ورود تکنیک‌های جدید و تکنولوژی پیشرفته
سعید مستغاثی
بخش هشتاد و یکم
یکی از مواردی که در کنار دیگر حاشیه‌های فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) مطرح شد، استفاده از متخصصین و تکنیسین‌های غربی بود. در حالی که به اجماع بسیاری از کارشناسان سینمای ایران حتی در خارج کشور، متخصصین و تکنیسین‌های سینمای ایران، یکی از برجسته‌ترین و کارآمدترین افراد در میان همکاران جهانی خود بوده و هستند که با کمترین امکانات، بهترین نتایج و حاصل را ارائه داده و می‌دهند.
فیلمبرداران، متخصصان صدا، طراحان صحنه و لباس و متخصصان چهره پردازی، آهنگسازان و حتی طراحان و مجریان جلوه‌های ویژه که در برخی آثار، حاصلی قابل توجه داشته‌اند، توانسته و می‌توانند مطلوبترین ساختار تصویری و صوتی را برای هر فیلمی رقم بزنند. (سینمای امروز ایران اگر در زمینه محتوا و داستان و فیلمنامه فقیر و بی‌چیز است اما به لحاظ متخصص انواع ابزار و وسایل ساخت فیلم بسیار غنی و ثروتمند به شمار می‌آید).
بنابراین برای جهانی‌تر شدن یک فیلم، عاقلانه‌ترین و منطقی‌ترین راه برای استفاده از عوامل معروف خارجی، بهره گرفتن از بازیگران و هنرپیشه‌های معروف بود که نام و تصاویرشان مثلا بتواند تماشاگران دیگر کشورها را به فیلم جلب نماید. مسلما تماشاگران عام سینما هرگز برای خاطر نام و عنوان ویتوریو استورارو (مدیر فیلمبرداری) یا اسکات استیوارت (طراح و مجری جلوه‌های ویژه) و یا الله رحمان (سازنده موسیقی متن) به سالن‌های سینما نمی‌رفتند اما مثلا یک جرج کلونی یا رابرت دو نیرو و یا مایکل کین به عنوان بازیگر و هنرپیشه‌های مشهور و شناخته شده سینما، آنها را جذب سالن‌های سینما می‌کرد. همچنان‌که آنتونی کویین و ایرنه پاپاس و...بودند که برای تماشاگر غربی، جذابیت‌های فیلم «پیام» را رقم زدند و نه فیلمبردار یا تدوین‌گر و یا حتی مصطفی عقاد، کارگردان آن فیلم.
بنابراین استفاده از امثال ویتوریو استورارو و اسکات استیوارت و الله ار رحمان در فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) نه به دلیل نام و تخصص آنها، بلکه به جهت بهره‌گیری از ابزار و وسایل پیشرفته فیلمبرداری و جلوه‌های ویژه و تدوین و صدا و... بود که تنها در اختیار آنان گذارده می‌شد و مثلا در اختیار مدیر فیلمبرداری اغلب آثار مجیدی یعنی محمد داوودی یا صداگذاران معتبری مانند خانزادی و دلپاک قرار نمی‌گرفت.
فی المثل کمپانی و برند «پاناویژن» که سازنده معتبرترین و بهترین دوربین‌های فیلمبرداری در دنیا است، به دلیل وجود تحریم‌ها هرگز دوربین خود را در اختیار فیلمبرداران ایرانی قرار نمی‌داد اما نام ویتوریو استورارو آن‌قدر در سطح جهانی اهمیت داشت که این دوربین‌ها در اختیار او قرار گرفت و نسبت به دوربین‌های موجود در سینمای ایران، تصاویر بسیار بهتری ضبط کردند. یا ابزار و وسایلی که برای خلق جلوه‌های ویژه تصویری فیلم مورد استفاده قرار گرفت را تنها اشخاصی مانند اسکات استیوارت (برنده اسکار برای فیلم «بیب») می‌توانستند در اختیار بگیرند و این وسایل در اختیار متخصصانی همچون امیررضا معتمدی که کارهای شاخصی همچون»در چشم باد»را در کارنامه خود دارد، قرارنمی گرفت.
پرواضح است که اصرار مجیدی برای استفاده از تکنیسین‌ها و متخصصان خارجی و هزینه در این باب، تنها جهت بهره‌گیری از وسایل و ابزار پیشرفته آنها بود و بس وگرنه تنها به کارگیری یک هنرپیشه مشهور خارجی، می‌توانست ظرفیت‌های بهتری برای جلب مخاطب خارجی فراهم آورد.
فروش شگفت انگیز فیلم
اما فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) علی‌رغم در اختیار نداشتن هنرپیشه خارجی و حتی بازیگران مطرح داخلی، براساس آمار بلیط‌های الکترونیکی موجود تا آخر آبان 1394، در حدود 15 میلیارد تومان فروش داشت که در همین حد، پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران تا آن زمان محسوب شد.
اگر بخواهیم براساس تعداد سانس فیلم‌ها قضاوت‌نماییم، این فیلم با زمانی درحدود
3 ساعت، در واقع نصف فیلم‌های دیگر، سانس‌های یک سالن سینما را اشغال نمود. با این دلیل برای مقایسه فروش این فیلم و دیگر فیلم‌ها که دو برابر آن سانس نمایش داشته‌اند، می‌توان با یک حساب سرانگشتی به رقم فروش دو برابر یعنی 30 میلیارد تومان برای اکران اول فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) رسید.
اما این نکته نیز وجود دارد که برای میزان 3 ساعت زمان فیلم، بلیط آن نیز نسبت به یک فیلم 90 دقیقه‌ای بهای بیشتر داشت. این در حالی بود که به جز یکی دو سینمای ممتاز در تهران با بلیط 10 یا 12 هزار تومان برای نمایش فیلم مجیدی، بقیه سینماهای درجه یک
در تهران با بلیط 8000 تومان (در مقابل بلیط 6000 تومان برای فیلم‌های معمولی) و همچنین بلیط‌های 6، 5، 4 و حتی 3 هزار تومانی، فیلم را در تهران و شهرستان‌ها اکران کردند که اغلب تفاوت قیمت بلیط‌ها با بلیط فیلم‌های دیگر، یک تا 2 هزار تومان و حتی 500 تومان بود. مثلا در کرمان که بلیط معمولی سینماها 6000 تومان بود برای فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله)، 7000 تومان اعلام گردید.
بنابراین با احتساب گرانتر بودن قیمت بلیط‌های فیلم، برروی کاغذ به طور متوسط تا 20 درصد می‌توان از میزان 30 میلیارد تومان فروش فیلم کاست. اما براساس آنچه روانشناسان سینمایی باور دارند، فیلم‌های طولانی (دو ساعت و نیم و بیشتر از آن) همواره به طور متوسط تا 20 درصد از تماشاگران خود را از دست می‌دهند، خصوصا در ایران که نسبت به سینمای جهان (با تحمل متوسط زمان 2 ساعت 20 دقیقه برای هر فیلم) اساسا با زمان بیش از 90 دقیقه برای هر فیلم چندان میانه‌ای ندارند. بنابراین آن 20 درصد کاهش فروش به خاطر افزایش قیمت بلیط را می‌توان با حساب این 20 درصد ریزش ناگزیر تماشاگر، ندیده گرفت.
خرج نوزده و دخل بیست!!
باید توجه داشت که این میزان فروش و استقبال با توجه به بحران نابود‌کننده آن روز سینمای ایران ناشی از تحمل ناپذیر بودن خیل فیلمفارسی‌ها و آثار شبه روشنفکری که میزان تماشاگر آن را به 4-5 درصد کل مردم ایران رسانیده است، در واقع معجزه‌ای برای نجات سینمای ایران به نظر آمد.
براساس آمار موثق، رقم دقیق هزینه تولید فیلم «محمد رسول‌الله»
(صلی الله علیه و آله)، حدود 62 میلیارد و 330 میلیون تومان بوده که با در نظر گرفتن فروش اکران نخست آن یعنی 30 میلیارد تومان، بدون احتساب فروش جهانی و ویدئویی و تلویزیونی و رسانه‌های جمعی دیگر و همچنین بلیط‌های غیر الکترونیک در شهرستان‌ها که رقم قابل توجهی را شامل شدند، حدود نیمی از هزینه خود را در همان اکران نخست، بازگرداند. ضمن اینکه اساسا بودجه فیلم از محلی غیر از بودجه سینمای ایران و حتی بودجه‌های دولتی تامین شد.
مقایسه این ارقام با میزان کل بودجه تولیدی فیلم‌های یک‌سال سینمای ایران و مقدار فروش آنها نشان از توفیق بالای فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) پس از حدود 3 ماه اکران عمومی داشت. برای مصداق این مدعا نگاهی به بودجه تولیدی و فروش فیلم‌های سال 1393 می‌اندازیم:
حدود 120 فیلم تولید شده در سال 1393 با احتساب متوسط800 میلیون تومان هزینه تولید هر فیلم در سال 1393 (برخی از فیلم‌ها زیر این رقم و برخی هم خیلی بالاتر از آن سرمایه بردند)، مجموعا 96 میلیارد تومان بودجه صرف کردند. اما رقم فروش مجموع فیلم‌های اکران شده (به جز «شهر موش‌ها 2» که موقعیت خاصی داشت و حدود 12 میلیارد تومان در سراسر کشور گیشه پیدا کرد) نزدیک به 25 میلیارد تومان بود.
یعنی مجموع فروش تمامی فیلم‌های تولیدی سال 1393 سینمای ایران (که اغلب در سال 94 به نمایش عمومی درآمدند)، در حدود یک چهارم هزینه‌های خود را در گیشه‌ها برگرداندند. به عبارت دیگر در حالی که هزینه ساخت همه آثار یک‌سال سینمای ایران در مجموع یک و نیم برابر بودجه ساخت فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) بود اما در کل، یعنی تمامی فیلم‌های تولیدی سال 93 (که در سال 94 اکران شدند)، حتی 5 میلیارد تومان هم کمتر از آن فیلم مجیدی فروش داشتند!
این برای آنان که به دلائل مختلف، هزینه کردن بودجه فیلم «محمد رسول‌الله»
(صلی الله علیه و آله) را برای مثلا ساخت 10 فیلم کم هزینه تر، مناسب‌تر می‌دانستند، می‌توانست برهان قاطعی باشد که تنها به کمیت نگاه نکرده و کیفیت را هم در نظر داشته باشند، همان گونه که مخاطب فهیم ایرانی، کیفیت را در نظر داشت و به اندازه دو برابر کل فیلم‌های یک سال سینمای ایران به تماشای فیلم «محمد رسول‌الله» (صلی الله علیه و آله) نشست.