مترجم: سید محمد امین آبادی

مفهوم «اسرائیل بزرگ» یکی از اهداف بنیادین صهیونیسم و نخبگان سیاسی اسرائیل به شمار می‌رود. اسرائیل طی دهه‌ها تلاش کرده است تا جمعیت عرب را به‌طور گسترده از سرزمین تاریخی فلسطین بیرون براند. برای رهبران فعلی اسرائیل و بخش بزرگی از جامعه اسرائیلی، جنگ غزه به فرصتی کلیدی تبدیل شده است؛ فرصتی که از نظر آن‌ها می‌تواند زمینه حذف کامل فلسطینی‌ها از غزه را فراهم کند. از ابتدای جنگ در اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل به‌طور آشکار تمایل خود را برای پاک‌سازی غزه از جمعیت فلسطینی نشان داده است. با نزدیک‌تر شدن اسرائیل به اجرای این هدف کلان، ضروری است که مسیر این رژیم به سوی پاک‌سازی قومی را بررسی کنیم؛ مسیری که بر پایه یک برنامه جامع پنج‌مرحله‌ای پیش می‌رود.

مرحله اول: خاموش کردن صدای رسانه‌ها

با تکیه بر دهه‌ها تجربه در بیرون راندن فلسطینی‌ها از سرزمین‌شان، رهبران فعلی رژیم اسرائیل دریافتند که برای خالی‌ کردن غزه، نخستین گام باید محدود کردن پوشش رسانه‌ای انتقادی باشد. از همین رو، از آغاز جنگ، اسرائیل غزه را از دنیای خارج جدا کرد. در اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل کنترل شدیدتری بر مرزهای غزه اعمال کرد و ورود خبرنگاران بین‌المللی به این منطقه را ممنوع ساخت. رژیم اسرائیل در همان ماه نخست جنگ‌، به خبرگزاری فرانسه و رویترز اعلام کرد که نمی‌تواند امنیت خبرنگاران‌شان در غزه را تضمین کند. در جریان مذاکرات آتش‌بس در نوامبر ۲۰۲۳، گزارش شد که ایالات متحده – نزدیک‌ترین متحد و حامی مالی اصلی اسرائیل – نگرانی خود را ابراز کرده بود که توقف موقت در درگیری‌ها ممکن است موجب دسترسی بیشتر رسانه‌های بین‌المللی به غزه شود. در واکنش به این نگرانی، اسرائیل و آمریکا تلاش کردند تا در طول آتش‌بس 6 روزه از بسته شدن مرزهای غزه بر روی خبرنگاران اطمینان حاصل کنند.

اسرائیل همچنین به‌طور سیستماتیک خبرنگاران را هدف قرار داده است . تاکنون بیش از ۲۰۰ خبرنگار در غزه کشته شده‌اند، که این رقم یک رکورد جهانی در درگیری‌های دوران معاصر به شمار می‌رود. دو هفته پیش، اسرائیل یک چادر رسانه‌ای‌ را بمباران کرد و خبرنگار فلسطینی، «احمد منصور»، را زنده زنده در آتش سوزاند. لحظات پایانی زندگی او در ویدئویی تکان‌دهنده که با تلفن همراه ضبط شده بود، ثبت شده است. افزون بر این، اسرائیل فعالیت چندین رسانه را در داخل فلسطین اشغالی ممنوع کرده و دفاتر شبکه الجزیره را هم در اسرائیل و هم در کرانه باختری تعطیل کرده است.

مرحله دوم: کاهش جمعیت

رژیم اسرائیل در دومین مرحله از طرح پاکسازی قومی خود به دنبال نابودی و کشتار هرچه بیشتر فلسطینی‌های ساکن غزه بوده است. این کار عمدتاً از طریق  بمباران‌های هوائی گسترده و بی‌وقفه انجام شده است. در یکی از جلسات کابینه در اواخر سال ۲۰۲۳، «بنیامین نتانیاهو» از تمایل خود برای «کاهش» جمعیت غزه «تا حداقل ممکن» سخن گفته بود. در همین راستا، اسرائیل هزاران بمب را به‌طور کور بر این منطقه کوچک فرو ریخته و ده‌ها هزار فلسطینی – عمدتاً زن و کودک – را به قتل رسانده است. اسرائیل نه‌تنها از تلفات غیرنظامی پرهیز نکرده، بلکه به‌نظر می‌رسد آن را به‌عنوان بخشی از سیاست خود دنبال کرده است. شاید هولناک‌ترین نمونه از این رویکرد، نسبت هدف‌گیری ۱۰۰ به ۱ باشد؛ سیستمی که به ارتش اسرائیل اجازه می‌دهد در جریان هدف قرار دادن یک فرمانده حماس، بیش از ۱۰۰ غیرنظامی را به قتل برساند.

سیاست‌های موسوم به «منطقه مرگ» تضمین می‌کنند که سربازان اسرائیلی ابتدا شلیک و بعداً سؤال کنند. یکی از فرماندهان ارتش اسرائیل به‌تازگی به نیروهای خود گفته بود: «هر کسی را که می‌بینید، دشمن فرض کنید. اگر حرکتی دیدید، شلیک کنید، تهدید را خنثی کنید و به حرکت ادامه دهید. تردید نکنید و به‌دنبال تحلیل مجدد نباشید». بمباران و تیراندازی تنها ابزار اسرائیل برای کاهش جمعیت غزه نبوده ‌است. این رژیم همچنین سیاست «گرسنگی اجباری» را دنبال کرده است.

ژنرال بازنشسته اسرائیلی، «گیورا آیلند»، در اوایل اکتبر ۲۰۲۳ به رسانه‌های اسرائیلی گفت که ایجاد «بحران انسانی» در غزه ضروری است. آیلند بعدتر طرحی با عنوان «طرح ژنرال‌ها» منتشر کرد که در آن راهبردی بر پایه گرسنگی تشریح شده بود؛ راهبردی که در آن فلسطینی‌ها تنها دو گزینه داشتند: «تسلیم یا گرسنگی». به‌نظر می‌رسد اسرائیل این دستورالعمل را اجرا کرده است. این رژیم در طول جنگ، ورود غذا و آب به غزه را مسدود کرده است. در تابستان ۲۰۲۴، سازمان ملل اعلام کرد که قحطی در غزه حاکم شده و شمار زیادی از کودکان به‌دلیل سوءتغذیه جان خود را از دست داده‌اند. سازمان‌های حقوق بشری مانند دیده‌بان حقوق بشر، به این نتیجه رسیده‌اند که اسرائیل به‌صورت عمدی فلسطینی‌ها را دچار گرسنگی کرده است. دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده است که اسرائیل از «گرسنگی به‌عنوان سلاح جنگی» استفاده کرده است.

مرحله سوم: نابودی نظام سلامت غزه

سومین مرحله از برنامه پاک‌سازی قومی اسرائیل در امتداد مرحله دوم قرار دارد. در این مرحله، اسرائیل تلاش کرده است تا حد امکان زیرساخت‌های درمانی غزه را نابود کند. این اقدام باعث شده است که هزاران مجروح بمباران‌ها همچنان در رنج بمانند و بسیاری نیز به‌تدریج جان ببازند. در چارچوب این سیاست، اسرائیل به‌طور سیستماتیک به بیمارستان‌ها حمله کرده و آن‌ها را ویران کرده است. در دسامبر ۲۰۲۴، دفتر حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرد که این حملات، نظام سلامت غزه را «در آستانه فروپاشی کامل» قرار داده و «اثری فاجعه‌بار بر دسترسی فلسطینی‌ها به خدمات درمانی» گذاشته است. اسرائیل همچنین کارکنان حوزه سلامت را هدف قرار داده است. به گفته دفتر رسانه‌ای دولت غزه، بیش از هزار پزشک و ‌پرستار کشته شده و بیش از ۳۰۰ تن دیگر بازداشت یا شکنجه شده‌اند. در دسامبر، اسرائیل مدیر یکی از آخرین بیمارستان‌های فعال در غزه را ربود. در ماه گذشته نیز ۱۵ امدادگر و نیروهای نجات را به قتل رساند و آن‌ها را به همراه آمبولانس‌هایشان در یک گور جمعی دفن کرد. اسرائیل علاوه‌بر حملات مستقیم، به‌شکلی سازمان‌یافته مانع ورود تجهیزات پزشکی حیاتی شده است. نبود داروهای بیهوشی باعث شده که بسیاری از فلسطینی‌ها – از جمله کودکان – بدون بی‌حسی عمل قطع عضو را تحمل کنند. کمبود سوخت برای ژنراتورها نیز موجب از کار افتادن دستگاه‌های انکوباتور شده و نوزادان بسیاری را به کام مرگ کشانده است.

مرحله چهارم: غیرقابل سکونت کردن غزه

سه مرحله نخست به‌تنهائی کافی‌اند تا جهنمی واقعی پدید آورند؛ اما مرحله چهارم شاید مهم‌ترین بخش از تلاش اسرائیل برای پاک‌سازی قومی باشد. در این مرحله، اسرائیل تلاش کرده است غزه را چنان غیرقابل سکونت کند که فلسطینی‌ها چاره‌ای جز فرار نداشته باشند. این رژیم به‌طور سیستماتیک خانه‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، پناهگاه‌ها و جاده‌ها را ویران کرده است. به‌گزارش سازمان پزشکان بدون مرز، تا ژانویه، بیش از ۹۰ درصد واحدهای مسکونی در غزه به‌طور کامل یا جزئی تخریب شده بودند.«استیو ویتکاف»، فرستاده ترامپ، پس از بازدید از غزه در ژانویه گفت که «تقریباً هیچ‌چیز باقی نمانده» و برنامه‌های بازسازی را «غیرممکن» دانست. اندکی بعد، ترامپ نیز از غزه به عنوان «منطقه ویران شده » یاد کرد. این اظهارات نه صرفاً مشاهداتی بیطرفانه، بلکه تأییدی ضمنی بر برنامه اسرائیل تلقی می‌شوند. منطق پشت این گفته‌ها چنین است: حال که غزه به سرزمینی ویران بدل شده، واکنش «انسان‌دوستانه» آن است که ساکنان باقیمانده‌اش را به‌جای دیگری منتقل کنیم.

مرحله پنجم: مشروعیت‌بخشی دیپلماتیک

 رژیم اسرائیل امیدوار است که مرحله پنجم، واپسین گام در پاک‌سازی کامل قومی غزه باشد. این مرحله بر مانورهای سیاسی تهاجمی و هماهنگی‌های لجستیکی متمرکز است تا هدف نهائی تحقق یابد. در ژانویه، ترامپ پیشنهاد اخراج جمعی فلسطینی‌ها از غزه را مطرح کرد؛ طرحی که اسرائیل بلافاصله از آن حمایت کرد. اما آنچه «پیشنهاد ترامپ» نام گرفت، اصالتاً از سوی ترامپ ارائه نشده بود. این طرح ریشه در خود اسرائیل دارد و بخشی از چشم‌انداز گسترده‌تر «اسرائیل بزرگ» و راهبرد دیرینه پاک‌سازی قومی این رژیم است. نسبت دادن آن به ترامپ، در واقع پوششی برای پنهان کردن نقش اسرائیل و اعطای اعتبار به این طرح است. فراتر از این برندسازی، اسرائیل یک نهاد ویژه برای تسهیل تخلیه جمعیت غزه تأسیس کرده، از تصرف بخشی از خاک نوار غزه خبر داده و با کشورهای ثالث – از جمله سومالی و سودان جنوبی – رایزنی کرده تا فلسطینی‌ها را بپذیرند. اینکه اسرائیل در اجرای این طرح موفق خواهد شد یا نه، هنوز روشن نیست. در حال حاضر، تحقق پاک‌سازی کامل قومی بعید به نظر می‌رسد. بسیاری از فلسطینی‌ها این طرح را رد کرده‌اند و اتحادیه عرب نیز طرحی پنج‌ساله برای بازسازی غزه ارائه کرده است. حتی اگر طرح اسرائیل در نهایت شکست بخورد باز هم چیزی خطرناک بر جای خواهد گذاشت: یک نقشه راه قرن بیست‌و‌یکی برای پاک‌سازی قومی.

منبع: میدل ایست آی