«جیمی کارتر» سی‌ونهمین رئیس‌جمهور آمریکا که به عنوان معمار تحریم‌های ایران نیز شناخته می‌شود، روز یکشنبه در سن ۱۰۰سالگی درگذشت.

«بنیاد کارتر» اعلام کرد که «جیمی کارتر» ساعت ۱۵:۴۵ دقیقه به وقت محلی در روز یکشنبه نهم دی در خانه‌اش در شهر «پلینز» ایالت جورجیا درگذشته است. «جیمز کارتر» دلیل فوت پدرش را اعلام نکرد. پیش از این روزالین، همسر کارتر در نوامبر ۲۰۲۳ (آبان 1402) و در سن ۹۶ سالگی درگذشته بود. این دو با ۷۷ سال زندگی مشترک در میان رؤسای‌جمهور آمریکا رکورددار بودند. وی طی سال‌های اخیر به بیماری‌های مختلف از جمله نوع خطرناکی از سرطان پوست مبتلا شد و با وجود دریافت مراقبت‌ها و درمان‌های لازم و مفید پزشکی، این سرطان به جگر و مغز او گسترش یافته است. «جیمی کارتر» دموکرات در سال 1977 در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیروز شد و فقط برای یک‌دوره چهارساله در کاخ‌سفید ماند. دوره ریاست‌جمهوری کارتر مصادف با انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی و ماجرای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران بود. وی دستور عملیات برای آزادی جاسوسان آمریکایی در تهران را صادر اما این عملیات در نهایت با طوفان شن در طبس به شکست سختی انجامید و جایگاه و موقعیت وی در آمریکا لطمه بسیار سختی خورد. وی همچنین میانجیگری سازش میان رژیم اسرائیل و مصر را بر عهده داشت. پیمان کمپ دیوید که با میانجیگری کارتر در شهریور 1357 میان سادات و مناخیم بگین امضا شد باعث شد که مصر از جبهه مقاومت مقابل رژیم صهیونیستی جدا شود. از کارتر به عنوان معمار تحریم‌های ضدایرانی هم یاد می‌شود. به گزارش خبرگزاری صداوسیما کارتر پس از شکست در حل بحران تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران و آزادی گروگان‌های آمریکایی، اعلام کرد که بر ضد ایران تحریم‌های اقتصادی وضع می‌کند. او آن زمان در یک سخنرانی گفت: من تصمیم گرفته‌ام که از شورای امنیت سازمان ملل بخواهم فوراً تشکیل جلسه دهد تا بر ضد ایران تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی تحت فصل هفتم منشور ملل متحد وضع کند.

بر اساس گزارش‌ها تحریم‌های آمریکا علیه ایران تنها چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد. در آبان 1358 (نوامبر 1979) اولین تحریم ایران با امضای جیمی کارتر، آمریکا (1981-1977) اجرائی شد. دولت آمریکا بر اساس این مصوبه واردات نفت خود از ایران را ممنوع اعلام کرد. هنوز 10 روز از ابلاغ این تحریم نگذشته بود که دستورالعمل اجرائی دیگری به شماره 12170 ابلاغ گردید و آمریکا بر اساس آن، همه سپرده‌ها و دارایی‌های دولت و بانک مرکزی ایران در آمریکا را مسدود کرد. در بخشی از این فرمان اجرائی آمده بود: من، جیمی کارتر رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، ضمن اعلام وضعیت اضطراری در قبال ایران، کلیه اموال، منافع، ابزار‌ها و نهاد‌های تحت کنترل دولت ایران و بانک مرکزی ایران را که در اختیار آمریکاست مسدود می‌کنم. از زمان کارتر تاکنون هر سال همه رؤسای‌جمهور آمریکا این فرمان اجرائی را تمدید کرده‌اند. در‌ آوریل 1980 (فروردین 1359) کارتر مصوبه دیگری را به شماره 12205 امضا کرد که صادرات آمریکا به ایران و همچنین هرگونه نقل و انتقال مالی بین آمریکا و ایران را ممنوع می‌دانست. در ادامه و چندی پیش از این‌که کارتر کاخ ریاست‌جمهوری آمریکا را ترک کند، مصوبه 12211 دولت آمریکا در مورد نوع جدیدی از تحریم‌ها علیه ایران ابلاغ شد. بر اساس این مصوبه هرگونه واردات آمریکا از ایران (نفت و غیرنفت) متوقف شد. همچنین مسافرت اتباع آمریکا به ایران ممنوع شد. همچنین بر اساس اسناد وزارت خارجه آمریکا، کارتر نه‌تنها برای حمله به ایران به صدام چراغ سبز نشان داد، بلکه فعالانه به دنبال هدایت صدام برای انجام این تجاوز بود.

چرخش ترامپ

بسیاری از مقامات فعلی و سابق آمریکا مرگ کارتر را تسلیت گفتند و بایدن هم روز 9 ژانویه (20 دی) را در آمریکا عزای عمومی اعلام کرد اما در این میان واکنش ترامپ در نوع خود جالب بود. پایگاه خبری «دیلی‌بیست» در این زمینه گزارش داد: تقریباً ۲ ماه پیش «دونالد ترامپ» طی یک کارزار انتخاباتی در ویسکانسین با انتقاد از جو بایدن گفته بود که او هم مانند جیمی کارتر، «بدترین رئیس‌جمهور آمریکا» است. اما این در حالی ‌است که پس از مرگ کارتر در سن ۱۰۰سالگی، ترامپ چرخش ۱۸۰درجه‌ای کرده و واکنش فوق احساسی را در پی مرگ او نشان داده است». بر اساس این گزارش ترامپ در شبکه اجتماعی خود تحت عنوان «تروث سوشال» نوشت: «من به‌تازگی خبر درگذشت رئیس‌جمهور جیمی کارتر را شنیدم. ما افرادی که خوش‌شانس بوده‌ایم تا به عنوان رئیس‌جمهور خدمت کنیم، متوجه هستیم که این یک انجمن بسیار اختصاصی است و فقط ما می‌توانیم با مسئولیت خطیر رهبری کردن بزرگ‌ترین ملت تاریخ ارتباط برقرار کنیم.» او تاکید کرد: «چالش‌هایی که جیمی به‌عنوان رئیس‌جمهور با آن مواجه بود، در زمان حساسی برای کشور ما رخ داد و او تمام تلاش خود را برای بهبود زندگی همه آمریکایی‌ها انجام داد. به همین دلیل، همه ما مدیون او هستیم.» ترامپ در پست دوم در «تروث سوشال» نیز نوشت: «رئیس‌جمهور جیمی کارتر در ۱۰۰سالگی درگذشت. در حالی ‌که به شدت با او از نظر فلسفی و سیاسی مخالف بودم اما متوجه شدم که او واقعاً کشور ما را دوست داشت و به آن احترام می‌گذاشت. او سخت کار کرد تا آمریکا را به مکانی بهتر تبدیل کند و به همین دلیل من بالاترین احترام خود را برای او قائل هستم. او واقعاً مرد خوبی بود.» این در حالی است که ترامپ در سال 2019 نیز کارتر را افتضاح خوانده بود.