لاپوشانی یک فاجعه
سعید مستغاثی
شاید وقتی استیون اسپیلبرگ در سال 2007 فیلم مستند «شیکاگو 10» را در افتتاحیه جشنواره ساندنس دید، در مقابل مستند افشاگر و ویران‌کننده‌ای که برت مورگن ساخته بود، به این فکر افتاد تا در پاسخ آن، فیلمی‌داستانی برای پوشاندن یکی از افتضاحات قضایی و امنیتی تاریخ آمریکا بسازد. واقعه‌ای که کل ادعاهای دموکراسی و حقوق بشر
آن را زیر علامت سؤال برده بود یعنی اعتراضات تابستان 1968 علیه جنگ ویتنام و محاکمه طولانی 7 یا 8 نفر از سران آن.
از همین روی نوشتن فیلمنامه را به آرون سورکین سفارش داد که فیلمنامه‌های قابل قبولی مانند: «رئیس‌جمهور آمریکایی» و در همان سال «جنگ چارلی ویلسن» را نوشته بود و خصوصاً در زمینه درام‌های دادگاهی فیلمنامه «چند مرد خوب»، از اولین تجربه‌های نوشتاری‌اش به شمار می‌آمد.
اما دو سال بعد کارگردانی آن را به پال گرین گراس (کارگردان فیلم‌های سفارشی همچون «یونایتد 93» و «22 جولای») سپرد ولی فیلم ساخته نشد تا اینکه در سال 2020، خود آرون سورکین که اینک کارگردانی فیلمی به نام «بازی مالی» در کارنامه‌اش داشت، آن را جلوی دوربین برد.
همچنان که حدس زده می‌شد فیلم اسپیلبرگ/ سورکین با سروصدای فراوان و یک دوجین هنرپیشه معروف (ادی رد ماین و مارک رایلنس و ساشا بارون کوهن و مایکل کیتون و فرانک لانگلا و...) دقیقاً در جهت لاپوشانی فاجعه‌ای ساخته شد که در تابستان 1968 در کنوانسیون ملی دمکرات‌ها اتفاق افتاد و سپس سال بعد در طی بیش از 150 جلسه دادگاه ایالتی در شیکاگو به لکه ننگی در تاریخ دادرسی ایالات متحده تبدیل شد. سورکین فیلم «محاکمه شیکاگو 7» را به تجلیل و تقدیس از سیستم قضایی و قانون اساسی و کلیت قوانین و انتخابات آمریکا تبدیل کرد که در آن و بیرون از آن دادگاه، پس از نیم‌قرن، با تحریف واقعیات و توسط خود متهمین حادثه 1968 شیکاگو، آنها را به محاکمه کشیده و محکوم نمود.
صحنه‌ای که در آن، وکیل کانستلر (مارک رایلنس)، نوار صدای تام هیدن (ادی ردماین) در اجتماع اعتراضی شیکاگو را آورده که گویا تام فریاد می‌زند «اگر قرار است خونی ریخته شود، بگذارید در تمام شهر ریخته شود»، در حالی که متهمین دیگر پرونده مانند ابی هافمن و جری روبین و ری دیویس و... هم حضور دارند، به گرفتن اعتراف از تام هیدن کشانده می‌شود که انگار اساساً آنها بودند خشونت را آغاز کردند، آنها بودند پلیس را به خشونت کشاندند، آنها بودند که مردم را تحریک کردند، بمب‌های دستی ساختند، به مراکز دولتی حمله کردند و... یعنی در واقع تمامی اتهاماتی که در دادگاه 150 جلسه‌ای شیکاگو، نمایندگان دادستان و ده‌ها شاهد دیگر در صدد اثبات آن بودند را آرون سورکین یکجا از زبان خود متهمین اثبات می‌کند!
فیلم «محاکمه شیکاگو 7» به راحتی می‌توانست یک مینی سریال تلویزیونی باشد، حجم گفتار و اطلاعات و محتوایی که سورکین در فیلم ارائه می‌دهد بسیار فراتر از یک فیلم 130 دقیقه‌ای است به‌طوری که در لحظاتی باعث گیجی تماشاگر می‌گردد اما تدوین خوش ریتم و سرحال فیلم (که نقطه بسیار برجسته آن به‌نظر می‌رسد)، صحنه‌پردازی‌ها و دکوپاژ هوشمندانه صحنه‌های دادگاه که کمتر مخاطب را دچار کسالت می‌گرداند، توانسته علی‌رغم شخصیت‌پردازی‌های ضعیف، فیلم را قابل تحمل گرداند. ترکیب برخی پلان‌های مستند با صحنه‌های بازسازی شده در درگیری‌های معترضین و پلیس و فلاش‌بک‌های بجا که در لحظات تعیین‌کننده، اطلاعات لازم را به مخاطب ارائه می‌کند نیز به این ساختار فیلم بسیار کمک کرده است.