پرسش:

برای حفظ سنت‌ها و اصالت‌های دینی در محافل عزاداری و مراسم بزرگداشت دهه‌‌های محرم و صفر چه راهکارهایی را باید نهادینه کرد تا سلامت این مراسم حفظ گردد و از آسیب‌ها و انحرافات آنها حتی‌الامکان جلوگیری شود؟

پاسخ:

اهم راهکارهایی را که در این رابطه باید مورد توجه و اهتمام و نهادینه کردن قرارداد به شرح زیر است:

1- احیای سنت مقتل‌خوانی از کتب معتبر

همان‌گونه که در سنت عزاداری بزرگان و مراجع عظام در مقام بکاء، و ابکاء و تباکی در گذشته به مقاتل معتبر تکیه کرده و در مجالس از روی مقتل ذکر مصائب را قرائت می‌کردند که قرین صحت و یقین و منطبق با عقل و وحی و سیره امامان بود، شایسته است خطبا و مداحان همواره این سنت پسندیده را احیا کنند و ذکر مصائب اهل‌بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) را از  روی مقاتل معتبر مانند: مقتل ابی‌مخنف به نام وقعهًْ‌الطف، حجت‌الاسلام یوسف غروی، لهوف سیدابن‌طاوس و نفس المهموم شیخ عباس قمی و... محافل عزاداری را گرم و پررونق و سلامت نگهدارند.

2- تعظیم شعائر اسلام با روش‌های سنتی

در این زمینه تاکید بر روش‌ها و سنت‌های اصیل عزاداری معهود و پرهیز از کارهایی که موجبات وهن مذهب و یا دخول محرمات شرعیه را فراهم می‌آورد همواره باید مطمح نظر قرار گیرد. آیت‌الله گلپایگانی(ره) می‌گوید: عزاداری سنتی اشکالی ندارد ولی هر کاری که برای انسان ضرر داشته باشد، منظور ضرری است که در عرف قابل توجه و معتنی به باشد و موجب وهن مذهب ودین گردد، حرام است و مومنین باید از آن اجتناب کنند. همچنین آیت‌الله نجفی مرعشی(ره) می‌گوید: سینه‌زدن و زنجیرزدن و امثال آنها به شرط آنکه مشتمل بر محرمات الهیه نباشد هیچ اشکالی ندارد. (آیت‌الله سید حسن شیرازی، شعائر حسینی، مترجم حسام سیروس) 

3- مقابله با تفکر اخباری‌گری

ظهور تفکر اخباری‌گری همواره یکی از مهم‌ترین موانع رشد و شکوفایی تعالیم حیاتبخش اسلام و سوق دادن مسلمانان در جهت انحطاط در دین تشدید و تحریفات بیشتر در آموزه‌های وحیانی بوده است و پیوسته با این جریان فکری و متحجر و ایستا باید مقابله کرد، این رسالت بر عهده علما و اصحاب فکر و اندیشه است تا خطرات و ابعاد انحرافی این جریان فکری متحجر و اهل جمود را برای عزاداران تبیین کنند.

4- لزوم تشکل و سازماندهی مداحان

بدون تردید هر جماعتی در سیر حرکتی خود اگر از یک تشکل و سازماندهی قوی برخوردار نباشد، آفات و آسیب‌های فراوانی خواهد دید، به ویژه اینکه در چارچوب دین و مراسم عزاداری چند صد ساله باشد! بنابراین جامعه واحد مداحان و تمرکز بر برنامه‌ریزی و سازماندهی و هماهنگی امور یکی از ضروریات جلوگیری از آفات و آسیب‌های عزاداری محافل مذهبی و دینی است.

5- لزوم تذکر به مطالب غیرمعتبر خطبا و مداحان

با الهام از سیره بزرگانی همچون آیت‌الله بروجردی در صورتی که مستمعین به برخی از مطالب کذب، ضعیف و خلاف واقع در مراسم‌ها واکنش مناسب نشان دهند و مداح یا خطیب را به صحت و سقم مطالب آشنا سازند، خطبا و مداحان به خود اجازه نمی‌دهند هر نوع سخن مبالغه‌آمیز و شرک‌آلود و غیرواقعی را به ساحت مطهر اهل‌بیت(ع) به ویژه در حادثه کربلا روا دارند.

6- لزوم سازماندهی خطبا و مبلغین

سازماندهی خطبا و مبلغین در موسم تبلیغات محرم و صفر و رمضان و مناسبت‌‌های مختلف دینی، بهتر از گذشته شده است اما با  توجه به عمق تاریخی آسیب‌ها و آفات این نوع محافل عزاداری، هنوز جای کار فراوان باقی مانده است. به عنوان نمونه در کنار سازماندهی خطبا و مبلغین و اینکه هر ساله در مناسبت‌های مختلف عزاداری مانند محرم و صفر و رمضان و... چه اولویت‌های موضوعی را متناسب با مقتضیات زمان باید در مباحث تبلیغی خود مطرح کنند و اقدامات دیگری از این دست، باید یک‌ساز و کار بسیار کلیدی و راهبردی را در تمامی برنامه‌های تبلیغی خطبا و مبلغین داشته باشند و آن ارزیابی عملکرد مبلغین در دو عرصه نظری و عملی در طول مدت تبلیغ از مجموعه افرادی است که در آن محیط تبلیغی او بوده‌اند و آثار کار او را مشاهده و لمس کرده‌اند، خود این ساز و کار ارزیابی مبلغین و خطبا یک عامل بازدارنده  از گسترش و تقویت آسیب‌ها و آفات مراسم و واگرایی مخاطبین خواهد بود.

7- لزوم رعایت مواعظ و رهنمودهای صریح مراجع

شکی نیست که نصایح، مواعظ و فتاوای مراجع تقلید و آیات عظام برای مقلدین آنان حجت می‌باشد و هر سال در آستانه حلول ماه محرم و صفر و رمضان و... اگر با هماهنگی صدا و سیما‌ و رسانه‌های مکتوب و... پیام‌های مراجع در خصوص آسیب‌ها، آفات و تذکرات مفید و سودمند در جهت تقویت و غنای مراسم برای مخاطبان ارائه شود، قطعا این حرکت یک گام موثر اصلاحی و تعیین‌کننده در کاهش این آسیب‌ها و حفظ سلامت مجالس و محافل عزاداری‌ها خواهد بود.