فکر مصباح زنده است (نگاه)
رضا الماسی
میراث مصباح یزدی؛ ۶۰ سال کادرسازی برای جمهوری اسلامی. جای خالی مصباح یزدی در صحنه سیاسی ایران چه پیامدی خواهد داشت؟ مصباح یزدی؛ تئوریسین سیاسی بنیادگرایان و ایدئولوگ حکومت اسلامی. محمدتقی مصباح یزدی، یکی دیگر از حامیان رهبر ایران درگذشت. مصباح یزدی، شیخ فضل‌الله زمانه. مصباح یزدی؛ مرید خامنه‌ای و...
اینها، بخشی از تیترهایی است که برخی رسانه‌های فارسی زبان خارجی همچون، بی‌بی‌سی و دویچه‌وله در واکنش به رحلت حضرت علامه، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی زدند و به طور مفصل به ابعاد زندگی ایشان پرداختند. اگر محتوای این مطالب را مرور کنید، خواهید دید که این رسانه‌ها به جزئی‌ترین فعالیت‌های آیت‌الله مصباح در برش‌های مختلف عمر شریف‌شان پرداخته‌اند؛ به‌طوری که شاید بسیاری از کسانی که مدعی هستند ایشان را می‌شناسند تا این حد با حوزه فعالیت‌ها و اثرگذاری آنها آشنا نباشند. جای تعجب ندارد که بنگاه‌های رسانه‌ای خارجی تا این حد از دقت روی فعالیت‌های علمی فرهنگی و سیاسی اجتماعی ایشان متمرکز بوده و هستند و با هماهنگی، آنها را رصد می‌کنند. اما تا وقتی آیت‌الله مصباح در قید حیات بود اگر در داخل کسی روی این وجوه فعالیت‌های ایشان دست می‌گذاشت فوراً (حتی از سوی برخی دوستان انقلاب) به «غلوّ» و «دنبال کردن اهداف خاص» متهم می‌شد.
مصباح در میان خواص و نخبگان جمهوری اسلامی چهره شناخته‌شده‌ای بود اما نه آن‌طور که رهبر انقلاب او را می‌شناخت و معرفی می‌کرد. مخالفت دشمنان خارجی و دنباله‌های داخلی آنان نیز روی همین نقطه متمرکز بود. از همان روزهایی که در اواسط دهه 70 برای سرکوب صدای حق او، به هر جنایتی متوسل شدند تا شخصیتش را ترور کنند اما هرگز موفق نشدند.
آن روزها مقاله‌ای در همین روزنامه کیهان و در تمجید هدایتگری آیت‌الله مصباح به چاپ رسید که مورد تایید و تأکید حضرت آقا هم قرار گرفت. رهبر انقلاب در تاریخ 6 تیر 1379 به منزل آیت‌الله مصباح یزدی در قم رفته و دقایقی را در جمع ایشان و خانواده مکرمشان حضور یافتند. از جمله مطالبی که در این جلسه مطرح شد، این بود که آقا خطاب به ایشان فرمودند: «روزنامه کیهان یک مقاله زیبا خطاب به شما نوشته- البته اسم نیاورده، ولی مخاطبش شما هستید- درست همان چیزی که آدم در دلش هست، همان را درباره شما مطرح کرده. حتماً بگیرید و بخوانید... به هر حال، ما از خدا بسیار سپاسگزاریم به‌خاطر توفیقاتی که به شما داده، بسیار متشکریم از خدای متعال به‌خاطر شما.»
حضرت آقا در پیام تسلیت‌شان تأکید می‌فرمایند؛ «خدمات ایشان در حضور انقلابی در همه میدان‌هایی که احساس نیاز به حضور ایشان می‌شد، حقاً و انصافاً کم‌نظیر است.» یقیناً مواضع و کنش‌های سیاسی آیت‌الله مصباح هم یکی از آن میدان‌هایی است که در طول دو دهه اخیر برای دگراندیشان به نوعی و برای برخی دوستان دیرفهم به نوعی دیگر زیر سؤال بود.
اما سخنی کوتاه با دوستان انقلاب؛
مصباح هم مثل بسیاری از خدمتگزاران انقلاب پر کشید و رفت اما فکر مصباح که همان فکر امامین انقلاب اسلامی و تئوری اسلام ناب برای رسیدن به قله‌های کمال مادی و معنوی در مختصات جهانی است هنوز زنده و روشن است. آقا اخیراً خیلی صریح و بی‌پرده فرمودند؛ «سیلی سخت‌تر [به آمریکا پس از شهادت سردار سلیمانی] عبارت است از غلبه نرم‌افزاری بر هیمنه پوچ استکبار؛ این سیلی سخت به آمریکا است که باید زده بشود. بایستی جوانان انقلابی ما و نخبگان مؤمن ما [با] همّت، این هیمنه استکباری را بشکنند و این سیلی سخت را به آمریکا بزنند.»
هیمنه پوچ آمریکا وقتی در هم خرد می‌شود که ما در همه زمینه‌ها قوی شویم و با ساخت مستحکم درونی، اجازه نفوذ از هیچ منفذی را به دشمن ندهیم. غلبه نرم‌افزاری بر دشمن زمانی محقق می‌شود که در گام اول، پایه فکری اسلام ناب و چارچوب کلی آن در ذهن همه جوانان انقلابی «بما هو حقه» بنشیند. اگر این شد، حرکت اتفاق خواهد افتاد. تا فکر مستحکم نباشد، حرکت‌ها اعوجاجی و ابتر خواهد بود. مصباح انقلاب همه عمرش را پای طراحی این چارچوب فکری گذاشت و امروز به‌صورت یک بسته آماده به نام «طرح ولایت» در اختیار همه جوانان مستعد انقلابی است تا با فراگیری و مسلط شدن آن بر جان خود در هر جایی هستند با اطمینان کامل در راه نورانی حاکمیت اسلام گام بردارند. گام دوم انقلاب دیگر جای درجازدن و‌تردید و ابهام نیست. با یقین باید پیش رفت. هر جا که در گام اول، ضربه‌ای بر پیکره انقلاب وارد شده از ناحیه تزلزل فکری بوده است.
عنصر مهم و اصلی انقلاب اسلامی، عنصر فرهنگي است. دو عنصر اصلي فرهنگ، باورها و ارزش‌هاست. اگر بخواهيم نسل آينده از دستاوردهاي انقلاب اسلامی بهره‌مند شود و راه خودش را براي حفظ و ادامه اين آثار پيدا كند و تحريفي در حقيقت آن واقع نشود و ختم به پذیرش ولایت عظمای الهی شود بايد سعي كنيم فرهنگ اين انقلاب را که در يك كلمه اسلام است، درست بشناسيم و آن را حفظ كنيم.
به تعبیر رهبر انقلاب، حالا که در گام دوم انقلاب وارد دوّمین مرحله خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده‌ایم و جوانان باید به توفیق الهی گام بزرگ دوّم را در پیشبرد آن بردارند، یک پشتوانه نظری- فکریِ به شدت قوی و نرم‌افزاری لازم است. اگر این پشتوانه فکری نباشد، ممکن است در وسط راه دچار انحراف، رکود، سطحی‌نگری و ارتجاع شود. این پشتوانه فکری و فرهنگی بایستی خیلی مورد اطمینان باشد.
«طرح ولایت» که حاصل عمر آیت‌الله مصباح و سال‌ها زحمات علمی‌ایشان در علوم اسلامی بود، از ابتدای شکل‌گیری تاکنون بارها مورد تایید و توصیه اکید امام امت قرار گرفته و کفران نعمت است که از این بسته جامع فکری که مهم‌ترین میراث علامه مصباح است برای تربیت نسل آینده انقلاب بهره نگیریم و به آن بی‌تفاوت باشیم. از امروز اگر مصباح عزیز در میان ما نیست، فکر و آثار او در دسترس ماست. دیروز اگر آن‌طور که شایسته بود قدرش را ندانستیم، امروز غافل نباشیم.