پست گرفتن برای افراد ضعیف در مدیریت
جایز نیست
عَن اَبی‌ذَرٍّ (سَلامُ‌اللهِ‌عَلَیهِ) اَنَّ النَّبیَّ(صَلَّی‌اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ) قالَ: یا اَباذَرّ،ٍ اِنّی اُحِبُّ لَکَ ما اُحِبُّ لِنَفسی اِنّی اَراکَ ضَعیفاً فَلا تُؤَمَّرَنَّ عَلی اِثنَینِ وَ لا تَوَلَّیَنَّ مالَ یَتیم.(۱)
از ابوذر روایت است که رسول خدا(ص) فرمود:‌ ای ابوذر! من آنچه برای خود دوست می‌دارم برای تو نیز دوست می‌دارم؛ همانا تو را ناتوان می‌بینم، پس هیچ‌گاه به دو نفر امر نکن و به هیچ وجه عهده‌دار مال یتیم مباش.
 * * *  
-  قالَ یا اَباذَرٍّ اِنّی اُحِبُّ لَکَ ما اُحِبُّ لِنَفسی؛
خود جناب ابی‌ذر این توصیه‌ پیغمبر به خودش را ذکر می‌کند؛ برای ماها هم درس است، درس بسیار بزرگی است. حضرت به او فرمود: من هرچه برای خودم دوست می‌دارم، برای تو هم دوست می‌دارم؛ یعنی آن چیزی که می‌خواهم به تو بگویم، از روی کمال محبّت است؛ چون انسان به خودش کمال محبّت را دارد. حالا آن حرفی که حضرت می‌خواهد به ابی‌ذر بزند چیست؟
-  اِنّی اَراکَ ضَعیفا؛
من جنابعالی را در مدیریّت، ضعیف می‌بینم. خیلی آدم خوبی هستی، مجاهد فی‌سبیل‌الله، رُک‌گو و آسمان بر راستگوتر از او سایه نیفکنده، زمین راست‌گوتر از او را بر خودش حمل نکرده؛ اینها همه به جای خود محفوظ، امّا شما آدم ضعیفی هستی.
-  فَلا تُؤَمَّرَنَّ عَلی اِثنَین؛
حالا که آدم ضعیفی هستی، مواظب باش بر دو نفر هم ریاست نکنی! یعنی پیدا است آن ضعفی هم که حضرت فرمودند، ضعف در مدیریّت است؛ یعنی تو آدمی ‌هستی که مدیریّت نداری؛ اگر چنانچه بر دو نفر یا بیشتر ریاست پیدا کردی، نمی‌توانی کار آنها را به سامان برسانی.
این، درس برای ماها است. ما - حالا همه‌ ما نه؛ بعضی‌مان این‌جوری هستیم-  به مجرّد اینکه یک مسندی، یک جایی، یا خالی می‌شود یا ممکن است خالی بشود، فوراً چشم می‌دوزیم که آنجا برویم! شما اوّل نگاه کن ببین می‌توانی یا نمی‌توانی. حالا بحث اسم‌نویسی برای انتخابات مجلس است، گفتند شروع شده، همین‌طور بدون محابا می‌روند! شما که می‌خواهی آنجا بروی، آنجا سؤال دارد؛ این توانایی‌ای که خدا به من و شما می‌دهد، کنارش مسئولیّت هست. این [مطلبی] که عرض می‌کنم، در مورد خود این حقیر از همه بیشتر است. شما هم همین‌جور؛ یعنی آن کسانی که مسئولیّتی دارند، همین‌جور. هر مسئولیّتی، هر سِمَتی، هر توانایی‌ای، در کنارش یک مسئولیّتی دارد، یک تعهّدی وجود دارد. می‌توانید آن تعهّد را انجام بدهید یا نه؟ این خیلی درسِ بزرگی است.
-  وَ لا تَوَلَّیَنَّ مالَ یَتیم؛
هیچ مال یتیمی ‌را هم شما به عهده نگیر. نه از باب اینکه احتمال این وجود دارد که خدای نکرده مثلاً ایشان به مال یتیم دست‌درازی می‌کند. مقام ابی‌ذر خیلی بالاتر از این حرف‌ها است، مقام او نزدیک مقام عصمت است؛ پس این احتمال در او نیست. علّت اینکه می‌گویند تولیّت مال یتیم را قبول نکن، این است که نمی‌توانی حقّ یتیم را به او بدهی؛ دیگران می‌آیند دست‌درازی می‌کنند، جنابعالی هم آدم ضعیفی هستی، تدبیر لازم را نداری و نمی‌توانی. برجستگی‌های نظام اسلامی و نظام ارزش‌های اسلامی اینها است؛ یعنی در درجه‌ اوّل، من و شما خودمان مسئولیم که ببینیم این کار را قبول بکنیم؟ نکنیم؟ می‌توانیم؟ نمی‌توانیم؟ این بسیار مسئله‌ مهمّی است.
شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه؛ 1398/09/10
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب
____________
۱) امالی طوسی، مجلس سیزدهم، ص ۳۸۴.