از خیری که گفت تا خیری که رسید (یادداشت روز)
یک «خیر» محکم و قاطعانه! پاسخ سید ابراهیم رئیسی به خبرنگار خبرگزاری راپلی روسیه بود؛ وقتی در اولین نشست خبری‌اش به عنوان رئیس‌جمهور منتخب در 31 خرداد 1400 از او پرسید: «در صورت لغو تحریم‌ها و انجام شدن درخواست‌های ایران؛ شما حاضر به ملاقات با رئیس‌جمهور آمریکا هستید؟»
همین واکنش یکی از نقاط برجسته‌ای بود که رهبر انقلاب در تشریح ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله رئیسی پس از شهادت ایشان به آن اشاره کردند: «یک نقطه برجسته دیگری که در ایشان وجود داشت صراحت در اعلام مواضع انقلابی و دینی بود. دوپهلو حرف زدن و ملاحظه این را کردن که اگر ما مواضع انقلابی‌مان را صریح بیان کنیم، فلان آدم، فلان دسته، فلان شخصیّت ممکن است ناراحت بشوند، این ملاحظات را ایشان نداشت؛ یعنی مواضع انقلابی خودش را، همان که به آن معتقد و پایبند بود، ایشان صریح بیان می‌کرد. در اوّلین مصاحبه‌ای که ایشان کرد، از او راجع به ارتباط با فلان کشور پرسیدند که شما ارتباط برقرار می‌کنید، ایشان گفت خیر! صریح؛ یعنی بی‌هیچ ملاحظه و حاشیه و لابه‌لا [چیزی گفتن]؛ نخیر، ایشان صریح بود.»
آیت‌الله رئیسی بدون ارتباط با آمریکا و شرطی‌سازی‌هایی از این دست توانست در مسیر صحیح توسعه کشور قدم بردارد. رویکردی که مورد تأیید رهبر انقلاب نیز قرار گرفت: «ایشان به توانایی‌های داخلی واقعاً اعتقاد داشت... ایشان واقعاً باور داشت؛ یعنی قبول داشت که ما خیلی از مشکلات کشور را یا اکثر مشکلات کشور را یا به یک صورت همه مشکلات کشور را می‌توانیم با تکیه به ظرفیّت‌های داخلی حل کنیم؛ و لذا دنبال این کارها هم بود. این از خطوط مهم و اصلی‌ای [بود] که ایشان دنبال می‌کرد.»
«لئوناردو داوینچی» را معمولا به نقاشی، مجسمه‌سازی و برخی اختراعات می‌شناسند. شاید راز نامگذاری اولین ربات جراحی از راه دور به نام «داوینچی» نیز در همین اشاره به مهارت انگشتان او یا تسلطش بر آناتومی بدن انسان و یا ادای احترامی به ذهن مبتکر و مخترع او نهفته باشد. رباتی که توسط یک شرکت آمریکایی ساخته و توسعه داده شد. «داوینچی» طی سال‌ها تنها ابزار انحصاری برای جراحی‌های از راه دور در مراکز درمانی بود و 71 کشور جهان با خرید بیش از 8600 نمونه آن همچنان به بهره‌برداری از این ربات در اتاق‌های عمل مشغول هستند. اندونزی یکی از این کشورها است که با توجه به ویژگی جغرافیایی‌اش برای تسهیل ارائه خدمات درمانی در مجمع‌الجزایرش به خرید ربات «داوینچی» و ترویج شیوه جراحی از راه دور روی آورد. آذرماه 1400 ربات داوینچی در اندونزی یک رقیب پیدا کرد: «سامانه جراحی از راه دور سینا».
حدود چهار ماه از روی کار آمدن سید ابراهیم رئیسی گذشته بود که در اواخر آذر 1400 قرارداد صادرات دو ربات جراحی سینا و خدمات جانبی آن در اندونزی اجرائی شد. بر این اساس ۲ مرکز مهارت‌های پیشرفته جراحی رباتیک از راه دور در ۲ شهر «بندونگ» و «جوکجاکارتا» ایجاد شد و ۸۰ پزشک اندونزیایی برای کار با این ربات‌ها آموزش دیدند. عملکرد رضایت‌بخش این سامانه پس از اجرای آزمایشی آن در مسافت 500 کیلومتری باعث شد تا دو سال بعد مقامات اندونزی در سفر سید ابراهیم رئیسی به این کشور، پیشنهاد انجام این فرآیند از غرب تا شرق مجمع‌الجزایر اندونزی از شهر «مدان» تا شهر «ماکاسار» را با فاصله 3500 کیلومتر مطرح و پیگیری کنند. در نتیجه مرکز جراحی از راه دور رباتیک اندونزی - ایران
در بیمارستان عمومی «دکتر وحیدین» ماکاسار تأسیس و برای تجهیز 11 مرکز درمانی اندونزی به تجهیزات ایرانی اقدام شد. دقت بالاتر ربات ایرانی سینا با قطر 5 میلیمتری نسبت به قطر 10 میلیمتری ربات آمریکایی داوینچی و هزینه‌های پایین‌تر استفاده و نگهداری از آن مهم‌ترین نقاط برتری آن بود و یکی از جراحان اندونزیایی که سابقه کار با داوینچی را داشت، شگفت‌زده کرد. در این نمونه دولت ایران توانست با تکیه بر توان داخلی نه‌تنها بدون ارتباط با آمریکا بلکه حتی در رقابت با آمریکا؛ با صادرات تجهیزات و خدمات پزشکی به اندونزی، سرمایه خارجی جذب کند.
سال 2010 وقتی مهندسان دو شرکت ایتالیایی به 230 کیلومتری شرق «کلمبو» پایتخت سریلانکا رفتند تا محل احداث یک پروژه نیروگاهی را در این کشور ارزیابی کنند، دست از پا درازتر برگشتند. آنها برای انجام این پروژه نیاز داشتند تونلی عمودی به اندازه بیش از 600 متر در زمین ایجاد کنند؛ این یعنی باید حدود سه برابر مرتفع‌ترین آسمان‌خراش ساخته شده در ایتالیا در عمق زمین فرو می‌رفتند؛ دشواری‌هایی از این دست در کنار شرایط سخت دیگر مانند نبود راه‌های ارتباطی مناسب به منطقه، شرایط اقلیمی منطقه و... باعث شد تا هر دو شرکت ایتالیایی از انجام این پروژه انصراف دهند. پروژه نیروگاهی «اومااویا» اما با تمام این سختی‌ها در سریلانکا به اجرا درآمد؛ البته به دست مهندسان ایرانی.
5 اردیبهشت 1403 بود که سید ابراهیم رئیسی در سفر یک روزه خود به سریلانکا ابرپروژه «اومااویا» را با حضور رئیس‌جمهور این کشور افتتاح کرد. پروژه‌ای که از سال 1387 آغاز شده بود و ساخت و بهره‌برداری از آن طی این سال‌ها بنا به دلایل مختلف به تعویق افتاده بود سرانجام با شتابگیری عملیات ساخت به بهره‌برداری رسید. پروژه چند منظوره «اومااویا» شامل ساخت دو سد، یک تونل انتقال آب و دو واحد نیروگاه زیرزمینی برق‌آبی با مجموع ظرفیت ۱۲۰ مگاوات بود که از صفر تا صد توسط مهندسان ایرانی طراحی و اجرا شد. در اوج فعالیت‌های اجرائی آن 400 متخصص ایرانی به‌کار گرفته شدند و برای 1370 نیروی محلی نیز اشتغال‌زایی شد؛ مهندسان ایرانی در کنار انجام این پروژه با فعالیتی داوطلبانه به احداث راه‌های مواصلاتی و تأمین آب مردم منطقه نیز پرداختند. این پروژه سال 2020 در میان چهار پروژه منتخب تونل‌سازی جهان قرار گرفت و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های صادرات خدمات فنی - مهندسی ایران، بیش از نیم میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی کرد.
اینجا هم خبری از ارتباط با آمریکا نبود؛ نه دیگر برجامی وجود داشت و نه FATF مانعی بر سر راه صادرات خدمات مهندسی ایران ایجاد کرده بود. آیت‌الله رئیسی با تکیه بر توان داخلی برای صادرات 5 میلیارد دلاری خدمات فنی - مهندسی تا انتهای دولت سیزدهم هدف‌گذاری کرده بود و روند اجرای امور توسط ایشان نشان می‌داد این هدف دور از دسترس نیست. او حتی در حوزه صادرات نفتی که هدف اصلی تحریم‌های آمریکا بود نیز عملکردی چشمگیر داشت.
31 ژانویه 2024 (11 بهمن 1402) سناتورهای آمریکایی طی نامه‌ای به «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا گزارشی از عملکرد تقریبا بیست ماهه ابتدائی دولت سید ابراهیم رئیسی (بهمن 1400 تا مهر 1402) در صادرات نفتی ارائه دادند: «از فوریه 2021 تا اکتبر 2023، [ایران] حداقل 88 میلیارد دلار از صادرات نفت، درآمد دریافت کرده است. ایران منافع اقتصادی قابل توجهی را با دور زدن تحریم‌های فراگیر به دست می‌آورد، به طوری که اقتصاد ایران سالانه چهار درصد رشد می‌کند و ذخایر ارزی [این کشور] نیز از سال 2021 تا 2023 افزایش 45 درصدی داشته است.»
آیت‌الله رئیسی برای جذب سرمایه و درآمدزایی برای کشور معطل ارتباط و توافق با کشورهای بدعهد غربی نماند. برای او تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه آمریکا و اروپا بهانه‌ای برای بی‌عملی نبود بلکه انگیزه‌ای برای کار و فعالیت بود؛ خودش می‌گفت: «ممکن است در جایی راه‌ها هموار نباشد اما ما اصحاب ما می‌توانیم، هستیم.» او پاسخ کوتاه خود به پرسش خبرگزاری راپلی را با 33 ماه فعالیت شبانه‌روزی‌اش تفسیر کرد و نشان داد برای حل مشکلات کشور نیازی به ارتباط با آمریکا نیست. «خیر» قاطعانه‌ای که آن روز رئیسی گفت برای کشور پر از «خیر» بود و اگر مسئولان فعلی به آن باور داشته باشند، همچنان هم «خیر» است.
سید محمدعماد اعرابی