آيا کشورهاي پيشرفته کشاورزي را رها کرده‌اند؟(نگاه اقتصادی)
سید علی موسوی
در بین کشورهای جهان حوزه کشاورزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تمامی دولت‌ها تلاش می‌کنند از کشاورزان خود حمایت کنند. این حمایت به‌گونه‌ایست که در بسیاری از کشورها، خصوصا کشورهای صنعتی، تعرفه واردات محصولات کشاورزی به مراتب بالاتر از تعرفه واردات کالاهای غیرکشاورزی است. حمایت از بخش کشاورزی تا جایی اهمیت داشته است که کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی، با وجود برگزاری جلسات متعدد در این زمینه، تا امروز نتوانسته‌اند به اجماعی بر سر کاهش تعرفه‌ها به منظور افزایش تجارت محصولات کشاورزی دست یابند؛ درحالیکه در مورد محصولات غیرکشاورزی، کشورهای عضو این سازمان به نتایج مشترکی رسیده‌اند و امروزه تعرفه واردات کالاهای صنعتی کشورهای عضو این سازمان بسیار اندک است. علت اصلی این عدم موفقیت را باید در اصرار کشورهای پیشرفته و صنعتی به تداوم حمایت از بخش کشاورزی جست و جو کرد.
برای نمونه میانگین تعرفه اخذ شده از واردات در برخی کشورها به تفکیک کالاهای کشاورزی و غیرکشاورزی نشان داده شده‌است.
همان‌طور که در جدول مشخص است در کشورهای پیشرفته جهان تعرفه واردات محصولات کشاورزی بسیار بیشتر از تعرفه واردات محصولات غیرکشاورزی است. همچنین کشورهایی چون کره جنوبی، ترکیه، سوئیس و نروژ در زمینه بالا بردن تعرفه واردات محصولات کشاورزی در مقایسه با دیگر کشورها پیشرو هستند و میانگین تعرفه اخذ شده از واردات محصولات کشاورزی آن‌ها بیش از 50 درصد است.
البته بايد توجه داشت تعرفه‌هايي که در جدول بالا آورده شده‌اند ميزان تعرفه اخذ شده از کالاهاي وارداتي هستند. تعرفه وضع شده برای واردات کالاهای کشاورزی به قدری بالاست که میزان واردات آن‌ها بسیار اندک است و به همین دلیل تأثیر کمتری در میانگین حقوق ورودی اخذ شده در کل واردات دارند. در واقع از آنجا که میزان واردات محصولاتی که تعرفه بالایی دارند پایین‌تر است، میانگین تعرفه اخذ شده کمتر از متوسط نرخ‌های وضع شده می‌باشد.
بالابردن تعرفه واردات تنها نوع حمایت از کشاورزان نیست. کشورهای پیشرفته جهان از ابزارهای دیگری چون اعمال محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای واردات مانند استاندارهاي اجباري، اعطای یارانه مستقیم و غیرمستقیم به کشاورزان مانند بيمه کشاورزي و اعطای خدماتی به منظور تسهیل فعالیت کشاورزان نیز از آن‌ها حمایت می‌کنند. مسئولین این کشورها در طول سالیان سال تلاش کرده‌اند با حمایت از تولیدکنندگان داخلی محصولات و فرآورده‌های کشاورزی، مصرف کشور را تا حد ممکن از طریق تولید داخلی تأمین کنند و بدین ترتیب امنیت غذایی بالا به همراه اشتغال را برای کشورشان فراهم آورند.
به عنوان نمونه‌ای دیگر می‌توان به آمار سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اشاره کرد. طبق آمار این سازمان که کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، ژاپن، سوئیس، نروژ و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در آن عضویت دارند، میزان یارانه پرداختی به کشاورزان در کشورهای مختلف حتی تا نیمی از کل درآمد کشاورزان را شامل می‌شود. در جدول روبه‌رو سهم یارانه پرداختی به کشاورزان از کل درآمد آن‌ها نشان داده شده‌است.
بنابراین می‌توان گفت کشورهای پیشرفته و صنعتی، بخش کشاورزی خود را رها نکرده و به روش‌های مختلف از آن حمایت می‌کنند و لازم است جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به اهمیت امنیت غذایی و ايجاد اشتغال، سیاست‌هایی را در زمینه حمایت هوشمندانه از کشاورزان در دستور کار قرار دهد.
در بین کشورهای جهان حوزه کشاورزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تمامی دولت‌ها تلاش می‌کنند از کشاورزان خود حمایت کنند. این حمایت به‌گونه‌ایست که در بسیاری از کشورها، خصوصا کشورهای صنعتی، تعرفه واردات محصولات کشاورزی به مراتب بالاتر از تعرفه واردات کالاهای غیرکشاورزی است. حمایت از بخش کشاورزی تا جایی اهمیت داشته است که کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی، با وجود برگزاری جلسات متعدد در این زمینه، تا امروز نتوانسته‌اند به اجماعی بر سر کاهش تعرفه‌ها به منظور افزایش تجارت محصولات کشاورزی دست یابند؛ درحالیکه در مورد محصولات غیرکشاورزی، کشورهای عضو این سازمان به نتایج مشترکی رسیده‌اند و امروزه تعرفه واردات کالاهای صنعتی کشورهای عضو این سازمان بسیار اندک است. علت اصلی این عدم موفقیت را باید در اصرار کشورهای پیشرفته و صنعتی به تداوم حمایت از بخش کشاورزی جست و جو کرد.
برای نمونه میانگین تعرفه اخذ شده از واردات در برخی کشورها به تفکیک کالاهای کشاورزی و غیرکشاورزی نشان داده شده‌است.
همان‌طور که در جدول مشخص است در کشورهای پیشرفته جهان تعرفه واردات محصولات کشاورزی بسیار بیشتر از تعرفه واردات محصولات غیرکشاورزی است. همچنین کشورهایی چون کره جنوبی، ترکیه، سوئیس و نروژ در زمینه بالا بردن تعرفه واردات محصولات کشاورزی در مقایسه با دیگر کشورها پیشرو هستند و میانگین تعرفه اخذ شده از واردات محصولات کشاورزی آن‌ها بیش از 50 درصد است.
البته بايد توجه داشت تعرفه‌هايي که در جدول بالا آورده شده‌اند ميزان تعرفه اخذ شده از کالاهاي وارداتي هستند. تعرفه وضع شده برای واردات کالاهای کشاورزی به قدری بالاست که میزان واردات آن‌ها بسیار اندک است و به همین دلیل تأثیر کمتری در میانگین حقوق ورودی اخذ شده در کل واردات دارند. در واقع از آنجا که میزان واردات محصولاتی که تعرفه بالایی دارند پایین‌تر است، میانگین تعرفه اخذ شده کمتر از متوسط نرخ‌های وضع شده می‌باشد.
بالابردن تعرفه واردات تنها نوع حمایت از کشاورزان نیست. کشورهای پیشرفته جهان از ابزارهای دیگری چون اعمال محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای واردات مانند استاندارهاي اجباري، اعطای یارانه مستقیم و غیرمستقیم به کشاورزان مانند بيمه کشاورزي و اعطای خدماتی به منظور تسهیل فعالیت کشاورزان نیز از آن‌ها حمایت می‌کنند. مسئولین این کشورها در طول سالیان سال تلاش کرده‌اند با حمایت از تولیدکنندگان داخلی محصولات و فرآورده‌های کشاورزی، مصرف کشور را تا حد ممکن از طریق تولید داخلی تأمین کنند و بدین ترتیب امنیت غذایی بالا به همراه اشتغال را برای کشورشان فراهم آورند.
به عنوان نمونه‌ای دیگر می‌توان به آمار سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اشاره کرد. طبق آمار این سازمان که کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، ژاپن، سوئیس، نروژ و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در آن عضویت دارند، میزان یارانه پرداختی به کشاورزان در کشورهای مختلف حتی تا نیمی از کل درآمد کشاورزان را شامل می‌شود. در جدول روبه‌رو سهم یارانه پرداختی به کشاورزان از کل درآمد آن‌ها نشان داده شده‌است.
بنابراین می‌توان گفت کشورهای پیشرفته و صنعتی، بخش کشاورزی خود را رها نکرده و به روش‌های مختلف از آن حمایت می‌کنند و لازم است جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به اهمیت امنیت غذایی و ايجاد اشتغال، سیاست‌هایی را در زمینه حمایت هوشمندانه از کشاورزان در دستور کار قرار دهد.