راز قدرتنمایی حزبالله در انتخابات پارلمانی لبنان
سرانجام پس از یک وقفه 9 ساله انتخابات پارلمانی لبنان روز یکشنبه برگزار شد و حزبالله و هم پیمانانش توانستند با وجود جنگ رسانهای شدید رقبا به یک پیروزی قاطع دست یابند. آخرین بار انتخابات پارلمانی لبنان در ژوئن 2009 برگزار شد و طی 9 سال در این کشور انتخابات پارلمانی برگزار نشده بود. دوره قانونی مجلس کنونی در می2013 پایان یافت، اما سه بار تمدید شد. نخستین بار در ژوئن 2013 برای مدت 17 ماه، دومین بار در نوامبر 2014 برای 31 ماه و سومین بار در ژوئن 2017 برای مدت 11 ماه دوره پارلمان کنونی تمدید شد. علت اصلی این اتفاق به شرایط سیاسی داخلی لبنان باز میگردد زیرا اختلافهای سیاسی سبب شده بود که در تشکیل دولت به خصوص دولت «تمام سلام» و سپس در تعیین رئیسجمهوری جدید وقفه طولانی ایجاد شود، به نحوی که لبنان پس از پایان ریاستجمهوری به مدت 30 ماه رئیسجمهوری نداشت. با پایان ریاستجمهوری «میشل سلیمان» در می2014، لبنان تا اکتبر 2016 رئیسجمهور نداشت و پارلمان این کشور 45 بار تشکیل جلسه داد، اما موفق به انتخاب رئیسجمهوری جدید نشده بود. سرانجام نوزدهمین دوره انتخابات پارلمانی لبنان با توافق گروههای داخلی برگزار شد. «نهاد مشنوق» وزیر کشور لبنان، نتایج انتخابات پارلمانی این کشور و ترکیب مجلس نمایندگان را که بر اساس آن «۶۷ نفر از ۱۲۸» نمایندگان راه یافته به مجلس از حزبالله لبنان و همپیمانان آن هستند را اعلام کرد. بر اساس اعلام مشنوق، فهرست جریان ملی آزاد لبنان (فهرست نزدیک به میشل عون، رئیسجمهور) که به فراکسیون «لبنان قوی» معروف است، با ۲۹ کرسی در صدر قرار گرفته است. جریان سعد الحریری نیز در این انتخابات یک سوم از کرسیهای خود را از دست داد. دبیرکل حزبالله لبنان در واکنش به نتایج اولیه انتخابات پارلمانی لبنان گفت: آنچه که میخواستیم محقق شد و میتوانیم بگوییم که ترکیب جدید پارلمان، ضمانت و نیروی بزرگی برای حمایت از گزینه استراتژیک و معادله ارتش، ملت و مقاومت فراهم خواهد کرد.
اهمیت انتخابات پارلمانی
انتخابات پارلمانی لبنان به دلایل متعددی اهمیت زیادی دارد. نخستین و مهمترین دلیل مربوط به نظام سیاسی لبنان است. از آنجایی که نظام سیاسی لبنان، پارلمانی است پارلمان در این کشور نقش مهمی دارد. ارکان سهگانه قدرت یعنی رئیسجمهوری، نخستوزیر و رئیس پارلمان توسط نمایندگان انتخاب میشوند. در لبنان، رئیسجمهوری از میان مسیحیان مارونی، رئیس پارلمان از میان شیعیان و نخستوزیر از میان اهل سنت انتخاب میشود. با این وجود، ترکیب کابینه در این خصوص اهمیت زیادی دارد. برای مثال، یکی از مهمترین دلایل طول کشیدن 30 ماهه برای انتخاب رئیسجمهوری جدید لبنان از می2014 تا اکتبر 2016 این بود که شرط حضور دو سوم اعضای پارلمان در جلسات تامین نمیشد.
انتخاب نخستوزیر حتی مهمتر از انتخاب رئیسجمهوری و رئیسپارلمان است زیرا نخستوزیر رئیس دولت است و باید کابینه لبنان را تشکیل دهد. انتخابات 2018 برای سعد حریری و لیست المستقبل اهمیت زیادی داشت زیرا حریری برای اینکه بار دیگر به سمت نخستوزیری لبنان برگزیده میشد باید میتوانست بیش از سایر لیستهای وابسته به اهل سنت لبنان، کرسیهای پارلمان را در اختیار بگیرد.
تغییر قانون انتخابات
انتخابات پارلمانی اخیر اهمیت ویژهای داشت. این اهمیت ویژه ناشی از تغییر قانون انتخابات در این کشور است. پیش از این، انتخابات پارلمانی در لبنان مطابق قانون شصت (مصوب دهه 1960) برگزار میشد که بر اساس الگوی اکثریت بود. همه اعضای لیستی که در هر حوزه حایز اکثریت آراء میشدند به پارلمان راه مییافتند و احزاب دیگر از ورود به پارلمان باز میماندند.
128 کرسی پارلمان لبنان به طور مساوی میان مسلمان و مسیحیان این کشور تقسیم میشود. از 64 کرسی مسلمانان نیز 27 کرسی به اهل تسنن و 27 کرسی به شیعیان اختصاص داده شده و هشت کرسی نیز متعلق به دروزیها و دو کرسی تحت اختیار علویها است. از 64 کرسی مسیحیان نیز 34 کرسی به مسیحیان مارونی اختصاص دارد، 14 کرسی در اختیار مسیحیان ارتودوکس، هشت کرسی به مسیحیان کاتولیک و شش کرسی به ارمنیها و یک کرسی به انجیلیها و یک کرسی دیگر به سایر اقلیت های مسیحی اختصاص داده شده است.
اما پارلمان لبنان در 16 ژوئن 2017 قانون جدید انتخابات این کشور را تصویب کرد که بر مبنای «نسبیت» قرار دارد و به سال ها منازعه سیاسی درباره نظام انتخاباتی بر مبنای اکثریت پایان داد. بر اساس قانون نسبیت، هر گروه و حزبی در هر حوزه انتخابی به اندازه آراء خود در پارلمان نماینده خواهد داشت. بر این اساس، ترکیب پارلمان لبنان تغییر خواهد کرد زیرا احزاب کوچکتر نیز میتوانند در پارلمان کرسی داشته باشند. روزنامه «قطر تریبون» در هشت مارس 2018 در این خصوص نوشت: «در قانون جدید شمار حوزه های انتخاباتی به 15 حوزه کاهش یافت که این اتفاق نیز می تواند تاثیر مهمی بر شمار کرسیهای جریانها به خصوص جریان المستقبل داشته باشد.» این قانون، لبنان را به پنج منطقه و 15 حوزه انتخابی تقسیم کرده است: منطقه انتخاباتی شرق لبنان (سه حوزه با 23 کرسی)، منطقه جنوب لبنان (سه حوزه با 33 کرسی)، جنوب بیروت (دو حوزه با 19 کرسی)، شمال لبنان (سه حوزه با 28 کرسی) و منطقه جبل لبنان (چهار حوزه با 25 کرسی). در هریک از این حوزهها اهل سنت، شیعیان و مسیحیان متناسب با کرسیهایی که در اختیار دارند، رقابت میکنند.
آرایش سیاسی انتخابات
در این انتخابات حزبالله با «امل» در تمامی حوزهها ائتلاف کرد اما در عین حال تأکید کرد قصدش کسب اکثریت کرسیهای پارلمان با هدف سیطره بر دولت نیست. تعداد کرسیهای شیعیان در پارلمان لبنان 27 کرسی است و حزبالله و امل با ائتلاف با یکدیگر امیدوار بودند تمام این کرسیها را به دست آورند. جریان المستقبل با القوات اللبنانیه و جریان آزاد ملی در برخی حوزهها ائتلاف کرده بود و خود را برای ورود به کارزاری سخت در حوزههای دارای اکثریت سنی آماده کرده بود. نصف کرسیهای پارلمان یعنی 64 کرسی متعلق به مسیحیان است. جبل لبنان، شمال و بیروت شرقی مرکز ثقل آنها به شمار میرود و احزاب مسیحی مختلف که بارزترین آنها «القواتاللبنانیه، الکتائب، جریان آزاد ملی و المرده» هستند بر سر تصاحب کرسیها با یکدیگر رقابت کردند.]
دلایل پیروزی حزبالله در انتخابات
اما نتایج انتخابات نشان داد که مردم لبنان به مقاومت پاسخ مثبت دادند و تمام 27 نفر از کاندیداهای شیعه از لیست مورد حمایت حزبالله به مجلس راه پیدا کردند. علاوهبر این با وجود هزینههایهای زیاد عربستان برای حمایت از جریان المستقبل این جریان نتوانست به پیروزی دست یابد و یک سوم از کرسیهای خود را از دست داد. اما دلیل پیروزی حزبالله چیست؟
- مقابله با تروریسم: از سال 2011 سوریه به صحنه فعالیت گروههای تروریستی تبدیل شد و ائتلاف عربی-عبری- غربی با همه نوع حمایت از این تروریستها باعث گسترش حوزه فعالیت آنها شدند. در این میان تروریستها به شهرهای لبنان نیز ورود کردند و بیم آن میرفت که لبنان نیز مانند سوریه درگیر نبرد همهجانبه شود. اما اعزام نیروهای نظامی حزبالله به سوریه و مقابله با تروریستها باعث شد تا مرزهای لبنان آرام شود و تروریستها در مناطق مرزی لبنان و سوریه شکستهای سختی را متحمل شوند. همین مسئله باعث نهادینه شدن جایگاه مردمی مقاومت در لبنان شد و در نهایت نمود عینی آن در انتخابات پارلمانی تجلی یافت.
- تغییر قانون انتخابات: قانون انتخابات لبنان که قانونی تحمیلی و عربستانی بود و در طائف به نام توافق طائف شکل گرفت و از برخی طوایف خاص جانبداری میکرد، با تلاش حزبالله در پارلمان لبنان اصلاح شد. با این اصلاحات و بازنگریها، انتخابات به جای اینکه بهصورت طایفهای برگزار شود، به صورت منطقهای برگزار شد. این امر باعث شد حزبالله با نفوذ مردمی خود، یک گام جلوتر از رقبا قرار گیرد. بویژه که حزبالله سعی داشت با جوانگرایی و بدون تکیه بر طایفهها، کسانی را که صلاحیت داشتند، وارد عرصه رقابت کند.
شعار مهم حزبالله: در شرایط فعلی، اقتصاد به عنوان یکی از مهمترین دغدغههای مردم لبنان تبدیل شده است. علاوهبر این ، شمار زیاد بالای مهاجران سوری نیز بر مشکلات افزوده است. جریان مقاومت با درک این نکته مهم شعار «سازندگی و عمران و آبادانی لبنان» را به عنوان شعار انتخاباتی خود انتخاب کرد. این تنها شعاری بود که ائتلاف 8 مارس به رهبری جناح مقاومت سر داد و توجه مردم را جلب کرد. سایر گروهها و طوایف غافل از مشکلات مردم بهدنبال منافع جناحی و طایفهای خود بودند.
- ماجرای استعفای حریری: اما یکی دیگر از دلایل پیروزی حزبالله در انتخابات اخیر به افول جریان المستقبل و سعد الحریری باز میگردد. فشار عربستان بر حریری برای استعفا و حبس خانگی وی در ابتدا باعث شد تا مقاومت لبنان از وی حمایت کند. اما پس از چند ماه حریری به دلیل پیوند منافع با آلسعود به صورت همهجانبه در کنار عربستان قرار گرفت و همین مسئله باعث شد تا مردم لبنان به شخصیت متزلزل حریری اقبال نشان ندهند.
پایان سخن
شرایط کنونی منطقه به سمت تقابل مقاومت و محور ارتجاع به نیابت از اسرائیل پیش میرود. در این میان مردم لبنان با درک این مسئله به سلاح مقاومت رای مثبت دادند و پیروزی حزبالله نشان داد که تلاشهای چند ساله علیه مقاومت در برابر دستاوردهای سیاسی و نظامی حزبالله ناکام بوده است. وزیر آموزش رژیم صهیونیستی در اولین واکنش به پیروزی حزبالله در پارلمان لبنان، گفت انتظار این نتیجه را داشتند و اسرائیل بین حزبالله و دولت لبنان تفاوتی قائل نیست. در واقع تمام تلاش اسرائیل این بود که مردم را در شرایط انتخاب بین حزبالله و لبنان بگذارند و تلاشهای آنها در ماههای گذشته بر این مسئله متمرکز بود که پیروزی حزبالله به معنای ایرانی شدن لبنان است. اما مردم این کشور نشان دادند که در شرایط کنونی مقاومت را بر هر جنبش و جریان وابسته دیگری ترجیح میدهند.
منبع: فارس