فرانکلین، انجمن ایران و آمریکا و دیگران-22
روزنامة آیندگان، محصولی دیگر از فرانکلین
وقتی گزارشهای ساواک را در این باره بخوانیم و متوجه شویم که وابستگی موسسه فرانکلین به فراماسونری، در آن زمان حتی در بین عامه مردم هم شایع بوده است آنگاه تاسف میخوریم که روشنفکر امروزمان حتی از عوام 40 سال پیش عقبتر است!! چراکه در گزارش ساواک به تاریخ 28 خرداد 1347 اینگونه آمده است:
...چون در منطقه، آقای «تقی زاده» معروف به فراماسونری است و ایشان نیز باعث ایجاد شعبه موسسه مزبور (فرانکلین) در تبریز بوده اند، لذا استنباط منبع چنین است که موسسه فرانکلین از طرف سازمان فراماسونری تقویت میگردد...
در یکی دیگر از گزارشهای ساواک درباره ماهیت موسسه فرانکلین آمده است:
... موسسه فرانکلین که دارای تعداد زیادی کارمند میباشد، در ظاهر به نشر و انتشار کتب علمی اجتماعی و غیره مبادرت میورزد، لکن این موسسه در باطن، فعالیتهایی در جهت سیاستهای دول خارجی به عمل میآورد... به هر تقدیر این موسسه ظاهرا فرهنگی در حال حاضر از جانب سیاست خارجی حمایت و پشتیبانی میشود و روسای آن همگی جیره خوار سازمان CIA آمریکا میباشند...
در سال 1346 هم ساواک آذربایجان، فعالیتهای موسسه فرانکلین در تبریز را این گونه به مرکز گزارش میدهد :
...از چندی پیش موسسه فرانکلین در تبریز ظاهرا به عنوان نگارش و نشر کتاب و باطنا برای پیشبرد مقاصد خاصی که مورد علاقه فراماسونها میباشد، دست به جمع آوری و همکاری اشخاصی زده و در صدد تهیه کتابهای جدیدی است که از طرف این موسسه انتشار خواهد یافت... از مدتها پیش این موسسه در مرکز برای اخذ امتیاز روزنامه دوندگی میکرد و گویا اخیرا این امتیاز صادر شده و به زودی روزنامه آیندگان از طرف این موسسه انتشار خواهد یافت...فعالیت موسسه فرانکلین در جمع آوری افرادی که به نحوی از انحاء از وجود آنها میشود در انتشار انواع نشریات استفاده کرد، همچنان ادامه دارد...با توجه به وابستگی کارگزاران این موسسه به دسته فراماسونها و با توجه به فعالیتی که اخیرا این موسسه در تهران و سایر نقاط کشور مینماید، قطع نظر از انتشار کتابها، دست به نشر روزنامه و سایر نشریات میزند، به نظر میآید که فعالیت دامنه داری در زیر پرده جریان دارد، منتها این موسسه و تشکیلات نظیر آنها با تانی و صبر و شکیبایی خاصی دست به اقداماتی میزنند...
ساواک همچنین گزارشی درباره گرایشهای موسسه فرانکلین و مسئولین آن به بیگانگان و دول خارجی دارد.
آیندگان؛ محصولی دیگر از فرانکلین
روزنامه صهیونیستی آیندگان از جمله محصولات موسسه فرانکلین بود که اثر آن تا سال پس از پیروزی انقلاب نیز باقی بود. از موسسین اصلی این روزنامه «داریوش همایون» (عامل وابسته سرویسهای جاسوسی غرب و وزیر اطلاعات و جهانگردی رژیم شاه) بود که در همان اوایل دهه 1340 از سوی آمریکاییها به عنوان یکی از پنج خبرنگار برجسته سال، بورس نیمن را دریافت کرد و به وی ماموریت داده شد تا از شعبات فرانکلین در مالزی و اندونزی و پاکستان بازرسی نماید.
یکی از اسناد لانه جاسوسی آمریکا که گزارشی از ملاقات «داریوش همایون» با «دونالد آر توساینت»، دبیر سیاسی سفارت آمریکا در تاریخ 22 تیر 1342 است، به این ماموریت «داریوش همایون» اشاره دارد:
... «همایون» با علاقه و آگاهی زیاد درباره مسائل جاری هند، مالزی، سنگاپور و اندونزی صحبت میکرد. ظاهرا، وی در سالهای 66 ـ 1964 هنگامی که در استخدام انتشارات فرانکلین بود، سفرهای زیادی به این کشورها داشته و علاقهای خاص به امور این کشورها پیدا کرده است...
وابستگی «داریوش همایون» به سازمان جاسوسی آمریکا آنچنان اظهر من الشمس بود که باعث اخراجش از سندیکای نویسندگان شد. رایین عضو هیئت مدیره سندیکای مزبور در این باره میگوید:
... «همایون»، بازرس و دبیر موسسه فرانکلین میباشد با صراحت اعلام میدارند موسسه فرانکلین به وسیله سازمان جاسوسی آمریکا CIA در دنیا تشکیل شده و در اساسنامه این سازمان قید گردیده که یکی از هدف هایش چاپ کتب ضد کمونیستی است و با توجه به اینکه «داریوش همایون» ... در هنگام سقوط سوکارنو در اندونزی بود و در وقایع شش روزه جنگ اعراب و اسرائیل در اسرائیل به سر میبرد، لذا برای رفع هرگونه ابهام، بهتر است ایشان از عضویت سندیکا کنار روند...
سازمان جاسوسی آمریکا CIA در سال 1346 تصمیم میگیرد تا برای تاثیر بیشتر بر افکار عمومی روزنامه آیندگان را از دل موسسه فرانکلین و با استفاده از امکانات و عوامل آن، انتشار دهد. یکی از اسناد افشا شده لانه جاسوسی آمریکا، تصمیم فوق را لو میدهد. «مارتین هرتز»، کارشناس اطلاعاتی سفارت آمریکا در تهران در 9 سپتامبر 1967 (18 شهریور 1346) طی گزارشی دراین باره مینویسد:
... من با «داریوش همایون» مکالمات جالبی در ماههای اخیر و در ارتباط با به راه انداختن روزنامه آیندگان به توسط او داشته ام... او همچنین بسیار مطلب خوانده، باوجدان و با هوش و نویسندهای زبر دست (از نقطه نظر معیارهای ایران) است. به عنوان رئیس سندیکای روزنامه نگاران وی ممکن است که در عین حال نفوذ فزایندهای داشته باشد....
یکی از اسناد لانه جاسوسی بهطور مستقیم به مذاکرات و مراحل چگونگی انتشار روزنامه آیندگان از ابتدا و توسط «داریوش همایون» میپردازد:
...خیلی محرمانه
مکان: محل اقامت «هرتز»
زمان: 4 مارس 1967ـ13/12/45
صورت مذاکرات شرکت کنندگان: «داریوش همایون»، برنامه انـتشارات (کـتاب) فـرانکـلین و «مـارتین هرتز»، رایزن سفارت
موضوع: طرحهای یک روزنامه جدید، وضعیت سیاسی
روزنامه جدید. آقای «همایون» گفت از چهارم مارس، یعنی روز ملاقات ما، از انتشارات فرانکـلین استعفا خواهد داد تا تمام وقت خود را وقف راه اندازی روزنامه جدید خود نماید. فرانکلین نسبت به وی خیلی سخاوتمندانه برخورد کرده و نام او را همچنان در لیست حقوق خود نگه میدارد تا این که بالاخره سه چهار ماه دیگر بهطور قطعی انتشارات مذکور را ترک کند. از سوی دیگر او حس کرده بود، در حالی که بیشتر وقت خود را مصروف پروژه روزنامه میکند، اگر در استخدام رسمی آن سازمان بماند، عادلانه نیست.
نخست وزیر هویدا با قدرت فراوان از این پروژه حمایت میکند، «ارتشبد نصیری» هم موافق است، هرچند «همایون» میگوید، «نصیری» احساسات کمتری در این مورد از خود نشان میدهد. «نصیری» ابتدا با این استدلال که روزنامههای موجود هم زیادیاند، قضیه را رد کرده بود، ولی به گفته «همایون»، نخست وزیر نظر او را برگردانده است. «علم» که «همایون» او را دوستی نزدیک توصیف میکند، نیز از وی حمایت میکند. البته در طرف دیگر هم «هوشنگ انصاری»، وزیر اطلاعات، و تمام رؤسای مطبوعات تهران قرار دارند. به خصوص «سناتور مسعودی» که از مخالفین خطرناک است و در واقع نیز اطلاعات بیشترین ضررها را متحمل خواهد شد. البته مسئله در نهایت توسط شاه تعیین خواهد شد، ولی «همایون» مطمئن است «هویدا» به زودی طوری مسئله را مطرح خواهد ساخت که موافقت شاه را جلب کند.
قرار است نام روزنامه، آیندگان باشد که تقریباً به معنی ”کسانی است که آینده به آنها تعلق دارد". «همایون» تاکنون مبلغ 10 میلیون ریال از ”دوستان" خود، اعتبار جهت سرمایه گذاری و بعضی اعتبارات بانکی دیگر جمع کرده است. وی از بین این دوستان فقط از «ابتهاج» نام برد و از میان بانکها فقط IMDBI (بانک توسعه صنایع و معادن ایران) را ذکر کرد، ولی چنان وانمود کرد که افراد و بانکهای بیشتری وجود دارند... او گروهی از روزنامه نگاران با استعداد را در روزنامههای اطلاعات، کیهان و کیهان اینترنشنال میشناسد که منتظرند به وی بپیوندند. از بین اسامی ذکر شده توسط او نام «شائول بخاش» BAKHASH (فعلاً در هاروارد)، «کریم امامی» و «جهانگیر بهروز» که (ضمن کار برای آیندگان به انتشار روزنامه خود یعنی ”اکو آو ایران" هم ادامه خواهد داد) مشخصتر بود...