فاطمه قاسم‌آبادی
یکی از پولسازترین ژانرهای سینما در دنیا، ژانر وحشت است و در سینمای غرب این ژانر همیشه جایگاه خاص و مخاطبین خودش را داشته است.
در بیشتر ساخته‌های هالیوودی در ژانر وحشت، نگاه اومانیستی غالب است و معمولا شیاطین قدرتمند، بی‌دلیل وارد زندگی انسان‌ها شده و باعث وحشت و اضطراب‌شان می‌شوند و با توجه به اینکه در این ساخته‌ها طبق فیلمنامه، خدایی هم وجود ندارد، هیچ فریادرسی برای این انسان‌های مفلوک و درمانده نیست جز جن‌گیرها و جادوگران و شیاطین دیگری که قرار است به نفع انسان‌ها، همنوعان خود را شکست بدهند.
بیش از یک دهه بود که سینمای وحشت در هالیوود، از دوران قدرت و جذب مخاطب خود فاصله گرفته بود و خشونت و خونریزی بیشتر در این ژانر وجود داشت تا ترس‌های عمیق و پیچیده که در فیلم‌نامه‌های قوی بکار گرفته می‌شدند، اما با استارت مجدد فیلم‌هایی مانند احضار1و2، «برو بیرون»، «یک مکان آرام» و... دوباره ژانر وحشت مورد توجه منتقدین و مخاطبین قرار گرفت و سودهای کلانی را به جیب تهیه کنندگان این ژانر، روانه کرد.
فیلم «احضار: شیطان مرا وادار کرد»، در دنباله سری موفق و پر سود مجموعه احضار، این بار به به کارگردانی «مایکل چاوز» و محصول سال 2021 کشورهای آمریکا و انگلیس است.
شیطان وارد می‌شود
فیلم جدید مجموعه احضار هم مانند فیلم‌های گذشته این مجموعه، درباره تحقیقات زوج جن‌گیر «اِد و لورن وارِن» است. این فیلم که با تغییرات فراوان و با الهام از ماجرایی که در واقعیت اتفاق افتاده، ساخته شده است، این بار به جای رفتن به خانه جن زده و نفرین شده، به سمت محاکمه «آرِن شین جانسون» محکومِ به قتل رفته و این داستان را به تصویر کشیده است.
ماجرا از این قرار بوده که در واقعیت آرن جانسون، برای انجام قتل نفس درجه یک دادگاهی شد، او صاحب خانه خودش «آلن بونو» را در حالت مستی می‌کشد ولی قبل از انجام این قتل، خانوادهِ «دیوید گلتزل» که ۱۱ سال سن داشت و به ادعای خانواده‌اش، توسط یک شیطان تسخیر شده بود، از وارن‌ها خواسته بودند تا به آنها کمک کنند.
جانسون که در مراسم جن گیری دیوید در اتاق حضور داشت، بعد از قتل ادعا کرد شیطان بعد از اینکه بدن دیوید را ترک کرد، سراغ او آمده و وی را تسخیر و سپس مجبور به ارتکاب قتل کرده است. از این محاکمه به‌عنوان «شیطان مجبورم کرد انجامش بدهم» یاد می‌شود و داستان فیلم «احضار 3» هم در مورد همین ماجراست.
با استناد به پرونده‌های جن‌گیری!
در داستان احضار، مخاطب طبق ادعای سازندگان، با ماجرایی واقعی مواجه است که برای زن و شوهری به نام‌های «اِد و لورین وارِن» در دهه 70 میلادی رخ داده است. البته این دو شخصیت در دنیای واقعی وجود دارند و به عنوان محققین مسائل ماوراالطبیعه شناخته می‌شوند ولی در جواب به مخاطبین در مورد واقعی بودن یا نبودن داستان‌هایشان، به جای ارائه مدارک مستند، تنها به این جمله بسنده کرده‌اند که: «هر که می‌خواهد باور کند و هر که می‌خواهد، باور نکند!»
این زوج که در دهه هفتاد میلادی بسیار خبرساز بوده‌اند، ماجراهای شان را به صورت کتاب منتشر کرده‌اند و در آن روزها داستان‌های‌شان، خوراک روزنامه‌ها و مجلات زرد زمان شان بود ولی در مورد پرونده قتل جانسون، تاثیر تبلیغات این زوج و سر و صداهایی که به پا کردند، که قسمتی از آن برای مشروعیت بیشتر بخشیدن به کار خود شان بود، باعث شد تا دادگاه با توجه به این تبلیغات، رای جانسون را بسیار سبک‌تر از قتل درجه یک، در نظر بگیرد و جانسون به خاطر این حواشی در نهایت برای قتل، تنها به 5 سال حبس محکوم شد!
فیلم «احضار 3» در ادامه مجموعه فیلم‌های آنابل، احضار1و2، راهبه و مسلما پروژه‌هایی در آینده، ساخته شده است. در این فیلم‌ها بدون هیچ سند محکمی و تنها با استناد به حرف‌های این زوج و تخیلات نویسنده‌های فیلمنامه‌ها، مطالبی عجیب و باورنکردنی به خورد مخاطبین داده می‌شود و بینندگان هم بهتر است این داستان‌ها را باور کنند تا بیشتر بترسند!
در فیلم احضار نگاه به مسائل فراطبیعی، طبق گفته شخصیت اِد وارن، در انتهای فیلم احضار1 کاملا شیطانی و غیر الهی توصیف می‌شود. او در این باره می‌گوید:
«نیروهای خبیث، قدرتمند هستند و تا ابد وجود دارند...» این جملات دقیقا خلاف عقاید اسلامی است که بر اساس آن شیاطین، از خود قدرتی ندارند و حتی به شیطان هم تا زمان مقرر و نه تا قیامت، مهلت داده شده است (قرآن، سوره حجر آیات 36 تا 38 ). همچنین در تفکرات اسلامی، اجنه هرگز به سراغ مردم با ایمان که سعی دربرقراری ارتباط با دنیای آنها را ندارند، نمی‌روند و این اتفاق همیشه برای کسانی می‌افتد که اقدام به ارتباط با اجنه خبیث، از راه‌های نامشروع می‌کنند. ولی در سری فیلم‌های احضار و... سازندگان سعی دارند به مخاطبین القا کنند که خطر همیشه در کمین انسان است و بدون هیچ دلیلی انسان‌ها می‌توانند مورد حمله اجنه قرار بگیرند و مدرکش هم این زن و شوهر هستند!
در احضار 3 هم آرن جانسون ادعا می‌کند که شیطان را به درون خود دعوت کرده است ولی در عمل هیچ ارتباطی بین این جوان و اجنه طبق اتفاقات واقعی (گرفتن چیزی در ازای خدمت) وجود ندارد و در حقیقت شیطان طی یک شوخی بی‌معنی، یک مرتبه از جسمی در می‌آید و می‌پرد درون جسم آرن و این جوان را تسخیر می‌کند!
منطق اتفاقات در احضار 3 به قدری بی‌معنی است که جایی برای دفاع منتقدین باقی نمی‌گذارد و کاملا مشخص است که به جای کار روی داستان‌پردازی و فیلمنامه، بیشتر به جنبه‌های مادی و سودآوری در این قسمت توجه شده است.
راهی برای فرار از قانون
پرونده آرن جانسون و ادعای این جوان در مورد موجودات شیطانی که به او گفتند آدم بکشد، در کشوری مثل آمریکا ید طولایی دارد. پیش از این هم در پرونده «رونالد دفئو جونیور» که شش نفر از اعضای خانواده‌اش را کشت و بعد از گیر افتادن توسط پلیس، مدعی شد که در خانه شان موجودی شیطانی وجود دارد که به او گفت خانواده‌اش را قتل و عام کند، این اتفاق افتاده بود.
«دیوید ریچارد برکویتز» معروف به «پسر سام» قاتل زنجیره‌ای دهه 70 و چارلز منسن جنایت کار معروف و... هم این ادعای مشابه را داشتند که البته در آن پرونده‌ها این ادعا، برخلاف پرونده آرن جانسون، به خاطر تعداد قربانی‌ها نتوانست به کمک شان بیاید که با حکم سبک به آزادی برسند.
طبق تاریخ جنایتکاران آمریکا، مسئله وصل شدن به مسائل ماوراالطبیعه برای توجیه جنایت، بسیار زیاد اتفاق افتاده، منتها در پرونده آرن جانسون، اد و لورن وارن به کمک قاتل ماجرا می‌آیند و از این طریق برایش عفو می‌گیرند.
ضعیف اما پر سود
دو فیلم اول احضار، به کارگردانی «جیمزوان» بود که با توجه به پردازش داستانی قوی و کارگردانی هوشمندانه، توانست ترس پیچیده‌تری را به مخاطبینش القا کند ولی در احضار 3 با توجه به زیاد بودن المان‌های کلاسیک هالیوودی برای ترساندن، کاملا مشخص بود که قرار است به جای فیلمنامه قوی، مخاطبین با اتفاقات کلیشه‌ای این گونه فیلم‌ها و... بترسند.
البته احضار 3 هر چند نتوانست نه در کسب رضایت منتقدین و نه در فروش فوق‌العاده، به پای دو فیلم قبلی این سری برسد اما در مجموع توانست با بودجه 39 میلیون دلاری، حدود 183 میلیون در گیشه بفروشد و تهیه‌کنندگانش را راضی کند.