سرویس اقتصادی-

قیمت دلار در تیر ماه امسال روند نزولی خود را پی گرفت و در هفته گذشته، سرعت این کاهش را بیشتر کرد، چنانچه نرخ دلار در هفته قبل از قیمتی در حدود 12 هزار و 600 تومان، تا 11 هزار و 100 تومان هم کاهش پیدا کرد تا حدود 1500 تومان به ارزش پول ملی اضافه شده باشد.
با این حال، یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که هم اکنون برای بسیاری از مردم وجود دارد این است که این کاهش موقتی است یا اینکه ادامه پیدا می‌کند؟ برای پاسخ به این سؤال بهتر است ابتدا به این نکته‌اشاره کنیم که با توجه به نزدیک شدن نرخ بازار و سامانه نیما (در محدود 11 هزار تومان) به نظر می‌رسد قیمت دلار به یک ثبات و آرامش نسبی رسیده است. از آنجا که هفته گذشته رئیس‌بانک مرکزی اعلام کرد ارز صادراتی جایگزین ارز نفتی شده و از سویی هم برخی فعالان بخش خصوصی از همراهی بیشتر بانک مرکزی در زمینه ورود ارز حاصل از صادرات به کشور خبر داده بودند، به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیل کاهش اخیر نرخ ارز به دلیل تسهیل ورود ارزهای صادراتی بوده است. از یاد نبریم که بانک مرکزی در این زمینه اجازه افزایش نرخ نیما (بازار ثانویه) را نیز صادر کرد تا نرخ نیما که مربوط به واردات کالاهای
غیر اساسی است به نرخ بازار نزدیک شود، موضوعی که با توجه به ورود ارزهای صادراتی، نقش مهمی در کاهش قیمت دلار ایفا نمود. در این زمینه، محمد لاهوتی، عضو اتاق بازرگانی ایران به خبرگزاری مهر گفت: توافقات و تعاملاتی که با اتاق بازرگانی و بانک مرکزی در پایان سال ۹۷ رخ داد، عرضه ارز صادراتی را از محل واردات در مقابل صادرات و یا واگذاری ارز حاصل از صادرات به واردکنندگان نیز کمک کرد تا بخش تقاضای ارز نیمایی به سمت ارزهای صادراتی برود و عملاً ارزهای صادراتی توانستند نیازهای وارداتی را تأمین کنند و لذا این امر باعث شد که تقاضا در سامانه نیما کاهش یابد و کاهش تقاضا در ارز نیمایی این فرصت را به بانک مرکزی داد که منابع در اختیار خود را بهتر مدیریت کند.
وی افزود: نرخ‌های بازار آزاد در هفته‌های گذشته حبابی بود و این حباب باید تخلیه می‌شد و لذا این بخشی از حباب است که تخلیه شده و امیدوار هستیم که سیاست‌های بانک مرکزی تداوم داشته باشد تا ماندگاری این شرایط حفظ شود؛ به این معنا که فاصله بازار آزاد و سامانه نیما در دامنه اختلاف قیمتی منفی و مثبت سه درصد می‌تواند باقی بماند و مشکلات قبلی را کم کند.
از سوی دیگر، قیمت دلار در طول تیر ماه بگونه‌ای بوده که تاثیر اتفاقات خارجی بر روی آن به حداقل ممکن رسیده و حتی می‌توان گفت خنثی شده است، چه اینکه در این بازه زمانی، تحریم‌های آمریکا تشدید شد، پهپاد آمریکایی شکار شد و حتی پیامی درباره مذاکره از سوی ایران مخابره نشد؛ اما نرخ ارز واکنشی به این موارد نشان نداد.
در این باره، عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی در یک یادداشت اینستاگرامی نوشت: «عوامل و اخبار سیاسی و نااطمینانی‌های ناشی از آن بعضاً موجب نوساناتی در نرخ ارز می‌شود که با عوامل بنیادی اقتصاد ارتباط چندانی ندارند و لذا همواره تأکید کرده‌ام مردم عزیز به ریسک بالای این بازار توجه کرده و با احتیاط کامل با این بازار برخورد کنند.»
بر همین اساس، تحولات اخیر که حاکی از بازگشت آرامش به بازار ارز می‌باشد، بیانگر این واقعیت است که بازار در حال حاضر در شرایط خوبی به سر برده و احتمال تلاطم مجدد آن در هفته جاری کم است. به عبارت دیگر، پیش‌بینی می‌شود حداقل در کوتاه مدت نرخ ارز افزایش پیدا نکند.
حرکت دلار به سمت قیمت واقعی
نکته مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد، آنکه در شرایط فعلی طبق گفته رئیس‌بانک مرکزی شوک ارزی تخلیه شده و طبیعتا نرخ دلار به سمت قیمت واقعی خود حرکت می‌کند، قیمتی که طبق گفته برخی کارشناسان از رقم کنونی مقداری کمتر است. در همین زمینه، سیدحسن حسینی شاهرودی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با‌اشاره به ورود دلار به کانال ۱۱ هزار تومانی گفت: تمام کارشناسان اقتصادی می‌دانند که قیمت واقعی دلار نرخ کنونی نیست و می‌تواند بیش از این کاهش یابد و مسئولان اقتصادی دولت نیز این موضوع را اعلام کرده‌اند.
وی با بیان اینکه شخص رئیس‌جمهور اعلام کرد که نرخ واقعی دلار زیر ۱۰ هزار تومان، یعنی بین هفت تا هشت هزار تومان است، افزود: به تازگی شاهد ثبات در سیاست‌های بانک مرکزی بودیم، چرا که حرکاتی که در جهت شناور کردن نرخ ارز و بازار متشکل ارزی صورت گرفته، توانسته ثبات ایجاد کند.سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: در حال حاضر بازار ارز به سمت ثبات و پیدا کردن قیمت واقعی خود حرکت می‌کند و استنباط ما این است که اگر بازار متشکل ارزی شکل بگیرد و با شفافیت در عرضه و تقاضا همراه باشد قطعا شاهد افت شدیدتر قیمت ارز در بازار خواهیم بود.
بازار متشکل، گامی در جهت کاهش نرخ ارز
همان طور که این نماینده مجلس اعلام کرده راه‌اندازی بازار متشکل ارزی که در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد می‌تواند نرخ دلار را بیش از پیش پایین بیاورد، چراکه با راه‌اندازی این بازار شفافیت بیشتری در مبادلات ارزی شکل گرفته و نرخ‌ها به جای دبی، هرات و سلیمانه عراق در تهران تعیین می‌شود. در روزهای گذشته نیز زمزمه‌هایی درخصوص راه‌اندازی این بازار از روز شنبه(امروز) با نرخی مشخص به گوش رسید که البته از سوی بانک مرکزی به گونه‌ای مبهم تکذیب شد اما اگر این بازار در طول هفته جاری راه‌اندازی شود، احتمال کاهش بیشتر قیمت دلار را تا حد محسوسی تقویت می‌کند. در همین جهت، روابط عمومی بانک مرکزی،‌ باصدور اطلاعیه‌ای با‌اشاره به مطرح شدن شروع به کار بازار ثانویه با نرخی مشخص از شنبه، ضمن رد هرگونه نرخ ارز از پیش تعیین شده اعلامی در‌ بازار متشکل ارزی، نوشت: این بازار در حال اتمام مراحل نهایی برای شروع به کار است که به موقع اطلاع‌رسانی خواهد شد. طبق اعلام بانک مرکزی از ویژگی‌های این بازار، کشف قیمت ارز توسط عرضه و تقاضای ارز خواهد بود؛ با این حال، روابط عمومی این بانک، اصل راه‌اندازی بازار متشکل را تکذیب نکرده و آن را «در مراحل نهایی راه‌اندازی» دانسته است.
دلالان هم از کاهش نرخ سخن می‌گویند
به‌هرحال همان گونه که بالاتر هم‌اشاره شد، با توجه به اینکه عوامل داخلی (سیاست‌های بانک مرکزی، ورود ارز صادراتی و...) نقش مثبتی در کاهش نرخ ارز ایفا کردند و تاثیر موارد خارجی هم تقریبا از بین رفته است، می‌توان گفت ثبات در بازار ادامه خواهد داشت و نرخ ارز در محدوده 10 تا 11 هزار تومان باقی خواهد ماند. لازم به ذکر است، چندی پیش کامران ندری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با روزنامه کیهان رقم واقعی نرخ ارز را پایین‌تر از ارقام فعلی دانسته و گفته بود: «فکر می‌کنم هزینه‌های تولید با ارز 10 هزار تومان تعدیل شده و آمدن نرخ پایین‌تر از آن، خیلی سخت است. نرخ واقعی دلار حداقل 10 هزار تومان است.»
با این حال، اگر برنامه‌های جدیدی مانند بازار متشکل هم اجرایی شوند، می‌توان امید داشت کاهش بیشتری در نرخ ارز مشاهده کنیم و حتی در انتظار ورود نرخ ارز در کانال 10 هزار تومان و پایین‌تر هم باشیم، چرا که علاوه‌بر کارشناسان اقتصادی، دلالان هم از کاهش نرخ سخن می‌گویند.
باشگاه خبرنگاران جوان در این باره نوشته است: دلالان و سوداگران ارزی و افرادی که در کنار خیابان اقدام به خرید و فروش دلار می‌کنند، با توجه به نوسان شدید قیمت‌ها، محتاط شده‌اند. آنها در پاسخ به کسانی که قیمت دلار برای عصر همان روز یا صبح روز بعد را می‌پرسند می‌گویند هیچکس نمی‌تواند قیمت دلار تا یک ساعت بعد را پیش‌بینی کند. زمانی که از یک دلال خواستیم تا پیش‌بینی واقعی خود از نوسان نرخ دلار و زمان مناسب برای خرید را اعلام کند، گفت: «به نظرم چند وقت دیگر هم صبر کنید، بعد دلار بخرید. هنوز قیمت‌ها بالاست، شاید تا در روز‌های بعد بتوانید با نرخ ۱۰ هزار تومان و یا حتی ۹ هزار و ۵۰۰ تومان نیز خرید کنید.» دلال دیگری بیان کرد: «نمی توان رقم دقیقی را اعلام کرد، شایعه شده که احتمالاً قیمت‌ها تا هشت یا ۹ هزار تومان نیز افت کند.» سخنانی که از قول این دلالان نقل شده نشان می‌دهد این گمانه‌زنی بین فعالان بازار وجود دارد که نرخ ارز کاهش محسوسی خواهد داشت. با توجه به تاکید دلالان و حتی سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس بر ارقامی پایین‌تر از 10 هزار تومان، احتمال تک رقمی شدن نرخ دلار وجود دارد، با این حال، این احتمال خیلی بالا نیست و احتمال ثبات قیمت ارز در کانال 10 هزار یا 11 هزار تومان بیشتر است.