سرویس اجتماعی-

سلامتی و حفظ آن مقوله‌ای است که به عوامل مختلفی بستگی دارد. سبک زندگی صحیح، اجتناب از رفتارهای پرخطر و رعایت بهداشت از جمله مواردی است که در حفظ سلامتی تاثیر مستقیم و بسیاری دارد. کارشناسان معتقدند اگر افراد گام نخست یعنی پیشگیری را جدی نگیرند به گام دوم یعنی درمان می‌رسند و این یعنی به خطر افتادن جان و سلامتی که پیامدهای گوناگونی برای فرد و اطرافیان، نظام سلامت، نظام بیمه و اقتصاد کشور به دنبال دارد. به همین دلیل است که تاکید نظام سلامت بر اولویت پیشگیری یا همان بهداشت بر درمان است.
اکنون حدود 9 ماه از شیوع کرونا در کشور می‌گذرد، بیماری‌ای که با گذشت زمان نه تنها قدرت سرایت آن کاهش نداشته بلکه آمار مبتلایان و جان باختگانش دائما در حال رکوردشکنی است. در چنین شرایطی برخی بر این باورند که باید محدودیت‌ها و جریمه‌های سختگیرانه اعمال شود، اما از سوی دیگر به دلایلی که مهم‌ترین آن مسئله اقتصاد و معیشت است شاید این موضوع امکان‌پذیر نباشد، در مقابل برخی دیگر با درنظر گرفتن شرایط موجود معتقدند باید پیشگیری را بر درمان اولویت داد.
پیشگیری در کرونا به دو بخش تقسیم می‌شود. نخست تدوین و ابلاغ پروتکل‌هایی برای جلوگیری از بیمار شدن و دوم بیماریابی سریع و جلوگیری از حاد شدن شرایط و در نتیجه نجات از مرگ که نتیجه‌اش کاهش حجم بار ورود به مراکز درمانی و کاهش هزینه‌ها است. تاکنون آنچه درباره پیشگیری انجام شده گام نخست بوده و همچنان در بیماریابی و جلوگیری از جان باختن بیماران کرونایی ضعیف عمل می‌شود.
نگاهی به آمارهای مدت اخیر نشان می‌دهد ایران جزو پنج کشور اول جدول کرونا از نظر جان باختگان است. در بررسی دیگری اگر این مقایسه را بین ایران و کشورهای هم جمعیتی چون ترکیه و آلمان انجام دهیم ایران از نظر میزان مرگ و میر در رتبه نخست قرار می‌گیرد و از نظر تعداد تست انجام شده در رتبه آخر؛ نگاهی به آمارها نشان می‌دهد کشورهای آلمان و ترکیه که به نسبت ایران وضعیت بهتری را از نظر شیوع کرونا دارند به ترتیب 21 میلیون و 800 هزار و 14 میلیون تست انجام داده‌اند، این در حالی است که از ابتدای شیوع کرونا در ایران تاکنون پنج میلیون تست کرونا انجام شده است.
این در حالی است که مدیران نظام سلامت کشور درباره افزایش آمار جان باختگان طی مدت اخیر معتقدند به دلیل بیماریابی ضعیف، افراد زمانی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند که کار از کار گذشته و برای نجات آنها دیر شده است. به عبارت دیگر افراد زمانی متوجه می‌شوند به کرونا مبتلا شده‌اند که ویروس سیستم دفاعی و ایمنی آنها را مختل کرده و کار برای کادر درمان دشوار خواهد بود. این مسئله ارتباط مستقیمی با تعداد تست‌های کرونا دارد.
البته در موج اول شیوع کرونا در کشور دو مرحله طرح غربالگری سراسری نیز به عنوان یک الگوی موفق اجرا شد که ادامه این طرح نیز می‌تواند در کنار افزایش تست موثر باشد.
تشخیص دیرهنگام نخستین دلیل مرگ و میر بالاست
محمدرضا ظفرقندی رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی کشور درباره چرایی بالا بودن مرگ‌های بیمارستانی کرونایی در ایران اظهار داشت: دلیل اول بالا بودن مرگ و میر بیمارستانی ما این است که بیماران ما در شرایط بدحال‌تر و با تشخیص دیر‌تر به بیمارستان ارجاع و بستری می‌شوند. اساس اقدامات برای کرونا، این است که بیمار را زود تشخیص داده و به سرعت درمان کنیم. بنابراین تشخیص کافی، به موقع و زود، یکی از پایه‌های درمان است که بعد از آن درمان‌های زودهنگام را مانند اکسیژن‌تراپی، درمان‌های التهابی مانند دگزامتازون و... است، زیرا بیماری کووید-۱۹ دو فاز دارد؛ فاز اول فاز ویرال و فازم دوم التهابی است. فاز التهاب و طوفان است که معمولا بیماران را به سمت مرگ می‌برد که در این فاز هم درمان‌هایی مانند اکسیژن‌تراپی خوب، درمان‌های ضدالتهابی مانند کورتون و... وجود
دارد.
میزان تست‌‌ها کافی نیست
به گفته ظفرقندی، آنچه که برای اصلاح این وضعیت پیشنهاد می‌شود، این است که باید توجه داشته باشیم که در اپیدمی‌ها، ۸۰ درصد بار کنترل اپیدمی در پیشگیری است، نه درمان. اگر بار کنترل نشده پیشگیری را بر سر بیمارستان و درمان ریختید و پیشگیری نکردید، دچار مشکل خواهید شد. اگر از من بپرسند که چرا این‌قدر مرگ و میر داریم؟، پاسخ می‌دهم که زیرا پیشگیری به درستی انجام نشد و بار پیشگیری‌هایی که باید انجام می‌شد، به درمان منتقل شد؛ در سر چشمه جلو مشکلات را با یک بیل نگرفتیم و حالا نمی‌توان با یک پیل هم جلو آن را گرفت. میزان تست‌مان کافی نیست، ردیابی و پیگیری افراد مبتلا انجام نمی‌شود و مشکل به بیمارستان منتقل
می‌شود.
تست بیشتر یعنی کنترل بیماری
علاوه‌بر این، عضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا با‌اشاره به افزایش تست‌های تشخیصی برای کنترل بیماری، اظهار داشت: اگر امکانات تست بیشتر باشد، در مدیریت بیماری بسیار موثر است. در تمام دنیا به این صورت بیماری را کنترل می‌کنند. میزان انجام تست باید افزایش یابد و در عین حال تست ارزان در اختیار مردم قرار گیرد، زیرا در حال حاضر هزینه تست گران است. در دنیا بعد از یافتن فرد مثبت، افراد در تماس با او را هم تست می‌کنند و این اقدام باعث می‌شود که افراد مثبت دیگر هم شناسایی شوند و ایزوله کردن آنها ریت انتشار را کاهش می‌دهد.
به گفته مینو محرز، تشخیص بیماری در مراحل اولیه میزان مرگ و میر را هم کاهش می‌دهد. هر چقدر بیماری زودتر تشخیص داده شود و تعداد تست‌هایمان بیشتر باشد و افراد بدون علامت را پیدا کنیم، می‌توان آنها را ایزوله کرد تا به دیگران بیماری را منتقل نکنند.
هجوم ناگهانی به بیمارستان‌ها
 در صورت عدم افزایش تست‌ها
این در حالی است که رئیس‌انستیتو پاستور ایران نسبت به عدم افزایش شمار تست‌های کرونا هشدار داده است. به گفته علیرضا بیگلری، پس از شناسایی بیماران کرونایی، افراد در ارتباط با وی هم باید شناسایی شوند تا بتوان آلودگی ناشی از ویروس کووید ۱۹ را در جامعه کاهش داد و زنجیره انتقال بیماری را شکست. این در حالی است که اگر به‌اندازه کافی، آزمایش انجام نشود تعداد مبتلایان بیشتر و هجوم یک باره بیماران، موجب می‌شود تیم درمان نتواند این بیماران را به درستی اداره کنند.
تست PCR رایگان شود تا آمارها واقعی‌تر شوند
از دیگر سو، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران درباره لزوم افزایش تست‌ها معتقد است اگر تست PCR رایگان شود و از افراد بیشتری تست گرفته شود آمارها بیشتر به واقعیت نزدیک می‌شود.
علیرضا زالی در این باره بیان داشت: برای اینکه مسئله آمار حل شود و بتوانیم آمار دقیق‌تری اعلام کنیم باید مخرج کسر که میزان تعداد مبتلایان است به عدد واقعی نزدیک‌تر شود. برای این موضوع پیشنهاد داده‌ایم به خصوص در تهران هر چه سریع‌تر میزان سرانه تست PCR به صورت هوشمند افزایش پیدا کند آن موقع است که با افزایش میزان ابتلاء می‌توانیم آمار دقیق‌تری را اعلام کنیم. در همین ارتباط پیشنهاد ما به ستاد مقابله با کرونا این بوده است که تست PCR رایگان شود و یا با حداقل قیمت در مراکز جامع سلامت ارائه داده شود تا آمارها واقعی‌تر شوند که البته این پیشنهاد در ستاد تصویب شده و ما منتظر تأمین مالی آن از سوی رئیس‌جمهور هستیم.
برنامه وزارت بهداشت برای افزایش تست‌های کرونایی
در همین زمینه وزیر بهداشت در روزهای گذشته گفته بود: در حرکت جدیدی که آغاز خواهد شد در یک بیماریابی گسترده، تست‌ها را از روزی ۲۵ هزار تست به بیش از ۴۰ هزار تست خواهیم رساند. همچنین در حال واردات سه‌میلیون تست‌های رپید یا سریع از کره جنوبی هستیم، این تست‌ها بین ۲۰ تا ۲۵ دقیقه جواب می‌دهد و نیاز به دستگاه ندارد. البته کار ساخت داخلی این نوع تست نیز خوشبختانه تمام شده است و آنها را نیز به بازار خواهیم آورد تا روزی ۱۰۰ هزار تست را به عنوان موفق‌ترین روش در تشخیص زودرس انجام دهیم.
چرا از بیماران مشکوک تست گرفته نمی‌شود؟
تشریح علل آمار بالای جان باختگان بیمارستانی مبتلا به کرونا و تاکید مدیران نظام سلامت کشور به افزایش و رایگان شدن تست تشخیص کرونا در حالی است که برخی از شنیده‌ها حاکی از تست نگرفتن از مراجعه کنندگان مشکوک به کرونا و بدون علائم در برخی از مراکز است.
این در حالی است که وزارت بهداشت برای تسریع در بیماریابی مراکز 16 ساعته را راه‌اندازی کرده است اما اطلاعاتی که برخی از مراجعه کنندگان به این مراکز در اختیار خبرنگار کیهان گذاشته‌اند نشان می‌دهد مراکز 16 ساعته صرفاً برای افراد بالای 65 سال سن تست تشخیص کرونا انجام می‌دهند! با این شرایط افراد باید به دیگر مراکز درمانی مراجعه کنند که به دلیل هزینه بالای تست کرونا امکان انصراف از انجام تست وجود دارد.
همین مسئله سبب می‌شود افراد زمانی از ابتلا به بیماری کرونا آگاه شوند که متاسفانه شرایط آنها بحرانی شده و این یعنی همان افزایش بار بخش درمان و فرسودگی کادر بیمارستانی و تجهیزات پزشکی که می‌تواند در آینده مشکلات عدیده‌ای را بوجود آورد.
شرایط بحرانی، نیازمند تدابیر ویژه است
افزایش آمار مرگ و میر و مبتلایان به کرونا در چند روز گذشته و اتخاذ محدودیت‌های چند روزه در حالی است که اگر این تدابیر مقطعی نتوانند میزان شیوع ویروس را کاهش دهند چاره‌ای جز افزایش میزان تست‌ها و بیماریابی سریع‌تر و دقیق‌تر نیست. با چنین شرایطی همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، آمارها واقعی‌تر و زنجیره انتقال شناسایی خواهد شد. پس از این می‌توان با شناسایی و ردیابی مبتلایان تصمیم‌هایی را برای قرنطینه این افراد اتخاذ کرد که نهایتا منجر به قطع زنجیره انتقال و کاهش شیوع ویروس کرونا خواهد شد.
نگاهی به کارنامه کشورهای موفق که توانسته‌اند افسار کرونا را در دست بگیرند نیز نشان می‌دهد بین افزایش میزان تست و کاهش سرعت شیوع رابطه نزدیکی وجود دارد. بنابراین اگر ستاد ملی کرونا با رایگان شدن تست PCR و افزایش میزان انجام تست موافقت کند می‌توان به مهار این ویروس چموش امیدوار بود. در این راه می‌توان با استفاده از ظرفیت بالای نیروهای جهادی و بسیجی گام مهمی برداشت، موضوعی که در روزهای اخیر از سوی مسئولان وزارت بهداشت نیز مورد توجه قرار گرفته است و باید منتظر عملیاتی شدن آن بود.