گزارش کیهان از تبعات رهاشدگی فضای مجازی
جهاد وزارت بهداشت و بانک مرکزی زیر تیغ کوتاهی وزارت ارتباطات
جهاد وزارت بهداشت و بانک مرکزی در مقابله با ویروس کرونا و تبعات ناشی از آن در سلامت جسمی و اقتصاد کشور، در حالی است که رهاشدگی فضای مجازی و کوتاهی وزارت ارتباطات باعث شده است تا حاشیه‌ها و شایعاتی که پررنگ‌تر از متن شده‌اند، مانع بازگشت آرامش به جامعه شوند.
سرویس سیاسی-
با شیوع جهانی ویروس کرونا، بازار شایعات و اخبار جعلی روزبه‌روز داغ‌تر می‌شود. در مواجهه با این مهمان ناخوانده، از یکسو وزارت بهداشت با تمام ظرفیت‌های آموزشی، بهداشتی و درمانی خود پا به میدان مبارزه گذاشته و از سوی دیگر بانک مرکزی نیز برای کنترل بازار و ارز و به حداقل رساندن تبعات اقتصادی ناشی از شوک‌های روانی کرونا، مشغول تلاش است، اما بازار شایعات مانع بازگشت آرامش به جامعه می‌شود؛ شایعاتی که در بستر کوتاهی و بی‌توجهی وزارت ارتباطات و رهاشدگی فضای مجازی روزبه‌روز بر گسترده آن افزوده می‌شود.
گفتنی است در آشفته‌بازار شایعات کرونایی، رسانه‌ها و شبکه‌های ضدانقلاب نیز فرصت عرض‌اندام پیدا کرده و با جعل خبر، شایعه‌سازی و آمارسازی درصدد هراس‌افکنی، القای پنهان‌کاری و ناکارآمدی جمهوری اسلامی در موضوع کرونا هستند.
شایعه کرونایی در بندرعباس حادثه‌ساز شد
همین دو روز پیش (شامگاه جمعه) بود که شایعه کرونایی در بندرعباس حادثه‌ساز شد. ماجرا ازاین‌قرار بود که در شبکه‌های مجازی شایعه شده بود که بیماران مبتلا به کرونایی را در درمانگاه کوچک و بدون تجهیزات یک شهرک در بندرعباس قرنطینه کرده‌اند. به دنبال این شایعه بی‌پایه و اساس بود که تعدادی از اهالی شهرک توحید بندرعباس، درمانگاه مزبور در این منطقه را به آتش کشیدند!
پیام جعلی حریرچی از تیرانا!
مورد دیگر از شایعات اخیر، فایل صوتی منتسب به ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت در مورد آمار مبتلایان و فوت‌شدگان ویروس کرونا (با اعداد نجومی) بود. جالب‌توجه آنکه این فایل صوتی، دیروز شنبه از سوی مشاور وزیر بهداشت تکذیب شد.
علیرضا وهاب‌زاده مشاور مطبوعاتی وزیر بهداشت در توییتی نوشت «صدایی که با عنوان گفت‌وگوی دکتر حریرچی در شبکه‌های مجازی دست‌به‌دست می‌شود، صحت ندارد و کاملاً ساختگی است.»
سرهنگ رامین پاشایی معاون اجتماعی پلیس فتا درباره فایل جعلی منتشرشده منتسب به معاون وزیر بهداشت، با تأکید بر جعلی بودن آن خاطرنشان کرد: این فایل توسط کارشناسان پلیس فتا در مرکز ادله دیجیتال این پلیس بررسی و مشخص شد توسط یک پایگاه خبری در کشور آلبانی(مرکز جدید منافقین) تولید و در فضای رسانه‌ای کشور منتشر شده است.
وی تصریح کرد: فرد منتشرکننده این کلیپ در خارج از مرزهای کشور به سر می‌برد.
این مقام انتظامی یادآور شد: معاندان، منافقان و افرادی که دشمنی دیرینه با مردم و این آب‌وخاک مقدس دارند، در هرگونه مناسبتی و بروز حادثه، با بزرگ‌نمایی سعی در ایجاد تشویش در جامعه و بین خانواده‌ها دارند.
فضای مجازی؛ مهم‌ترین کانون شایعه‌سازی و شایعه‌پراکنی
شایان‌ذکر است که نقطه کانونی بروز و ظهور شایعات کرونایی، فضای مجازی و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی است چه آنکه در کشور ما که بیش از ۸۹ درصد، کاربر اینترنت هستند و 47 میلیون کاربر ایرانی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، بازار انتشار شایعات بیشتر داغ است و فضای مجازی، بسترساز هرج‌ومرج و بروز و ظهور رفتارهای آنارشیستی و جولان شایعه‌سازان و کاسبان شایعه شده است.
جالب آنکه «مرکز مبارزه با اخبار جعلی» وزارت اقتصاد تایلند گزارشی تهیه کرده که بر اساس آن، بیش از ۷۵ درصد از اخبار حول «ویروس کرونا» در شبکه‌های اجتماعی، کاملاً غلط و غیرقابل‌اعتماد هستند.
بر همین اساس بود که رامین رادنیا یکی از مدیران سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران چند روز پیش در نشستی تحت عنوان «مدیریت بحران با محوریت کرونا» گفت: تاکنون رسانه‌های نوین همچون شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های ارتباطی گوی سبقت را از رسانه‌های سنتی ربوده‌اند. دوسویه بودن ارتباطات و ایفای نقش مخاطب در رسانه، شفافیت و اعتبار، سرعت انتقال پیام، گستردگی مخاطب، سهولت دسترسی و نهایتاً قدرت نظارت‌گری مزیت رسانه‌های نوین به شمار می‌آید.
به دلیل همین مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فضای مجازی در تولید شایعه و بحران‌سازی در جامعه است که این روزها شاهد اخباری مبنی بر هشدار به شایعه‌سازان یا دستگیری شایعه‌پراکن‌های فضای مجازی درباره کرونا در چند استان کشور هستیم.
معاونت فضای مجازی
دادستانی کل کشور:
با نشر اکاذیب در فضای مجازی برخورد می‌شود
جواد جاویدنیا سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور درباره انتشار اخبار و شایعاتی درخصوص شیوع ویروس کرونا در فضای مجازی اظهار کرد: دادستانی کل کشور تمام موارد و اخبار مرتبط با این موضوع را رصد می‌کند و اگر موردی به ما گزارش شود پیگیری می‌کنیم.
وی افزود: مواردی که مشمول بحث شایعه باشد و با اخبار رسمی تطابق نداشته باشد به‌عنوان شایعه و نشر اکاذیب محسوب می‌شود و با منتشرکنندگان این‌گونه اخبار برخورد لازم انجام می‌شود.
جاویدنیا ادامه داد: متأسفانه عمده اخبار منتشره در فضای مجازی درباره بیماری کرونا در کشور شایعه و جوسازی است.
وی گفت: موارد انتشار شایعات درباره بیماری کرونا در کشور بعد از رصد به دادستانی‌های مربوطه گزارش و علیه منتشرکنندگان اعلام‌جرم می‌شود و نسبت به شناسایی و دستگیری افراد اقدام می‌شود.
جاویدنیا بیان کرد: مجازات منتشرکنندگان شایعات، مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی است.
گسترش شایعات کرونایی
در بستر بی‌توجهی وزارت ارتباطات
شایعات کرونایی که این روزها در شبکه‌های اجتماعی، دست‌به‌دست می‌شود به یکی دو مورد ختم نشده است. از شایعه ابتلای برخی چهره‌های ورزشی، سیاسی و... به کرونا تا خوردن سیر و روغن کنجد یا دوش گرفتن با مایع ضدعفونی‌کننده! و مواردی مانند تخلیه قم!، قرنطینه کل ایران!، همه مبتلایان به کرونا فوت خواهند شد!، تعطیلی مدارس تا پایان سال! اتهام ارسال ماسک‌ها به چین! و اساساً سبقت اپیدمی «هراس و اضطراب» از اپیدمی «ویروس کرونا» حاکی از بی‌توجهی و بی‌رمقی وزارت ارتباطات در حوزه نظارت و کنترل بر فضای مجازی است.
شایعاتی مانند آمارهای جعلی و نجومی از مبتلا شدن هموطنانمان در استان‌ها به ویروس کرونا و... که به تشدید بحران روانی کرونا، تحریک بازار حوزه بهداشت و درمان و افزایش هزینه مدیریت بحران در جامعه انجامیده، در حالی در شبکه‌ها دست‌به‌دست می‌شود که وزیر ارتباطات، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسئولان حوزه امنیت روانی جامعه، صرفاً توئیت به دست شده و از «ارسال» پیامک‌های وزارت بهداشت! و یا ارائه این پیشنهاد که «جلسات را ویدئو کنفرانسی برگزار کنیم!» خبر می‌دهد.
قصور و انفعال وزارت ارتباطات
تا کِی باید ادامه داشته باشد؟
سؤال اساسی که مطرح می‌شود این است که چرا شاهد این‌همه بی‌نظمی و هرج‌ومرج در فضای مجازی هستیم؟ مگر همین شایعات در ماجراهایی مانند شهادت طلبه همدانی، اغتشاشات بنزینی و آمارسازی پیرامون کشته‌شدگان آبان ماه و... نقطه آغازی برخی بحران‌ها نبوده است؟ تا کی باید به خاطر رهاشدگی فضای مجازی و مدیریت توییتری وزیرِ جوانِ ارتباطات، شاهد این‌همه تبعات عینی و روانی
در جامعه باشیم؟
در حالی که همه نهادها و دستگاه‌های کشور در میدان مبارزه با کرونا، در حال خدمت‌رسانی هستند نقش وزارت ارتباطات چه بوده و چه خواهد بود؟ تاکنون نقش این وزارتخانه که بایستی متصدی بخش مهمی از مدیریت بحران و ایجاد و تقویت امنیت روانی در جامعه باشد، چیزی جز به حاشیه رفتن خدمات سایر دستگاه‌ها نبوده است.
چرا باید وزیر ارتباطات که یکی از اعضای اصلی شورای عالی فضای مجازی است، بیش از آنکه به مدیریت ارتباطات، بومی‌سازی و توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور و البته کنترل و نظارت بر فضای مجازی بپردازد، بخش قابل‌توجهی از وقت و انرژی خود را به فعالیت در توییتر، اینستاگرام و انتشار عکس‌های شخصی اختصاص بدهد و اساساً بخشی از کارکرد وزارتخانه به ذوق و شوق وزیر جوان برای دیده شدن و شوآف و در نهایت سوتی‌ها و گاف‌های ایشان (مانند لباس کذایی فضانوردی!)
خلاصه شود؟
تلاش و زحمات جهادی وزارت بهداشت
به‌طور مثال وزارت بهداشت و شخص وزیر بهداشت که فرماندهی ستاد ملی مدیریت ویروس کرونا را بر عهده دارد، به‌خوبی پا به میدان جهاد گذاشته و در مبارزه با ویروس کرونا، تمام ظرفیت‌های آموزشی، بهداشتی و درمانی کشور را فعال و بسیج کرده است.
رهبر معظم انقلاب، پنج‌شنبه گذشته در پیامی به جامعه پزشکی و پرستاری با تشکر صمیمانه از وزارت بهداشت و همکاران وزیر، پزشکان، پرستاران و کادرهای درمانی و مجموعه دست‌اندرکاران پزشکی کشور در مواجهه و مبارزه با ویروس کرونا، خاطرنشان کردند: این زحمات بسیار باارزش، جایگاه جامعه پزشکی و پرستاری را در جامعه بالا می‌برد که برده است و اجر و ثواب الهی را به دنبال خواهد داشت.
بعد از پیام مقام معظم رهبری بود که وزیر بهداشت هم در پیامی خطاب به معظم‌له، ضمن تشکر و قدردانی از ایشان اعلام کرد که «با به‌زانو درآوردن کرونا جهانیان را شگفت‌زده خواهیم کرد» و «سربازان حضرت‌عالی به‌عنوان مدافعان سلامت در کنار مدافعان حرم می‌کوشند تا هرچه زودتر خبر خوش مهار بیماری را به استحضار فرمانده خویش برسانند.»
گفتنی است علاوه‌بر اظهارات امیدبخش وزیر بهداشت که در آرامش نسبی و ایجاد امنیت روانی در جامعه تأثیر به‌سزایی داشت، آمارهای خوبی هم از میزان بهبودی مبتلایان به ویروس کرونا در رسانه‌ها منتشر شده است.
همچنین اظهارات و اطلاع‌رسانی معین و مستمر وزیر بهداشت درخصوص مصوبات و اقدامات ستاد مدیریت ویروس کرونا هم نویدبخش بهبود شرایط و پیروزی پویش «کرونا را شکست می‌دهیم» است.
سعید نمکی در اطلاع‌رسانی در مورد مصوبات ستاد ملی مدیریت ویروس کرونا از «توزیع ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده با قیمت مناسب از دیروز شنبه»، «موافقت با دورکاری افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی و دیابت»، «قرنطینه افراد مشکوک به بیماری تا ۱۴ روز»، «تعطیلی مدارس کشور از شنبه تا دوشنبه»، «تعطیلی دانشگاه‌های کل کشور تا پایان هفته» خبر داد.
علاوه‌بر این‌ها یکی دو روز گذشته، خبرهای خوب دیگری هم در صدر رسانه‌ها قرار رفت. وزارت دفاع مسئولیت عفونت‌زدایی برخی شهرها را برعهده گرفت. اسحاق جهانگیری از «آمادگی نیروهای مسلح برای ایجاد بیمارستان‌های سیار در کشور» خبر داد. گردان جنگ نوین لشکر عملیاتی سپاه علی‌ابن‌ابیطالب قم، با استفاده از تجهیزات رفع آلودگی زمین و اماکن، اقدام به ضدعفونی کردن اماکن و معابر این استان کرد. همچنین نیروی زمینی سپاه و ارتش به کمک مسئولین شهری و استانداری قم آمدند و عملیات ضدعفونی معابر شهری و مکان‌های پرخطر انجام گرفت.
ربیعی، سخنگوی دولت نیز دو روز پیش خبر داد که «با تلاش نیروهای مسلح کیت‌های تشخیص قطعی کرونا تولید شد و انستیتو پاستور نیز با تست آن با کیت‌های خارجی، کیت‌های تولید داخل را تأیید کرده است.»
وی گفت: «در قم ماسک رایگان توزیع شد و تلاش می‌شود در دیگر شهرها نیز ماسک توزیع شود»
عملکرد جهادی بانک مرکزی
در کنترل ارز
یکی از مجموعه‌های مهم در مدیریت تبعات بحران شیوع کرونا برای کاهش ضررهای مالی و اقتصادی و اساساً تأمین ثبات و آرامش بازارهای پول و ارز، بانک مرکزی است.
طی روزهای گذشته، بانک مرکزی برای مهار روند صعودی قیمت دلار در صرافی‌ها، سفته‌بازان و دلالان را غافلگیر کرد تا نرخ‌ها را به حالت متعادل برگرداند.
به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی و مالی، بانک مرکزی توانسته هیجانات بازار ارز که بی‌تأثیر از اقتصاد جهانی بعد از ویروس کرونا نیست را مهار کند.
درخصوص FATF و در لیست سیاه قراردادن جمهوری اسلامی ایران که طی روزهای اخیر و از سوی این کارگروه برای ایجاد فشار اقتصادی علیه ایران انجام شد، نیز بانک مرکزی توانست اقدامات خوبی را دنبال کند.
عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی اخیراً طی یادداشتی در اینستاگرام خود نوشت: «کشورمان توانسته است تا حدود زیادی ارتباط تحریم‌ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا، خارج از چارچوب FATF، برقرار کند و بانک مرکزی نیز با همراهی سایر بخش‌های اقتصادی، تلاش خود را در جهت تسهیل پایدار نیازهای تجاری کشور، بی‌وقفه ادامه خواهد داد. در همین راستا طی چند روز گذشته صدها میلیون دلار ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه و واسطه‌ای کارخانجات توسط صادرکنندگان در بازار ثانویه عرضه شده است، ولی به‌هرتقدیر حواشی تصمیم FATF، تلاش سودجویان و سفته‌بازان، نوسانات غیرساختاری و ناپایداری در بازار ارز به وجود آورد. این نوسانات برای بانک مرکزی جدید نیست و بر اساس تجارب گذشته و برنامه‌هایی که بانک مرکزی بر مبنای سازوکار بازار دارد، نرخ ارز به‌تدریج به تعادل ساختاری خود منطبق با متغیرهای واقعی اقتصاد کشور بازخواهد گشت.»
همچنین چهارشنبه هفته گذشته، نشست دوره‌ای رئیس‌کل بانک مرکزی با اقتصاددانان با محوریت موضوعاتی نظیر اقدامات بانک مرکزی برای ثبات بازار ارز، کنترل نقدینگی و تأمین منابع موردنیاز تولید، برنامه‌های مهار تورم، روند عملیات بازار باز، اهمیت صادرات غیرنفتی و تصمیم اخیر FATF، در بانک مرکزی برگزار شد.
عبدالناصر همتی در این نشست گفت: بانک مرکزی با در نظر داشتن شرایط کشور، بیشتر تلاش خود را بر تأمین ثبات و آرامش بازارهای پول و ارز داشته است.
رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: هرچند نرخ ۲۸ درصد برای نقدینگی بالا است؛ اما با توجه به شرایط کشور و نیز کاهش درآمدهای نفتی، انحراف سه‌درصدی این نرخ از میانگین ۵۰ ساله نقدینگی، نشان از کنترل شرایط دارد و برای کنترل آن از ابزارهای مختلف استفاده خواهیم کرد.
گفتنی است در این جلسه سه‌ساعته درخصوص بازار ارز، عملیات بازار باز، شرایط صادرات غیرنفتی، تصمیم اخیر FATF، وضعیت اصلاح نظام بانکی، روش‌های کنترل حجم نقدینگی، چگونگی کنترل و مهار نرخ تورم و حمایت از تولید، ازجمله موضوعات مطرح‌شده از سوی اقتصاددانان و صاحب‌نظران این حوزه بود.
بانک مرکزی، کنترل بازار را
به دست گرفته است
از همین رو بود که امیر خجسته رئیس‌فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس با مثبت ارزیابی کردن عملکرد بانک مرکزی در ساماندهی وضعیت بازار، گفت: بانک مرکزی بدون از دست دادن ذخایر ارزی، کنترل بازار را به دست گرفته است.
امیر خجسته با اشاره به وضعیت فعلی بازار گفت: هرچند نمی‌توان منکر نوسانات اخیر بازار در بخش‌های مختلف شد، اما باید بدانیم عملکرد فعلی بانک مرکزی در ساماندهی کلی بازار قابل‌تقدیر است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نرخ‌ها در بازار به واقعیت نزدیک‌تر شده است، افزود: خوشبختانه سازوکار و چارچوب‌هایی که بانک مرکزی اکنون در دستور کار خود قرار داده نویددهنده بهبود وضعیت در آینده نزدیک است.
در پایان باید گفت جهاد وزارت بهداشت و بانک مرکزی در مقابله با ویروس کرونا و تبعات ناشی از آن، در حالی است که رهاشدگی فضای مجازی و کوتاهی وزارت ارتباطات به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم مدیریت بحران باعث شده است تا حاشیه‌ها و شایعاتی که پررنگ‌تر از متن شده‌اند، مانع بازگشت آرامش به جامعه شوند.