سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: ۱۰ دانشگاه کشور براساس مستندات دو پایگاه ISI و ISC بیشترین کمیت تولید علم ایران در حوزه فنی و مهندسی را تولید کرده‌اند.
دکتر محمدجواد دهقانی افزود: هر چند افزایش کمی علم شرط لازم برای مرجعیت علمی است، اما شرط کافی نیست. مجلات علمی اساس محتوای پایگاه‌های استنادی را تشکیل می‌دهند و این پایگاه‌ها مدعی نمایه‌سازی معتبرترین مجلات علمی دنیا هستند.
وی خاطرنشان کرد: از نگاه پایگاه‌های استنادی، میزان استفاده از مجلات علمی میزان اعتبار آنها را تعیین می‌کند. اهمیت میزان استفاده در دنیای علم باعث شده تا پایگاه‌های استنادی به عنوان مرجع اندازه‌گیری برتری علمی در سطح بین‌المللی از مقبولیت ویژه‌ای برخوردار شوند.
دهقانی اظهار داشت: بررسی پایگاه استنادی ISI در ۲۵ سال گذشته نشان می‌دهد که ۴۱ درصد از کمیت علم تولید شده دنیا حتی یکبار نیز مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. در همین حال مابقی کمیت تولید علم دنیا بیش از ۴۰۰ میلیون بار مورد استناد قرار گرفته‌اند.
وی افزود: مجلات معتبری که نتایج فعالیت‌های پژوهشی کشور را منتشر می‌کنند به دو بخش عمده شامل نشریات ملی و بین‌المللی تقسیم می‌شوند. ۹۵ درصد کمیت تولید علم کشور در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در مجلات ملی منتشر می‌شود و در مقابل در حوزه فنی و مهندسی نزدیک به ۶۸ درصد کمیت تولید علم کشور در مجلات بین‌المللی منتشر می‌شود.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: در سطح بین‌المللی پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی کشور بعد از پژوهشگران حوزه علوم انسانی موثرترین پژوهش‌های جمهوری اسلامی ایران را تولید می‌کنند. این مقایسه از طریق هنجاری‌سازی (نرمال سازی) استنادها امکان پذیر شد.
وی ادامه داد: استنادها مهمترین شاخص مرجعیت علمی در دنیای علم امروز محسوب می‌شوند و میزان استفاده از پژوهش انجام شده را نشان می‌دهند. اما مقایسه استنادها بدون هنجار سازی، مقایسه‌ای اشتباه است.
دهقانی یادآور شد: تفاوت در فرهنگ استناد و همچنین تفاوت در اندازه رشته‌ها باعث می‌گردد تا آثار علمی در همه رشته‌ها به صورت یکسان مورد استناد قرار نگیرند. همچنین استنادها تحت تاثیر عامل زمان قرار می‌گیرند به این معنی که بطور متوسط آثار قدیمی‌تر استنادهای بیشتری نسبت به آثار جدیدتر دریافت می‌کنند.
وی افزود: همچنین نوع مدرک نیز بر تعداد استناد دریافتی تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال مقالات مروری نسبت به مقالات غیرمروری استنادهای بیشتری دریافت می‌کنند. بنابراین قبل از هر مقایسه‌ای در حوزه استناد نیاز به هنجاری‌سازی
 (نرمال سازی) است.  
سرپرست ISC گفت: اگر حاصل استناد نرمال شده کمتر از یک باشد به آن مفهوم خواهد بود که ضعیف‌تر از متوسط دنیا عمل شده است و اگر حاصل بالاتر از یک باشد بیانگر آنست که برتر از متوسط بین‌المللی عمل شده است. متوسط استنادهای نرمال شده حوزه فنی و مهندسی کشور 0/98 است.
وی افزود: بنابراین از لحاظ کیفی پژوهشگران فنی و مهندسی کشور تقریبا در سطح متوسط بین‌المللی عمل می‌کنند که البته با در نظر گرفتن حجم نسبی کمیت تولید علم در حوزه فنی و مهندسی باید خاطر نشان کرد که بهترین پژوهش‌های بین‌المللی کشور در همین حوزه صورت می‌گیرد.
دهقانی گفت: بررسی تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فنی و مهندسی در دو پایگاه استنادی تامسون رویترز (ISI) و علوم جهان اسلام (ISC) تا پایان سال ۲۰۱۴ در معتبرترین مجلات ملی و بین‌المللی آمار دانشگاه‌های ایران را نشان می‌دهد.
وی افزود: به این ترتیب دانشگاه‌های تهران، صنعتی امیركبیر، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، شیراز و فردوسی مشهد بیشترین کمیت تولید علم ایران در حوزه فنی و مهندسی را تولید کرده اند.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) خاطرنشان کرد: ۱۴۱۱۰ مدرک از دانشگاه تهران در این دو پایگاه نمایه‌سازی شده است. از سایر دانشگاه‌ها به ترتیب ۱۲۶۱۴، ۱۱۹۵۱، ۱۰۴۶۸، ۸۵۸۲، ۵۷۴۶، ۴۶۳۴، ۴۳۴۰، ۴۲۲۲ و ۴۰۵۴ مدرک در پایگاه‌های ISI و ISC نمایه شده است.
دهقانی گفت: با نرمال‌سازی استنادها تغییراتی در فهرست ۱۰ دانشگاه برتر که بیشترین کمیت تولید علم در حوزه فنی و مهندسی کشور را تولید کرده‌اند ظاهر می‌شود. با نرمال‌سازی استنادها تفاوتهای رشته‌ای، زمانی و نوع مدرک قابل کنترل گشته و مقایسه مولفه‌های تولید علم امکان‌پذیر می‌شود.
وی افزود: نرمال‌سازی و محاسبه تعداد کل استنادهای نرمال شده برای دانشگاه‌های کشور نشان می‌دهد که دانشگاه‌های تهران، صنعتی امیركبیر، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، تبریز، شیراز، صنعتی نوشیروانی بابل و آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران به ترتیب بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده‌اند.
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: بررسی تولید علم دانشگاه‌های کشور از جنبه‌های مختلف نقاط قوت و ضعف آنها را معین می‌نماید. اثربخشی کمیت تولید علم دانشگاه‌های کشور در حوزه فنی و مهندسی نیز با یکدیگر یکسان نیست به نحوی که برخی دانشگاه‌ها برتر، برخی پایین‌تر و برخی در سطح متوسط جهانی عمل می‌کنند.
وی گفت: اگر استنادهای نرمال شده را بر تعداد مدارک تولید شده تقسیم کنیم متوسط عملکرد هر دانشگاه در قیاس با متوسط جهانی رشته مشخص می‌شود. لازم به ذکر است که در اینجا در فرایند نرمال‌سازی استنادها اثر خوداستنادی حذف نشد هر چند خود استنادی لزوما به عنوان یک پدیده منفی مد نظر قرار نگرفته که می‌تواند بیانگر میزان تمرکز نویسنده در حوزه فعالیت‌های تحقیقاتی است.
دهقانی خاطر نشان کرد: دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل موثرترین تحقیقات علمی کشور در حوزه فنی و مهندسی را انجام می‌دهد. اثربخشی تولیدات علمی این دانشگاه ۵/۲ برابر متوسط جهانی است.
وی گفت: دانشگاه یاسوج در رتبه بعدی اثربخشی تولیدات علمی قرار دارد. اثربخشی تولیدات علمی این دانشگاه 2/3 برابر متوسط جهانی حوزه‌های وابسته به فنی و مهندسی است. اثر بخشی تولیدات علمی دانشگاه مازندران در این حوزه نیز 2/1 متوسط جهانی است بنابراین از این حیث این دانشگاه در رتبه سوم قرار می‌گیرد.
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری افزود: دانشگاه صنعتی شیراز از  این لحاظ در جایگاه چهارم کشور قرار دارد. اثر بخشی تولیدات علمی این دانشگاه 1/7 است. پژوهشگران فنی و مهندسی دانشگاه خلیج فارس علمی را تولید می‌کنند که 1/5 برابر متوسط جهانی استناد دریافت می‌کند.
وی افزود: دانشگاه‌های کاشان، بوعلی سینا، رازی، سمنان و تبریز به ترتیب جایگاه‌های بعدی کشور را کسب کرده‌اند. اثربخشی تولیدات علمی حوزه فنی و مهندسی در این دانشگاه‌ها به ترتیب بین 1/4  تا 1/2 برابر متوسط جهانی است.
دهقانی افزود: هر چند در طی سال‌های گذشته کمیت تولید علم بیشتر مورد تاکید قرار گرفته است، اما سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری مسیری‌های مهمتری شامل مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده را نشان می‌دهند.
وی گفت: هم اکنون جمهوری اسلامی ایران از لحاظ کمیت علم تولید شده از جایگاه ممتازی در سطح بین الملل برخوردار است، اما برای کسب مرجعیت علم بین الملل، اثربخشی پژوهش از اهمیت فوق العاده بالاتری برخوردار است.
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری تاکید کرد: یکی از تعاریف این اثربخشی میزان استنادهای دریافت شده توسط پژوهش یا به عبارت دیگر میزان استفاده از آن است. اثربخشی بالا مسیر را برای دیپلماسی علمی هموار می‌کند. یکی از تعاریف دیگر اثربخشی اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: هدف نهایی تولید علم همانگونه در سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ذکر شده تولید ثروت و قدرت با حفظ ارزش‌های اسلامی است.     *منبع: mehrnews.com