشننمایید که تکلیف چیست؟ و برای این منظور به چه مقامی باید متوسل گردید.»
و معینان پاسخ داد:
«کلیه برنامهها از طرف خود مسئولین تلویزیون تنظیم میشود و این اداره در انتخاب و یا قطع برنامهها مداخله نداشته است.»
و ادارهکنندگان تلویزیون نیز در پاسخِ پیگیری این موضوع گفتند:
«مردم از تکرار برنامههای ورزشی متحدالشکل خسته شدهاند و اظهار علاقه به این برنامه نمینمایند و برنامههای تلویزیون طبق درخواستهای مردم و صلاحدید کمیسیون مربوطه تهیه میگردد. مضافاً به اینکه آقای جعفری در برنامههای خود اظهارات سیاسی شدید و مطالب دیگری اظهار میدارند که با اصول تلویزیون ایران که عدم دخالت در امور سیاسی و مذهبی است، منافات دارد؛ لذا از تنظیم برنامه برای باشگاه جعفری در تلویزیون ایران معذورند.»
تعطیل برنامهی تلویزیونی که در راستای اهداف بهائیان نبود، با اینگونه بهانهجوییها، اقدامی بود که در موارد دیگر هم نمونه داشت. نامه آقای «مهندس علی صادقی»، خطاب به مهندس نفیسی، که در این موقع معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ را به عهده داشت، حکایت از تکراری بودن این اتفاق است:
«با کمال تأسف معروض میدارد که به واسطه عدم تربیت صحیح و پولپرستیهای رئیسمسئول (ثابت) و نداشتن قدر و منزلت، اشخاصی که بدون هیچگونه توقعی حاضر به همه گونه فداکاری هستند، گذشته از اینکه نسبت به فرمایش جنابعالی در مورد سرپرستی اینجانب در برنامه اداره آموزش فنی و حرفۀ[ای] از تلویزیون توجهی نکرده است، بلکه برنامه خود اینجانب را نیز به قول خودش به دلیل اینکه مورد توجه نبوده، در صورتی که صدها نامه رسیده است، به کلی حذف نموده و مهمتر اینکه این شخص نفهم، نسبت به بنده از هرگونه اهانتی خودداری نکرده و آنچه لایق خودش بود، به من گفت.»
و این حرکت، ابتدایِ راهی بود که ادارهکنندگان بهائی تلویزیون برای رسیدن به اهداف تشکیلاتی خود، در آن گام نهاده بودند:
«در ساعت 1815 روز چهارشنبه 4/12/38 اطلاع حاصل شد که تلویزیون ایران تصمیم دارد روزهای 5 و 6/12/38 با متعذر شدن به علل فنی دستگاهها، تعطیل نماید. چون این کار واقعیت نداشت و در حقیقت متضمن جنبه مذهبی بود، شخصاً در تلویزیون حاضر و با آقای هرمز ثابت، متصدی فعلی تلویزیون، تماس گرفته شد و با راهنماییهایی که به عمل آمد، قرار بر این گردید که برنامه تلویزیون در روز 5/12/38 از ساعت 1550 تا ساعت 1850 و در روز 6/12/38 برنامه معمولی از ساعت 1800 اجرا گردد.» و پس از آن، بارها و بارها، باوجود مخالفتهایی که گاه و بیگاه، از سوی دستگاههای مختلف دولتی با تشبّث گردانندگان تلویزیون به بهائیت به عمل میآمد، آنان به عناوین مختلف، برنامههای تلویزیون را به تعطیلی میکشاندند تا بینندگان خود را نسبت به ایام خاصی که در نظر داشتند، متوجه نمایند و این درحالی بود که برخی از سرانِ ساواک نیز در این حرکت با آنان همراهی داشتند:
«طبق دستور، با آقای هرمز ثابت، مسئول تلویزیون تماس گرفته شد، مشارالیه پس از تشبث به معاذیر مختلف، در ابتدا حاضر شد از ساعت 15 الی 18 برنامه اجراء گردد، بعداً از نظر خود عدول کرد، ولی چون اینجانب پافشاری کردم، با تیمسار ریاست سازمان تماس تلفنی گرفتند و ایشان موافقت فرمودند برنامه اجراء نشود و معظمله ضمن تماس تلفنی با مدیریت کل اداره سوم، فرمودند: مأمور مربوطه فراخوانده شود.»
پپسی کولا
حبیب ثابت، در نقل خاطرات خود، برای هر یک از اقدامات اقتصادی خویش، داستانی متفاوت تعریف مینماید. وی در خصوص علت و چگونگیِ تأسیس و نامگذاری کارخانه پپسیکولا، میگوید:
«روزی در نیویورک در محضر یکی از دوستان، با ایرج فرزند ارشدم، فرصت خوشی در صرف ناهار داشتم. او با مشاهده کوکاکولا اظهار داشت: شما که در انتقال صنایع غرب به ایران تا حد فداکاری کوشش کردهاید، چرا یک کارخانه کوکاکولا در کشورمان دایر نمیکنید؟... باید ذهن مردم ایران را به سودمندی این نوشابه و... آشنا نمود ... با شرکت پپسی کولا در نیویورک به تجدید مذاکراتی اثربخش پرداختم .... روزی که در خانه شادروان حسین علاء میهمان بودم، مادر همسرشان که خانمی از خاندانی شریف و همسر ناصرالملک بود، نیز حضور داشتند ... ایشان اظهار داشت که نام این شرکت را زمزم بگذارید ... نقشه کارخانه هم با همکاری مهندسان عالیمقام آلمانی و آمریکایی تهیه و نخستین بنای کارخانه پپسی کولا در طهران آغاز گشت ... جهانشاه صالح وزیر بهداری در مجلس شورای ملی از تریبون مجلس چنین ابراز داشتند: از موقعی که پپسیکولا به بازار آمده 60 درصد از بیماریهای متعدد بخصوص اسهال در مملکت کاسته شده است.»