«محفل» چگونه الگو شد؟
برنامه «محفل» محصول عینی دوران تحول در صداوسیماست که با دو بال «مردمی بودن» و «هویت» به اوج رسیده است. برنامه‌ای که حاصل جسارت در عبور از کلیشه‌ها و نوآوری است. یعنی از ساختارهای خشک و رسمی فراتر رفته و به معنای واقعی، یک محفل است؛ گرم و صمیمی و البته فاخر و وزین! ساختارشکنی و کنار گذاشتن رسوم و اصول ثابت در تولید برنامه آن هم در رسانه‌ای چون تلویزیون، یک ریسک بزرگ است و امکان شکست هم وجود دارد. همچنان‌که درباره برخی برنامه‌ها این شکست رخ داد. اما محفل، برخی از قالب‌ها را زیر پا گذاشته است تا بالا برود، نه اینکه زمین بخورد! به این دلیل که قالب شکنی در این‌جا به ایجاد یک قالب برتر و متفاوت تبدیل شده است. به این معنی که طرح اولیه «محفل» مشابه سایر برنامه‌هایی در ژانر تلنت یا استعدادیابی بوده، اما با توجه به اینکه مضمون برنامه قرآنی و مذهبی است و اصل و هدف، فرهنگسازی در بستری رسانه‌ای است، نمی‌توانسته مشابه سایر نمایش‌های استعدادیابی پیش برود. به این معنی که این‌جا دیگر برد و باخت مفهومی ندارد، چون روایت برنامه بناست تبدیل به یک فرآیند یا پروژه شود که شرکت کنندگان و کارشناسان و تماشاگران، دست در دست هم بدهند و در یک همداستانی، هنری برآمده از یک زیبایی ناب و خالص و حقیقی را تجلی ببخشند. به طور خلاصه، در چنین برنامه‌ای همه پیروز هستند و به دلیل کار برای قرآن، تمام افراد حاضر در برنامه در قله قرار دارند و رده‌بندی، نقضِ هدف است.
در نتیجه طراحی چنین ساختاری در «محفل» شاهد نوعی نظم در عین بی‌نظمی هستیم؛ بدون اینکه سیر برنامه دچار آشفتگی و فروپاشی شود، اما محدودیتی هم در کار نیست و اتفاقات برنامه، در لحظه رخ می‌دهند. به همین دلیل هم برنامه به هیچ وجه دچار تکرار و یکنواختی نمی‌شود و مخاطب هر آن باید منتظر یک غافلگیری یا حرکت متفاوت و جدید در برنامه باشد. به این ترتیب، «محفل» بهجت و نشاط معنوی و مذهبی را در قالبی نوین و مماس با ذائقه مخاطب همراستا و همداستان ساخته است. در «محفل» همه جامعه حضور دارند؛ از همه اقشار و گروه‌های سنی و اقوام و ملل به این کاروان پیوسته‌اند و درنتیجه، شاهد یک برنامه بین‌المللی هم هستیم. از کودک سه ساله گرفته تا جوانان و کهنسالان؛ از ثروتمندانی که راه زندگی و خوشبختی را جای دیگری یافته‌اند تا کارگرها و کشاورزانی که اصلی‌ترین ثروتشان کتاب آسمانی است. فارس و عرب و ترک و کرد و لر و بلوچ و ایرانی و غیرایرانی در این برنامه حضور دارند، اما زیر سایه قرآن، همه یکی هستند و به وحدت می‌رسند. وجه مشترک همه شرکت کنندگان در این برنامه، معطر شدنشان به عشق الهی و تسلط بر هنرهای قرآنی است. همه حضار، از تماشاگران گرفته تا کارشناسان و شرکت‌کنندگان، محفلی عاشقانه را شکل داده‌اند و مخاطب هم از این شور شیرین در قاب تلویزیون، سرمست می‌گردد.
«محفل» پر از لحظات زیبا و تأثیرگذار است. بینندگان این برنامه در هر قسمت ضمن بهره از هنر تلاوت کارشناسان و شرکت‌کنندگان، خاطرات و حکایات و روایاتی شنیدنی هم از آن‌ها دریافت می‌کنند. مثل روایت مادرانه یک متخصص اورژانس که اشک همه را برانگیخت تا صحبت‌های دختر جوان ژاپنی درباره انتخاب چادر و حجاب برتر (در فصل اول) و یا حضور تکان دهنده دهه هشتادی‌هایی که قرآن آینده‌شان شده است و... که فضای برنامه را بارانی کرده‌اند.
تجربه «محفل» می‌تواند سرآغاز مسیر جدید و روشنی باشد که برنامه سازان حرفه‌ای تلویزیون، این جسارت را پیدا کنند که با محوریت قرآن کریم و یا سایر موضوعات مقدس و ارزشی، در قالب هنرمندانه، به این مضامین معنوی و الهی بپردازند.
الف- ف