چگونگی بهره‌برداری از سرمایه عمر(پرسش و پاسخ)
پرسش:
اینکه پیامبر اکرم(ص) به ابوذر وصیت می‌کنند که «به عمرت بیشتر بخل بورز تا به مالت» به چه معنا است و انسان چگونه می‌تواند از سرمایه عمر کوتاه و محدود خود حداکثر استفاده را ببرد؟
پاسخ:
بی‌مبالاتی با ارزش عمر و زمان
جای تأسف دارد که در نظر بسیاری از مردم،چیزی از وقت و زمان و این سرمایه محدود که نامش عمر است، بی قیمت‌تر و بی‌ارزش‌تر وجود ندارد، و به راحتی این سرمایه گرانبهای خود را هدر می‌دهند و هیچ نگرانی و غصه‌ای هم از این حیث ندارند! در حالی که سرمایه عمر برای هر کسی به مثابه دوره مدرسه است. همان طوری که در مدرسه روز و ساعت و دقیقه ارزش دارد. آن دقایقی هم که زنگ تفریح نواخته می‌شود، برای تجهیز و تجدید قوا و آمادگی برای کسب کمال در ساعات دیگر است، تمام طول عمر آدمی باید به همین شکل تنظیم شده باشد، آن وقت است که ساعت و دقیقه هدر رفته و عبث وجود ندارد.
لزوم درک ارزش عمر و زمان
یکی از شرایط موفقیت انسان،درک جایگاه،اهمیت و قیمت و ارزش عمر و زمان است. به عنوان مثال اگر جوانی ثروت هنگفتی از پدر به ارث برده باشد،و دیوانه‌وار اسراف و تبذیر کند، همه اطرافیان او متعجب و متاسف می‌شوند به حال جوان غصه می‌خورند و عاقبت شومش را همه حدس می‌زنند که چه بدبختیها و پشیمانی‌هایی را به دنبال دارد. همه ما کم و بیش با چنین کسانی برخورد کرده‌ایم و بسیار تأسف خورده‌ایم. اما در رابطه با خودمان، نسبت به سرمایه بزرگ‌تر و باارزش‌تر یعنی عمر و وقت و زمان همان معامله‌ای را می‌کنیم که آن جوان نسبت به مال و ثروت خود می‌کند، و متأسفانه هیچ گونه متأثر نمی‌شویم! این خود نشانه این است که ما جایگاه، اهمیت و ارزش پول را در زندگی خوب درک می‌کنیم، ولی ارزش سرمایه عمر، وقت و زمان را واقعاً درک نمی‌کنیم! معمولاً برخی اشخاص تربیت یافته که به حقوق مادی دیگران تجاوز نمی‌کنند و از خدا می‌ترسند، ممکن نیست اندکی مال کسی را بخورند و تلف کنند، و اگر احیاناً هم مال دیگری را تلف کردند، از مال خودشان جبران می‌کنند، ولی همین افراد برای عمر و وقت خود و دیگران حرمت و ارزشی قائل نیستند، و به خودشان حق می‌دهند به بهانه‌های مختلف وقت دیگری را تلف کنند. مثلاً خلف وعده می‌کنند، و یا به دلایل مختلف وقت و عمر دیگران را تلف می‌کنند. و این نشان می‌دهد که جایگاه، اهمیت و ارزش عمر و وقت و زمان خود و دیگران را به درستی درک نکرده‌اند. و این جمله راهبردی پیامبر اکرم(ص) به ابوذر را در زندگی پیاده نکرده‌اند. که نسبت به عمرت بیشتر بخل بورزد تا نسبت به مالت (بحارالانوار، ج 77، ص 76)
آیات و روایات اهمیت و ارزش عمر و زمان
1- در قرآن کریم، خداوند حال مردمان تفریط‌کار و عمر ضایع‌کن را بعد از مرگ چنین بیان می‌کند، که آنها با التماس می‌گویند: خدایا ما را برگردان به دنیا تا با عمل صالح،گذشته از دست رفته را جبران کنیم. جواب می‌رسد: کلاً دیگر هرگز راه برگشت ندارد (فاطر- 37)
2- امام علی(ع) می‌فرماید: «الفرصهًْ تمرمرالسحاب، فانتهزوا فرص الخیر» فرصت‌ها همچون ابرها می‌گذرند،پس فرصت‌های نیک را غنیمت شمارید. (نهج‌البلاغه- حکمت 21)
3- امام علی(ع) می‌فرماید: از آن کسان مباش که سعادت آخرت را می‌خواهد، اما بدون رنج و عمل،و توبه را تأخیر می‌اندازد به واسطه طول امل، همیشه به خود تلقین می‌کند که هنوز دیر نشده، زمان دراز است (نهج‌البلاغه- حکمت 150)
بنابراین انسان باید بیدارتر و هوشیارتر از اینها باشد و از اطوار زندگی خود از اینکه می‌بیند روزگار بدون یک لحظه سکون و آرامش، او را مرحله به مرحله حرکت داده، از کودکی به جوانی و از جوانی به پیری آوردن پند بگیرد، و به این حقیقت پی ببرد که جهان خلقت بستر مناسبی است برای کشت و زرع و زارع آن خود انسان است که با برنامه‌ریزی درست و مدیریت زمان، عمر و اوقات زندگی خود را به بهترین شکل ممکن در مسیر رشد و تعالی قرار دهد.