ضرورت شفاف‌سازی درباره حواشی دیوارنگاره میدان ولی‌عصر (عج)
بنگاهداری بانک‌ها با هیچ توجیهی قابل قبول نیست
سرویس اقتصادی-
ماجرای پایین کشیده شدن دیوارنگاره میدان ولی‌عصر (عج) تهران باعث شد دوباره این موضوع یادآوری شود که بنگاهداری و اموال مازاد یکی ریشه‌های ناترازی بانک‌ها و افزایش تورم است که باید جلوی آن گرفته شود.
موضوع بالارفتن و پایین آمدن دیوارنگاره معروف میدان ولی‌عصر (عج) تهران از حدود یک هفته قبل خبرساز شده است. جدیدترین دیوارنگاره میدان ولی‌عصر (عج) که فقط چهار روز پس از رونمایی در 27 شهریورماه برداشته شد، با ذکر جمله‌ای از رهبر انقلاب مبنی بر اینکه «بانک‌ها غلط می‌کنند با پول مردم بنگاهداری کنند» به بخشی از نظام بانکی انتقاد کرده بود.
تصاویر این دیوارنگاره معمولاً مدتی برپا هستند و در پایان هم با تصویری جدید جایگزین می‌شوند، اما تصویر اخیر خیلی زود کنار رفت و تاکنون جایگزینی هم نداشته و همین موضوع باعث ایجاد شائبه‌های درباره احتمال اعمال نفوذ برای پایین کشیدن این طرح در فضای مجازی مطرح شد و اظهارات یکی از مسئولان سازمان اوج به عنوان متولی تهیه محتوای دیوارنگاره هم به این ابهامات دامن زد.
متأسفانه علی‌رغم انتقادات متعدد به این اتفاق، مسئولان مربوطه موضع روشنی اتخاذ نکرده و شفاف‌سازی نکردند که چرا و احیاناً به دستور چه کسی این تصویر کنار رفته است و چه‌بسا اگر این برخورد صورت نمی‌گرفت، حساسیت‌ها درباره محتوای دیوارنگاره تا این حد خبرساز نمی‌شد.
ماجرای غلط بانک‌ها
ماجرای جمله رهبری که در این تصویر استفاده شده به پنج سال قبل باز می‌گردد. ایشان شهریور 97 در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت با انتقاد از ادامه بنگاهداری بانک‌ها و کار‌های هزینه‌آور دیگر نظیر افزایش شعبه‌های بانکی گفتند: «بانک مرکزی باید با نظارت کامل و دقیق مانع بروز مشکلاتی نظیر مسائل سپرده‌گذاران برخی بانک‌ها و مؤسسات مالی شود.»
رهبر انقلاب افزودند: «نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها موجب می‌شود بانک‌ها به این وضع نرسند. وقتی هم که به این وضع رسید بالاخره باید برخورد کرد. چرا بانک‌ها مشکل نقدینگی پیدا می‌کنند برای اینکه شعبه زیاد می‌کنند. برای اینکه آسایشگاه برای افراد خودشان می‌سازند. بنده یک وقتی در تهران از جایی عبور می‌کردم، دیواری طولانی بود که هرچی می‌رفتیم ادامه داشت! پرسیدم این تشکیلات عظیم برای کیست؟ گفتند مال فلان بانک است، بانک غلط می‌کند که چنین کاری کند. حالا اینکه تشکیلاتی است که لابد برای تفریح و این حرف‌ها است. بانک‌ها بنگاهداری می‌کنند. جلوی بنگاهداری بانک‌ها را بگیرید. بانک برای بنگاهداری نیست».
تبعات بنگاهداری بانک‌ها
بنگاهداری بانک‌ها یکی از مواردی است که به‌کرات از سوی کارشناسان اقتصادی به‌عنوان عاملی برای ناترازی و اضافه برداشت بانک‌ها و در ادامه، افزایش پایه پولی، نقدینگی و تورم مطرح شده است.
وحید شقاقی شهری، کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است یکی از عوامل مؤثر بر مهار تورم ناترازی بانک‌هاست. او درباره دلیل ناترازی بانک‌ها به ایرنا گفت: دلیل اصلی ناترازی بانک‌ها اموال منجمد و بنگاهداری بانک‌هاست.
او با بیان اینکه ارزش زمین در اختیار یکی از بانک‌ها به مبلغ ۱۵ هزار هزار میلیارد تومان است، گفت: بسیاری از اموال بانک‌ها به قیمت روز نیست و باید مجدداً ارزیابی شوند.
شقاقی شهری ادامه داد: به تدریج با فروش اموال منجمد، ناترازی بانک‌ها کاهش می‌یابد و ترازنامه بانک‌ها شفاف می‌شود و با کاهش ناترازی می‌توان به کنترل تورم امیدوار بود.
رویکرد سیاست‌گذار پولی
بانک مرکزی در دولت سیزدهم سیاست کاهش ناترازی بانک‌ها را در پیش گرفته است و بر این اساس درصدد است تا اموال منجمد بانک‌ها اعم از بنگاه‌های اقتصادی یا املاک و مستغلات و سایر دارایی‌های مشابه شناسایی و فروخته شود.
رئیس سابق و فعلی بانک مرکزی یکی از برنامه‌های خود را در چارچوب اجرای سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها و کنترل نقدینگی، فروش اموال مازاد بانک‌ها و خروج آنها از بنگاهداری عنوان کرده‌اند. علی صالح‌آبادی بر این موضوع اصرار داشت و محمدرضا فرزین هم در اولین روز‌های مدیریت بانک مرکزی بر این نکته تأکید کرد که بانک‌ها به جای گرفتن پول از بانک مرکزی املاک خود را بفروشند و نقد کنند.
نقد درست شبکه بانکی
البته شبکه بانکی یک نقد درست هم دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. این نقد به بنگاه‌ها و املاک و مستغلاتی باز می‌گردد که به‌صورت تکلیفی در ازای بدهی دستگاه‌ها و شرکت‌های دولتی یا در ازای عدم بازپرداخت تسهیلات بخش خصوصی در تملک بانک‌ها درآمده است که حجم قابل توجهی نیز دارد. هرچند این نقد قابل پذیرش است و باید در سطح کلان دولت و سه قوه برای آن فکری شود، اما با این وجود این بنگاهداری‌ها و اموال منجمد در ترازنامه بانک‌ها فراتر از این موارد تکلیفی بوده و توجیه قابل قبولی برای بنگاهداری و اموال مازاد بانک‌ها نیست.
حتی در برخی موارد برخی بانک‌ها در غفلت نهاد ناظر تا جایی پیش رفته‌اند که گویا یک بانک برای برپایی یک ساختار تجاری ایجاد شده است. نتیجه مماشات با این انحرافات آن شده که 25 درصد از افزایش پایه پولی در سال گذشته به علت اضافه برداشت‌های تنها یک بانک بوده است ولی آثار تورمی آن را همه مردم با گوشت و پوست خود لمس کرده‌اند.
جای خالی مسئولیت‌پذیری
با همه این اوصاف، در موضوع دیوارنگاره میدان ولی‌عصر(عج) نکته قابل توجه این است که هیچ مسئولی تاکنون مسئولیت اتفاق رخ داده را گردن نگرفته است. یکی از کاربران فضای مجازی در این مورد نوشت: «[موضوع دیوارنگاره] تمام فضای مجازی رو درگیر خودش کرده اما هنوز یک مسئول پیدا نشده زنگ بزنه مجدداً این کار نصب بشه! همه میگن کار ما نبوده! باشه، نبوده، پیگیری که میتونی بکنی دوباره بره بالا! حرف آقا رو زمین نمونه!»
به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه بهتر است برای افکار عمومی توضیح دهند و دلایل خود را تشریح کنند که چرا این اتفاق رخ داده و اگر واقعاً دلیل قانع‌کننده‌ای وجود ندارد، این تصویر می‌تواند دوباره در جای خود قرار بگیرد.