كارتل‌های مقاله‌سازی بلای جان دانش بشري!
برخی از ناشران مجلات علمی می‌گویند که با یک تقلب صنعتی و سازمان یافته در مقالات علمی دست و پنجه نرم می‌کنند و این در حالی است که تجزیه و تحلیل اخیر مجله «نیچر» این مشکل و نحوه کنار آمدن ناشران با آن را بررسی کرده است.
به نقل از نیچر، وقتی «لارا فیشر» متوجه شباهت‌های شگفت انگیز بین مقالات پژوهشی ارسالی به مجله RSC Advances شد، به آن مشکوک شد. وی سردبیر این مجله است و می‌گوید هیچ یک از مقاله‌ها نویسنده یا موسسه مشترکی ندارند، اما نمودارها و عناوین آنها به طرز نگران‌کننده‌ای شبیه به هم هستند و من مصمم شدم که تلاش کنم بفهمم جریان چیست.
یک سال بعد در ژانویه ۲۰۲۱، «فیشر» ۶۸ مقاله را تعلیق کرد و سردبیران دو عنوان دیگر را به دلیل سوءظن‌های مشابه پس گرفتند. ۱۵ مقاله هنوز تحت بررسی هستند.
گویا «فیشر» آنچه را که به نظر می‌رسد مقالات ساختگی هستند، پیدا کرده است؛ شرکت‌هایی که آنها را سفارش می‌دهند تا مقاله‌های علمی جعلی منتشر شوند.
طبق گفته نیچر، تمام این نوع مقالات از جانب محققان حاضر در بیمارستان‌های آسياي شرقي تهیه شده است و ناشر مجلات RSC در لندن در بیانیه‌ای اعلام کرد که قربانی آنچه «تولید سیستماتیک تحقیقات جعلی» است، شده است.
کارشناسان بارها هشدار داده بودند که برخی از دانشمندان برای کمک به مشاغل خود، مقالات را از شرکت‌های شخص ثالث خریداری می‌کنند. اکنون اینکه این ناشر به شکل علنی چیزی را اعلام کرده است که عموماً ناشران مجلات علمی در مورد آن سکوت می‌کنند، فوق‌العاده است.
«فیشر» می‌گوید: ما معتقدیم که این یک کارخانه مقاله‌سازی است، بنابراین می‌خواهیم باز و شفاف باشیم.
وی افزود: مجلات RSC تنها مجلات قربانی این موضوع نیستند. ما فقط یکی از ناشرانی هستیم که تحت تأثیر چنین فعالیت‌هایی قرار گرفته‌ایم.
تجزیه و تحلیل توسط «نیچر» نشان داده است که از ژانویه گذشته تاکنون، مجلات علمی حداقل ۳۷۰ مقاله را که به طور عمومی با کارخانه‌های مقاله‌سازی مرتبط بودند، پس زدند و انتظار می‌رود که بسیاری از مقالات دیگر نیز پیگیری شود.
این تجزیه و تحلیل نشان می‌دهد که در مجموع، تعداد این مقالات بیش از ۱۰۰۰ مطالعه است. ناشران آنچنان نگران این موضوع هستند که در سپتامبر گذشته، «کمیته اخلاق نشریات»(COPE) که یک نهاد مشورتی ناشران در لندن است، مجمعی را برگزار کرد که به بحث درباره «دستکاری سیستماتیک روند انتشار مقالات» اختصاص داشت. سخنران مهمان آنها «الیزابت بیک» یک تحلیلگر درستی تحقیقات در کالیفرنیا بود که به مهارت در تشخیص تصاویر تکراری در مقالات مشهور است.
«بیک» فکر می‌کند هزاران مقاله دیگر از این دست در مجلات وجود دارد. او می‌گوید بیانیه RSC قابل توجه است. بسیار شرم‌آور است که بسیاری از مقالات علمی، جعلی هستند.
در برخی از مجلاتی که تعداد زیادی مقاله ارسالی جعلی یا مشکوک داشته‌اند، سردبیران اکنون فرآیندهای بررسی خود را با این هدف که دیگر فریب نخورند، تغییر داده‌اند. مبارزه با این تقلب صنعتی به بازبینی دقیق‌تری نیاز دارد و توصیه شده است که سردبیران مثلاً داده‌های خام را از محققان بخواهند و افراد خاص را برای بررسی تصاویر استخدام کنند.
ناشران مجله RSC می‌گویند انتشار مقالات علمی به یک تلاش هماهنگ و متمرکز برای جلوگیری از انتشار تحقیقات جعلی نیاز دارد.
در ژانویه ۲۰۲۰، «بیک» و سایر کارآگاهان مقالات که با نام‌های مستعار کار می‌کنند، در وبلاگی که توسط «لئونید‌اشنایدر» روزنامه‌نگار علمی اداره می‌شود، فهرستی از بیش از ۴۰۰ مقاله منتشر شده را که به گفته آنها احتمالاً از یک کارخانه مقاله‌سازی ریشه گرفته‌اند، منتشر کردند.
تا ماه مارس سال ۲۰۲۱، آنها بیش از ۱۳۰۰ مقاله مشکوک را فهرست کرده‌اند.
مجلات علمی شروع به بررسی این مقالات کرده‌اند. طبق تجزیه و تحلیل «نیچر»، حدود ۲۶ درصد از مقالاتی که ادعا می‌شود توسط کارخانه‌های مقاله‌سازی تهیه شده‌اند، پس داده شده‌اند یا برچسب ابراز نگرانی دارند. بسیاری دیگر هنوز تحت بررسی هستند. به عنوان مثال مجله بیوشیمی سلولی(JCB) در ماه فوریه اعلام کرد که سال گذشته سردبیران ۲۳ مقاله از ۱۳۷ مقاله را که ادعا شده حاوی دستکاری تصویری بوده‌اند، بررسی کردند و مرجوع کردند.
البته مجلات مشکلات کلیه مقالاتی را که دستکاری شده‌اند، شناسایی نکرده‌اند. «کریس گراف» مدیر صداقت تحقیق در ماه ژانویه گفت که کار بررسی ۷۳ مقاله که توسط «بیک» و دیگران شناسایی شده است، به پایان رسیده است و هیچ دلیلی برای اقدام در مورد ۱۱ مقاله پیدا نشده است. ۷ مقاله نیاز به اصلاح داشتند و ۵۵ مقاله نیز مرجوع شدند یا مرجوع خواهند شد.
ناشران تقریباً هرگز صریحاً اعلام نمی‌کنند که یک مطالعه خاص، جعلی است یا توسط یک شرکت سفارش داده شده است، زیرا اثبات آن دشوار است. به عنوان مثال، هیچ یک از مرجوعی‌های مجلات RSC به طور مشخص به عنوان مقاله جعلی ذکر نشده است، هرچند که شواهدی مبنی بر آن وجود دارد، اما «نیچر» ۳۷۰ مقاله را از ژانویه ۲۰۲۰ تاکنون مرجوع کرده است که همه از جانب نویسندگان حاضر در بیمارستان‌های شرق آسيا بوده است. اغلب آنها در سه سال گذشته منتشر شده‌اند. ناشران همچنین برچسب ابراز نگرانی را به ۴۵ مقاله دیگر زده‌اند.
«کاتریونا فنل» رئیس‌خدمات چاپ و نشر در «الزویر»(Elsevier) بزرگ‌ترین انتشارات علمی جهان واقع در آمستردام هلند، خاطرنشان می‌کند: مشکل تقلب سازمان یافته در مجلات علمی تازه نیست و فقط به شرق آسيا محدود نمی‌شود.
وی سال گذشته به «نیچر» گفت: ما شواهدی از تقلب سازمان یافته از چندین کشور دیگر نيز دیده‌ایم.
«الزویر» امسال در بیانیه‌ای به «نیچر» گفت که سردبیران آن سالانه هزاران مقاله احتمالا جعلی را ردیابی و از انتشار آن جلوگیری می‌کنند ، هرچند برخی از آنها از این روند بررسی عبور می‌کنند و منتشر می‌شوند.
«شیائوتیان چن» کتابدار دانشگاه «بردلی» در ایلینوی می‌گوید: مدت زیادی است که برخي كشورها با مشکل شرکت‌های فروشنده مقاله به محققان دست و پنجه نرم می‌کند.
از سال ۲۰۱۰ تیمی به هدایت «شن یانگ»، نسبت به پیشنهاد وب‌سایت‌هایی برای نوشتن مقالات علمی یا دور زدن سیستم‌های بررسی هشدار داده‌اند. در سال ۲۰۱۳ مجله «ساینس» گزارشی از بازار تألیف مقاله‌های تحقیقاتی ارائه داد.
پزشکان در یک بازار هدف خاص هستند، زیرا آنها معمولاً برای به دست آوردن ترفیع نیاز به انتشار مقالات تحقیقاتی دارند، اما آنچنان در بیمارستان‌ها مشغول کار هستند که ممکن است وقت انجام این کار را نداشته باشند. در ماه اوت گذشته، مرجع بهداشت سياستي را وضع و اعلام کرد که طبق آن پزشکی که دوران رزیدنتی را پشت سر گذاشته و می‌خواهد به عنوان متخصص ارتقا یابد، باید حداقل دو مقاله در نقش نویسنده اصلی در مجلات علمی حرفه‌ای و سه مقاله در نقش نویسنده اصلی برای تبدیل شدن به یک پزشک ارشد داشته باشد.
«ردگلد» می‌گوید که او هنوز شاهد کاهش تعداد نسخه‌های مشکوک در مقاله‌هایی که دریافت می‌کند، نبوده است و تخمین می‌زند که تعداد آنها حدود ۱۵ مورد در ماه باشد.
علائم احتمالی نشان دهنده جعلی بودن مقالات، شامل مقاله‌هایی از نویسندگان مختلف در موسسات مختلف است که دارای ویژگی‌های مشابه نظیر پس‌زمینه‌های یکسان و عناوینی که به نظر می‌رسد دارای تنوع در یک موضوع هستند، نمودارهای میله‌ای با طرح‌های یکسان که ظاهراً تجربیات مختلف را نشان می‌دهند یا نمودارهای یکسان تجزیه و تحلیلی که در مطالعه سلول‌ها استفاده می‌شود، هستند. به نظر می‌رسد که این مقالات از الگوهای رایج و با کلمات و تصاویر کمی دستکاری شده نوشته شده‌اند تا هر کدام از مقالات کمی متفاوت به نظر برسند.
یک مشکل ویژه، مقالات زیست‌پزشکی است که ادعا می‌کند مناطق ژنتیکی مورد مطالعه را که ممکن است در سرطان‌ها نقش داشته باشند، بررسی می‌کند. «جنیفر بیرن» محقق انکولوژی مولکولی در دانشگاه سیدنی استرالیا با کشف این نکته که جزئیات تجربی آنها گاهی اوقات توالی یا معرف‌های نادرست نوکلئوتیدی را ذکر می‌کند، در افشای مقالات جعلی از این نوع تخصص دارد، به طوری که انجام آزمایش‌های توصیف شده امکان‌پذیر نیست. بسیاری از این مقالات احتمالاً صرفاً با تغییر نوع سرطان یا ژن‌های درگیر در این مطالعه ارائه شده‌اند، اگرچه اثبات اینکه از کارخانه‌های مقاله‌سازی هستند، سخت است.
«بیک» در مجمع COPE در سپتامبر گذشته نشانه‌های دیگری را برای سردبیران متذکر شد تا از آنها مراقبت شود، از جمله مقاله‌هایی از بیمارستان‌های شرق آسيا و دست نوشته‌هایی با آدرس‌های ایمیلی که به نظر نمی‌رسد با هیچ یک از نام‌های نویسندگان در ارتباط باشد.
سردبیران در این بخش همچنین خاطر نشان کردند که یک سیستم پردازش دست‌نوشته موسوم به «ScholarOne» هنگام ارسال مطالب می‌تواند فعالیت غیرمعمول را پرچم‌گذاری کند. گفتنی است که هشدار این سیستم در تحقیقات RSC نیز نقش مهمی ایفا کرده است.
ناشران و سایرین که با کارخانه‌های مقاله‌سازی می‌جنگند، گمان می‌کنند که فقط نوک کوه یخ را می‌بینند. «بیک» می‌گوید: ممکن است هزاران مقاله جعلی دیگر وجود داشته باشد که کار بهتری در پنهان کردن خود داشته‌اند.
سردبیران در همایش COPE گفتند که در علومی مانند علوم کامپیوتر، مهندسی، علوم انسانی و اجتماعی نیز این مقالات مشکوک دیده می‌شوند.
کارشناسان می‌گویند این موضوع به طور کلی برای علم مضر است، زیرا باعث می‌شود دانش و دانشمندان غیرقابل اعتماد شوند. همچنین نگران هستند که با انتشار این مقالات جعلی در مجلات علمی، ژن‌ها با سرطان‌های خاصی مرتبط شوند و در فراتحلیل‌ها گنجانده شوند.
سردبیران مجلات علمی می‌دانند که اگر نسخه‌هایی را که گمان می‌کنند جعلی است، رد کنند، ممکن است این مقالات برای همیشه از بین نروند. چرا که این نسخه‌های جعلی می‌توانند همزمان به چندین مجله ارسال شده باشند. بنابراین حتی اگر یک ویراستار هم یکی از آنها را در هنگام بررسی تشخیص ندهد، ممکن است شاهد انتشار آن باشیم.
به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸ یکی از سردبیران با ۱۳ مقاله جعلی مواجه شد که به دفتر مجله ارسال شده بودند و دریافت که همه آنها در مجلات دیگر چاپ شده‌اند. تاکنون تنها سه مقاله از آنها تعلیق شده است و یک مقاله هم برچسب زده شده است.
بسیاری از مجلات علمی در حال حاضر برای مقابله با تقلب سازمان یافته فرآیندهای بررسی مقاله خود را تغییر داده‌اند. به عنوان مثال برخی از مجلات مانند «الزویر» دامنه بررسی خود را تغییر داده‌اند تا به موضوعاتی که به نظر می‌رسد مورد توجه ویژه کارخانه‌های مقاله‌سازی باشند، توجه ویژه‌ای داشته باشند. بسیاری از ناشران نیز می‌گویند که سیاست‌های خود را به‌روز کرده‌اند و از نویسندگان مقالات، داده‌های خام را در هنگام ارسال مقاله خود درخواست می‌کنند. درخواست داده‌های خام یکی از اصلی‌ترین راه‌هایی است که ناشران می‌توانند وجود مشکل را در مقالات تشخیص دهند و پیگیری کنند. اما سردبیران می‌دانند که حتی داده‌های خام نیز می‌توانند جعل شوند.
کارشناسان می‌گویند درخواست داده‌های خام تضمین مطلق نیست، زیرا می‌توان داده‌ها را جعل کرد. این روش فقط یک عامل بازدارنده است.
کارشناسان می‌گویند به محض شروع تحقیقات و درخواست داده‌های خام، برخی از نویسندگان مقالات به سرعت خواستند که مقالات خود را پس بگیرند.
ناشران می‌گویند که آنها در به اشتراک گذاشتن اطلاعات بین مجلات علمی محدود هستند، زیرا حتی عناوین درون مقالات از یکدیگر مستقل هستند. آنها از به اشتراک گذاشتن اطلاعات بین عناوین یا ناشران درباره نویسنده‌ای که ممکن است افترا به وی وارد شود، احتیاط می‌کنند و قوانین محافظت از داده نیز مانع از‌اشتراک‌گذاری داده‌های شخصی نویسندگان می‌شود.
هنگامی که جاعلان بدانند که می‌توانند مقاله‌ای را به عنوانی خاص در یک مجله منتشر کنند، ممکن است در آنجا همچنان به انتشار بپردازند. به همین دلیل به نظر می‌رسد برخی از مجلات بیش از سایرین تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
یک مجله موسوم به European Review for Medical Sciences، ۱۸۶ مقاله را از ژانویه ۲۰۲۰ تاکنون مرجوع کرده است که اکثر آنها توسط «بیک» و تیمش پرچم‌گذاری شده بود. «آنتونیو گاسبارینی» یکی از سردبیران این مجله می‌گوید: ما از مشاهده این تحقیقات شوکه شدیم.
بسیاری از مجلات شروع به استخدام تحلیلگران کرده‌اند تا در هنگام ارسال مقالات به دفتر مجله، مشکلات را کشف کنند. به عنوان مثال سال گذشته ۱۱ نفر استخدام شدند و آموزش داده شدند تا تصاویر دستکاری شده را در ۲۴ مجله تشخیص دهند.
به نقل از ايسنا؛ ناشران مایل هستند که برخی از این مراحل غربال‌گری را خودکار کنند. بسیاری از آنها با همکاری گروه‌های تحقیقاتی برای تولید نرم‌افزاری که بتواند تصاویر تکراری را در مقالات منتشر شده شناسایی کند، تلاش می‌کنند. «ایزبرند جان آلبرسبرگ» مدیر یکپارچگی تحقیق در «الزویر» می‌گوید: این نرم‌افزار در حال پیشرفت است، اما هنوز توانایی بررسی بسیاری از مقالات را در سطح گسترده ندارد. برای انجام این کار نیز به یک پایگاه داده مشترک غول پیکر از تصاویر نیاز است که ناشران بتوانند تصاویر را از نظر تکرار بین مقاله‌ها بررسی کنند. وی پیش‌بینی می‌کند که وقتی نرم‌افزار تکمیل شود، از پس این کار برمی‌آید.
«سوزان فارلی» مدیر تحقیق و صحت تحقیق در مجله Springer Nature مستقر در لندن می‌گوید: من فکر می‌کنم که آمار ارسال مقالات جعلی کاهش یابد. کارخانه‌های مقاله‌سازی می‌دانند که ناشران در تشخیص موارد جعلی در حال بهتر شدن هستند و مشتریان این شرکت‌های جاعل نیز می‌دانند که در حال حاضر عواقب جدی‌تری برای آنها وجود دارد.
اما در عین حال برخی کارشناسان نگران هستند که بدین واسطه جاعلان نیز پیشرفت کنند و از اشتباهات آشکار بپرهیزند و یک مسابقه شکل بگیرد که بازنده آن دنیای علم باشد.