سرویس خارجی-

 

موضوعی که برای کشورمان «بسیار حساس» خواهد بود.

جمهوری آذربایجان که از حمایت‌های اطلاعاتی، سیاسی و تسلیحاتی ترکیه و رژیم صهیونیستی برخوردار است، سه‌شنبه هفته گذشته (28 شهریور) به دنبال کشته شدن 7 نیروی پلیس این کشور در منطقه ارمنی نشین قره‌باغ با هجوم گسترده نظامی به این منطقه توانست حاکمیت خود را بر قره‌باغ کوهستانی تثبیت و ارمنستان را -که به نظر می‌رسد هیچ یار و یاوری ندارد- به تسلیم وا دارد. نیروهای ارمنی‌ قره‌باغ کوهستانی چهارشنبه پس از نبرد سنگین ۲۴ ساعته،‌ سرانجام مجبور شدند با آتش‌بسِ مورد نظر جمهوری آذربایجان و با میانجیگری نیروهای حافظ صلح روسیه موافقت کنند. از ظواهر امر نیز این طور بر می‌آید که روسیه - شاید به دلیل درگیری در اوکراین یا بی‌علاقگی به پاشینیان-تمایلی به حمایت واقعی از ارمنستان از خود نشان نمی‌دهد. با حل و فصل موضوع قره‌باغ و شکست دوباره ارمنستان یکی از دو مسئله مهم آذربایجان که همان مسئله کریدور لاچین و تسلط دوباره بر منطقه قره‌باغ کوهستانی تا این‌جای کار برای باکو حل شده تلقی می‌شود. جمهوری آذربایجان در جنگ سال 2020 به دلیل حمایت‌هایی که از سوی صهیونیست‌ها و ترکیه داشت، بخش‌های بزرگی از قره‌باغ را تحت کنترل خود درآورد و در ماه‌های گذشته نیز با اعمال محدودیت‌هایی، دسترسی ارمنستان از طریق کریدور لاچین به منطقه قره‌باغ را با محدودیت جدی مواجه ساخته است. در جنگ یک روزه سه‌شنبه هفته گذشته باکو کل این منطقه را تصاحب کرد. حالا دولت آذربایجان می‌گوید به دنبال حل و فصل کریدور «زنگزور» در نوار مرزی ایران و ارمنستان است! برخی کارشناسان حتی جنگ یک روزه هفته گذشته را بهانه‌ای برای هدف بعدی یعنی زنگزور دانسته و می‌گویند قره‌باغ موضوعیتی ندارد و تمام این ماجراها مربوط به زنگزور و بسط کنترل باکو بر این منطقه است. با مشغول شدن روسیه در جنگ اوکراین و بی‌عملی و عدم تمایل مسکو برای دخالت در بحران قفقاز به نفع ارمنستان به دلیل حضور یک دولت ضد روسی در ایروان، دولت آذربایجان ظاهراً تصمیم گرفته است که از این فرصت تاریخی استفاده کرده و با تغییر ژئوپلیتیک منطقه کریدور «زنگزور» در نوار مرزی بین ایران و ارمنستان را تصرف کرده و خاک اصلی خود را به جمهوری خودمختار نخجوان و از آنجا به ترکیه متصل کند؛ موضوعی که جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده است که اجازه چنین کاری را نخواهد داد.  بارها مقامات سیاسی و نظامی کشورمان اعلام کرده‌اند تغییر مرزها و تغییر ژئوپلیتیک منطقه خلاف منافع ملی ایران است و اجازه چنین کاری به هیچ دولتی داده نخواهد شد. 

 اردوغان در نخجوان 

بعد از جنگ 44 روزه قره‌باغ در سال 2020 میلادی سران ارمنستان و آذربایجان در مسکو بیانیه صلحی را امضا کردند که به موجب آن قرار شد خطوط اتصالی بین نخجوان و خاک آذربایجان شکل بگیرد. با این وجود، الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان اعلام کرد که در این منطقه به دنبال ایجاد کریدور است که این موضوع در بندهای توافق آتش‌بس ذکر نشده است. ارمنستان با توجه به بیانیه اعلام کرده که حاضر است خطوط آهن و آسفالت را در اختیار آذربایجان قرار دهد اما با کریدور مخالفت کرده است. جمهوری آذربایجان و ترکیه به دنبال ایجاد کریدور در این منطقه برای اتصال مستقیم و بدون نظارت به کشورهای آسیای میانه هستند. اما آنچه که در میان نگران‌کننده به نظر می‌رسد و نشان از نیت دولت علی اف برای تصرف کریدور زنگزور را دارد دعوت از رئیس‌جمهور ترکیه برای سفر به نخجوان است. بر اساس گزارش‌ها قرار است رئیس‌جمهور ترکیه به دعوت همتای آذربایجانی خود امروز (دوشنبه) به نخجوان برود. تسنیم در این‌باره نوشته است محور دیدار رؤسای جمهور ترکیه و آذربایجان در این سفر، بررسی آخرین وضعیت کریدور «زنگزور» است. همچنین روند بعد از خلع سلاح گروه‌های مسلح ارمنی در قره‌باغ و ادغام این منطقه در خاک جمهوری آذربایجان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. اردوغان در دیدار «آنتونی گوترش» دبیرکل سازمان ملل نیز گفته بود «منتظریم تا ارمنستان به قول خود درباره کریدور زنگزور عمل کند.» هفته گذشته نیز ویدئویی از الهام علی‌اف منتشر شد که وی به صراحت اعلام می‌کند باید پس از حل مناقشه قره‌باغ به موضوع بازگشت به آذربایجان غربی (زنگزور) بپردازیم. این‌جا باید منتظر بمانیم و ببینیم، مقامات کشورمان چه واکنشی خواهند داشت.

زندگی دشوار ساکنان قره‌باغ

از تحولات داخلی منطقه قره‌باغ هم منابع خبری از زندگی دشوار ارامنه ساکن این منطقه پس از حمله نیروهای جمهوری آذربایجان خبر می‌دهند. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از منابع ارمنی فیلم‌ها و تصاویر منتشر شده از ساکنان قره‌باغ نشان می‌دهد که با قطع آب، برق، گاز و تلفن همراه،  مردم  به سختی رزوگار می‌گذرانند و برای پخت و پز از چوب و هیزم و آتش استفاده می‌کنند. بر اساس این گزارش، دسترسی به برق و اینترنت به صورت محدود از برخی مراکز امدادی وابسته به صلیب سرخ و صلح‌بانان روس ممکن است. طبق این گزارش، هزاران تن از ارامنه قره‌باغ کوهستانی روز شنبه بدون غذا گذراندند و مقام‌های ارامنه قره‌باغ اواخر شب تصریح کردند که ۱۵۰ تن محموله بشردوستانه از سوی روسیه و ۶۵ تن آرد از سوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ وارد منطقه قره‌باغ شد.«داوید بابایان» مشاور «ساموئل شهرامانیان» رئیس ‌ارامنه قره‌باغ کوهستانی هم دیروز (یکشنبه) در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز، تصریح کرد که ۱۲۰ هزار قومیت ارامنه قره‌باغ قصد دارند این منطقه را ترک کنند زیرا تمایلی ندارند بخشی از جمهوری آذربایجان باشند و نگران پاک‌سازی قومیتی هستند. 

رها شدگی ارمنی‌های قره‌باغ

روزنامه آمریکایی «پولتیکو» هم در گزارشی نوشته است: «ده‌ها نفر از ساکنان قره‌باغ کوهستان با حمله هفته گذشته باکو به این منطقه، به ایست بازرسی جاده‌ای آمده‌اند که قره‌باغ را به ارمنستان متصل می‌کند. درخواست‌های کمک در قره‌باغ کوهستانی شدت یافته و بسیاری از مردم ارمنی‌تبار این منطقه از احتمال نسل‌کشی و پاک‌سازی قومی خبر می‌دهند.» این گزارش می‌افزاید: «احساس رهاشدگی مردم ارمنی‌تبار قره‌باغ بسیار مشهود است. در حالی که جمهوری آذربایجان تحت حمایت اسرائیل و ترکیه قرار دارد، رهبران غربی خصوصاً در اروپا از مقابله مستقیم با باکو خودداری می‌کنند. این تا حدی به چشم ‌داشت آنها به انرژی جمهوری آذربایجان برمی‌گردد که مخصوصاً با حمله روسیه به اوکراین اهمیت ویژه‌تری پیدا کرده است.» طبق گزارش رسانه آمریکایی، اکنون حتی حامیان دیرینه مردم ارمنی‌تبار قره‌باغ، یعنی ارمنستان و روسیه هم برخلاف گذشته، به کمک این مردم نشتافته‌اند. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفته حفاظت از تامین امنیت مردم قره‌باغ کوهستانی وظیفه نیروهای صلح‌بان روسیه است و مردم ارمنی‌تبار قره‌باغ را به تلاش برای ایجاد ناآرامی‌ علیه او در آستانه عملیات نظامی آذربایجان متهم کرد. روسیه هم که مشغول جنگ اوکراین است و منابع و زمان کافی برای درگیری در مناقشه‌ای دیگر را ندارد.به گزارش پولیتیکو، این باعث می‌شود که حدود ۱۰۰ هزار نفر از جمعیت قره‌باغ کوهستانی قربانی مناقشه‌ای باشند که قدرت‌های بزرگ منطقه در آن منافعی دارند.