دغدغه رهبری تکیه بر توان ملی واستعدادهای بومی
زهیر قاسمی، علی قاسمی
یکی از موضوعات مهم و اساسی که مقام معظم رهبری از ابتدای سال جاری در جمع اقشار مختلف مردم و مسئولین نظام جمهوری اسلامی ایران بار‌ها مطرح نمودند " توجه به استعدادهای بومی و توان داخلی” آن هم با رویکرد "عزم ملی و مدیریت جهادی” بوده است. لذا در برخی از مناسبت ها در جمع اقشار مردم و مسئولین با اظهار گلایه از توجه جدی نکردن برخی از مسئولان به پیام اقتدار و توانایی درونی ملت ایران، این دغدغه اساسی خود را این گونه بیان نمودند که: "متاسفانه در برخی از بخش ها مدیران ما این پیام را درک نمی‌کنند”. توصیه‌ای دلسوزانه و پدرانه که نشان از دغدغه‌ای اساسی برای بیان واقعیتی تلخ و تاکیدی برای حرکت در مسیر تغییر وضع موجود و رسیدن به وضعیت مطلوب قابل ارزیابی است.
گویا رهبری مسئله‌ای را از مسئولین مطالبه می‌نمایند که ضرورت آن در شرایط کنونی کشور بیش از هر موضوع دیگری مثمر ثمر می‌باشد ولیکن متاسفانه از سوی برخی از مسئولین امر مورد عنایت جدی قرار نگرفته است. از این رو در این نوشتار بر آنیم که به ابعاد و دستاوردهای راهبردی این دغدغه رهبر فرزانه انقلاب، یعنی توجه به توان ملی و استعدادهای داخلی بپردازیم:
تکیه بر توان داخلی؛ تقویت خودباوری ملی
تاریخ 35 ساله انقلاب اسلامی ایران حاکی از آن است که قدرتهای استکباری نظام بین‌الملل از ابتدای شکل گیری نظام اسلامی تاکنون با استفاده از شیوه‌های مختلف، درصدد القاء ناکارآمدی نظام و ضربه به توانایی‌های ملی بوده اند؛ از این رو برای رشد و پیشرفت کشور توجه و اتکا به توان داخلی از موضوعاتی است که منافع ملی و امنیت ملی را بیش از هر عنصر دیگری به ارمغان خواهد آورد. از این منظر رهبر فرزانه انقلاب در خصوص تخریب خودباوری ملی توسط دشمنان این ملت می‌فرمایند: «ما را قبل از انقلاب ده‌‌ها سال تحقیر کردند؛ ملّت ایران با این سابقه، با این تمدّن کهن، با این‌همه میراث فرهنگی عمیق، با این‌همه دانشمند در رشته‌های مختلف در طول تاریخ، کارش به جایی رسید که حاکمان این ملّت برای کارهای اساسی کشور باید [کسانی را ] می‌فرستادند سفارت انگلیس و سفارت آمریکا، از سفیر انگلیس و سفیر آمریکا اجازه میگرفتند؛ تحقیر یک ملّت بیشتر از این؟ ........ این گذشته‌ی ما است، ما نباید تحقیر می‌شدیم؛ ما نباید اجازه میدادیم که قدرتهای غارتگر جهانی بیایند اقتصاد ما را در دست بگیرند، نفت ما را ببرند، منابع ما را تصرّف بکنند، از لحاظ سیاسی و اجتماعی هم ملّت ما را تحقیر بکنند؛ امّا این اتّفاق افتاد.» (بیانات در دیدار کارگران در گروه صنعتى مپنا 10/2/93 )
از این منظر با توجه به استراتژی دشمن در جهت القا روحیه ناباوری ملی از سال ها قبل از انقلاب و ایجاد ذهنیت منفی در افکار عمومی برای تخریب خودباوری ملی، توجه به عزم ملی، توان داخلی و عدم نگاه به دست بیگانگان تنها راه پیشرفت و توسعه کشور در شرایط فعلی قلمداد می‌گردد. موضوعی که رهبر فرزانه انقلاب در مورد آن می‌فرمایند: « با تکیه بر توانایی ها و استعدادهای درونی خود بسیاری ازگره ها را باز کنیم ». (دیدار از نمایشگاه هوافضا21/2/93)
در واقع در شرایط فعلی تاکید معظم له بر توان داخلی و نگاه به استعداد خودی از راه‌های دستیابی به موفقیت در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و... است که نیازمند توجه به داشته هاي ملي و سامان دادن به همه توانمندي‌ها است. لذا ایشان در این باره می‌فرمایند: " حل مشکلات اقتصادی مردم در شرایط فعلی از راه برنامه‌ریزی صحیح برای فعال کردن ظرفیت‌های بی شمار داخلی و تکیه بر استعدادهای جوان کشور امکان پذیر است”. (دیدار مردم ایلام23/2/93)
چرا که خودباوري ملي در هرجامعه‌ای عاملي براي به كار افتادن موثر همه اجزاي تشكيل دهنده ولازمه رشد وتوسعه ودستيابي به پيشرفتهاي وسيع درابعاد مختلف است. لذا بنا به تعبیر معظم له: « اگر ملّت ایران بخواهد جایگاه شایسته‌ی خود را پیدا بکند.... راه آن این است که از دانش، از هوش، از قدرت تحرّک بالا، از قدرت ابتکار و از عزم راسخ در همه‌ی بخش‌ها استفاده کنیم و بهره بگیریم.» (بیانات در دیدار کارگران در گروه صنعتى مپنا 10/2/93)
بنابراین در شرایطی که وضعیت اقتصادی با مشکلاتی روبه رو گردیده است؛ تنها نگاه یک سویه به مسئله تحریم راه حل برون رفت نمی‌باشد و تنها راه عبور از شرایط موجود نگاه به نتیجه مذاکرات و کوتاه آمدن دشمن از روند تحریم‌های یک سویه خویش نیست، بلکه با سرمايه‌گذاري متکی بر توان داخلی در حوزه هاي مختلف سياسي، اقتصادي، نظامي، اجتماعي، فرهنگي و توسعه علمي وپژوهشي، بسترسازي مناسب برای توسعه اقتصادی، تقويت بنيه دفاعي، صيانت از استقلال كشور و دستيابي به اقتدار ملي دست يافتني است. مقام معظم رهبری در نفی نگاه یک جانبه به وضعیت کنونی و تحریم دشمنان انقلاب اسلامی می‌فرمایند: « نباید نیازمندی‌های کشور و برخی مسائل، همچون تحریم ها به مذاکره گره زده شود.» لذا مسئولان باید بنا به تاکید رهبری موضوع تحریم را از طریق دیگری حل کنند و بنا به تعبیر ایشان « باید بدانیم که می‌توانیم.»
معظم له در ابتدای سال جاری در تجمع میلیونی مجاورین و زائرین حرم رضوی فرمودند: « ممکن است کسی بگوید اگر تحریم نبود از این ظرفیّت‌ها می‌توانستید خوب استفاده کنید، امّا [چون] تحریم هست نمی‌توانید از این ظرفیّت‌ها استفاده کنید؛ این خطا است؛ این حرف، درست نیست. ما در بسیاری از مسائل دیگر هم در عین تحریم توانسته‌ایم به نقطه‌های بسیار برجسته و بالا دست پیدا کنیم؛ یک مثال آن، تولید علماست؛ یک مثال آن، صنعت و فناوری است؛ در این‌ها ما تحریم بودیم، الان هم تحریم هستیم. در مورد دانشهای پیشرفته و روز، الان هم درهای مراکز علمی مهم بِروز دنیا به روی دانشمند ایرانی و دانشجوی ایرانی بسته است، امّا درعین‌حال، ما در نانو پیشرفت کردیم، در هسته‌ای پیشرفت کردیم، در سلّولهای بنیادی پیشرفت کردیم، در صنایع دفاعی پیشرفت کردیم، در صنایع پهپاد و موشک، به کوری چشم دشمن، پیشرفت کردیم؛ چرا در اقتصاد نتوانیم پیشرفت کنیم؟! ما که در این سر صحنه‌‌ها و عرصه‌های گوناگون این همه موّفقیّت به دست آوردیم، در اقتصاد هم اگر عزممان را جزم کنیم و دست به دست هم بدهیم، می‌توانیم اقتصاد را شکوفا کنیم. چشممان به دست دشمن نباشد که کِی این تحریم را برمی‌دارد، کِی فلان نقطه را موافقت می‌کند؛ به درک! نگاه کنیم ببینیم خودمان چه‌کار می‌توانیم بکنیم.» (دیدار در حرم رضوی 1/1/93)
بر همین اساس انقلاب اسلامي براي اينكه بتواند پويايي خود را در بستر زمان در مقابل تحولات داخلي وخارجي حفظ كند بايد به استعداد‌ها و توانمندي هاي خود كه سنگ بناي خودباوري است ايمان داشته باشد و در جهت شناخت و دست يابي هر چه بيشتر به اين استعداد‌ها و بهره برداری از آن در جهت تحقق اهداف ملی گام بردارد.
رهبر معظم انقلاب در این باره می‌فرمایند: «امروز اگر بخواهيم سعادت اين كشور تامين شود، مردم عزيز ايران با توانايي هايي كه خداوند متعال در جوهره اين كشور و ملت قرار داده است بايد در مسير شناخت و توانايي هاي خويش قدم بردارد و در مقابل همه تهديدات و فشارهاي خارجي مردانه ايستادگي نمايد».
در واقع بنا به فرمایش مقام معظم رهبری راه سعادت کشور و برون رفت از وضعیت فعلی، شناخت توانایی ها و خودباوری به توان داخلی ملت ایران است و با عواملي مانند فضا و سرزمين، وسعت خاك و منابع طبيعي، جمعيت، نهادهاي سياسي و فرهنگي، روحيه ملي، كيفيت ديپلماسي، ظرفيت و استعدادهای علمی و توانمندي‌های نظامی حاصل مي گردد. چرا که به تعبیر رهبر معظم انقلاب: « این کشور، دارای ظرفیّتهای فوق‌العاده است...این‌ها چیزهایی است که آمارهای عجیب‌و غریب لازم ندارد، جلوی چشم همه است، همه می‌بینند.یکی از ظرفیّتهای مهمّ ما، ظرفیّت نیروی انسانی ما است. نیروی انسانی در کشور ما، یکی از بزرگ‌ترین ظرفیّتهای کشور ما است؛ این یک فرصت بزرگ است.... یکی دیگر از ظرفیّتهای مهمّ کشور ما منابع طبیعی است... یعنی هیچ کشوری در دنیا به‌قدر ایران، بر روی هم، نفت و گاز ندارد. مجموع نفت و گاز ما از همه‌ی کشورهای دنیا ــ شرق و غرب عالم ــ بیشتر است.... علاوه‌ی بر این، معادن طلا و معادن فلزّات کمیاب در سرتاسر این کشور پراکنده است و وجود دارد. سنگ آهن، سنگهای قیمتی، انواع و اقسام فلزهای لازم و اساسی ــ که مادر صنایع محسوب می‌شوند ــ در کشور وجود دارد؛ این هم یک ظرفیّت بزرگی است.
از این منظر کشوری كه بر پایه خودباوری ملی بر استعداد و توان داخلی خود متکی باشد، كمبود‌ها جبران، رشد وتوسعه در ابعاد مختلف ايجاد و با گسترش فضاي مناسب امكان آموزش، تربيت و اصلاح وتوسعه انساني نیز بدست مي آيد وباعث رفاه و آباداني و حركت در مسير تامین منافع ملي می‌گردد. معمار کبیر انقلاب نیز همان اوایل انقلاب گویا این دغدغه فعلی رهبری را داشته و امام خمینی نیز در این باره مي فرمايند: «اگر ما بخواهيم استقلال پيدا كنيم آزادي پيدا كنيم مملكت خودمان را خودمان اداره كنيم بايد خودمان را پيدا كنيم بايد از اين غرب زدگي بيرون برويم خيال نكنيم همه چيز آنجاست و ما هيچ نداريم ... ما همه چيز داريم فرهنگ ما فرهنگ غني است بايد پيدايش كنيم». حضرت امام با این مطالب به این مسئله اشاره دارند که همين باور توانايي ها شما را توانا مي كند و برعكس خودباختگي نه تنها موجب عدم بهره مندي از فرصت ها وعدم به كار گيري اثر بخش توانمندي ها مي شود بلكه انسان را ضعيف مي كند. لذا در جایی دیگر می‌فرمایند: «شما ديديد كه در اين جنگ تحميلي كه پيش آمد ومحاصره اقتصادي شديم خود ايراني ها خود ارتشي ها اين قطعات را درست كردند اگر قبل از اين بود يكي از اين قطعات را نمي توانستند درست كنند از باب اين كه شخصيت شان را گم كرده بودند».
تکیه بر توان داخلی؛ افزایش قدرت و اقتدار ملي
اقتدار ملي مقوله اي است كه از رشد وتوسعه مولفه هاي اقتصادي ، سياسي، نظامي، علمي ،اجتماعي و فرهنگي برخاسته و از مباني و لايه هاي ارزشي حاكم بر جوامع مي‌باشد. در واقع رشد وتعالي كشور‌ها در عرصه‌هاي مختلف داخلي و خارجي نشان دهنده اقتدار ملي است؛ لذا تکیه بر توان داخلی و استعدادهای بومی از مولفه‌های موثر در ارتقاء اقتدار ملی ارزیابی می‌گردد؛ به طوري كه شدت و ضعف قدرت و اقتدار ملي در رابطه مستقیم با توان داخلی و استعدادهای بومی است. لذا رهبر فرزانه انقلاب در این باره می‌فرمایند: « ملّت ایران باید خود را قوی کند؛ این حرف من است. حرف، درباره‌ی اقتدار ملّی است. من عرض می‌کنم به ملّت عزیزمان که اگر ملّتی قوی نباشد و ضعیف باشد، زور خواهد شنفت، به او زور می‌گویند؛ اگر ملّتی قوی نباشد، باج‌گیران عالَم از او باج می‌گیرند، از او باج می‌خواهند؛ اگر بتوانند به او اهانت میکنند؛ اگر بتوانند زیر پا او را لگد میکنند. طبیعت دنیایی که با افکار مادّی اداره میشود، همین است». لذا ایشان تاکید می‌نمایند که: « ما اوّلاً استعداد قوی شدن، زیاد داریم؛ امکانات و ظرفیّت‌ها هم زیاد داریم؛ ملّت ما به سمت اقتدار ملّی هم راه افتاده است و راه زیادی پیموده است». (بیانات در حرم رضوی 1/1/93)
در تعابیر رهبری کلید راه حل مشکلات نیز قوی بودن و داشتن اقتدار است چرا که ایشان می‌فرمایند: «هر جا شما قوی بودید، توانا بودید، روی پای خودتان توانستید بایستید، آن‌ها مجبور می‌شوند مؤدّبانه‌تر با شما رفتار بکنند، منطقی‌تر با شما رفتار بکنند؛ این کلید حلّ همه‌ی مشکلات کشور است.» لذا برابر نظر معظم له با اتکا به توان داخلی و استعدادهای بومی کشور « باید کشور از درون بجوشد. تولیدتان را، اقتصادتان را، آینده‌تان را، بایستی خودتان از درون تأمین کنید؛ و ملّت ایران، ملّت با استعدادی است؛ می‌تواند؛ [هم] ذخایر انسانی ما بی‌نهایت است، هم ذخایر طبیعی ما خوشبختانه خیلی فراوان است» (بیانات در دیدار کارگران در گروه صنعتى مپنا 10/2/93)
بنابراین دستيابي به اقتدار ملي يكي از مولفه‌هایی است که برآمده از توجه به توان داخلی و استعدادهای داخلی است که باعث حل مشکلات می‌گردد. رهبر معظم انقلاب در فرازي از بيانات خود اقتدار ملي براي يك كشور را حفظ كننده هويت و مايه عزت و وسيله اي براي رسيدن به آرمان ها مي‌دانند. در واقع در سايه اعتماد به داشته‌ها و استعدادهاي خويش است که راه هرگونه تهدید و تحریم بر علیه نظام اسلامی مسدود می‌گردد.
تکیه بر توان داخلی؛
صیانت از استقلال و امنیت کشور
استقلال در جمهوري اسلامي ايران به معناي نفي وابستگي هاي گذشته و حال است. انقلاب اسلامي در بدو تاسيس خود به معناي واقعي كلمه سعي در واژگون ساختن ساختارهاي موجود گذشته داشت و هم اكنون نيز همه تلاشش را در جهت حفظ اين استقلال كه در همه جهات سياسي، فرهنگي و اقتصادي مي باشد قرار داده است.
از این منظر توجه به توان خودی در وضعيت جهاني فعلی، از لوازم صيانت استقلال، امنیت و دستیابی به موفقیت در عرصه‌های مختلف سیاسی دولتمردان است. از این رو رهبر فرزانه انقلاب می‌فرمایند: « اگر ظرفیت‌های داخلی را فعال کنیم و بر توان داخلی متمرکز شویم آمریکا و قدرتهای دیگر توانایی هیچ غلطی را اعم نظامی و غیرنظامی نخواهد داشت و نخواهد توانست ملت ایران را با فشار زمین گیر کنند.» (دیدار مردم ایلام23/2/93)
در واقع از آنجايي‌كه نگاه به توان داخلی به معناي اعتماد به استعداد‌ها و توانايي ها و سامان دهي آن‌ها مي‌باشد شعارنه شرقي نه غربي به معناي نفي همه وابستگي‌ها و ايمان و اعتقاد به داشته هاي ملي معنا مي‌گردد. شعار نه شرقي نه غربي كه پس از انقلاب بر سردر وزارت امور خارجه نقش بست نشان از راهبرد كلان انقلاب و دغدغه فعلی رهبر معظم انقلاب می‌باشد. چرا که استراتژي انقلاب اسلامي كه در جهت تحقق استقلال و بر اساس قاعده «نفي سبيل» كه يكي از اصول سياست‌هاي خارجي اسلام است يكي از اصول مهم در اعتماد به توان و استعدادهای داخلی است. از این رو بسط و توسعه اين تفكر در جامعه سبب بروز دستیابی به خودباوری ملي و صیانت از استقلال و امنیت کشور است. در تبين و تفسير انديشه نه شرقي ونه غربي هيچ‌گاه منظور اين نيست كه خود را در چارچوب محصور كنيم و از علوم و تجارب كشورهاي پيشرفته استفاده نكنيم بلكه اين شعار كه از مفاهيم خودباوري مي باشد زماني مي تواند اين مسئله مهم را تفسير و معنا نمايد كه ما با استفاده از الگوهاي صحيح و علمي جهاني در مسير دست يابي به امكانات و در جهت بومي كردن و داخلي كردن منابع گام برداريم. از این رو رهبر فرزانه انقلاب در تبین سیاستهای کلی اقتصادی مقاومتی می‌فرمایند: «اقتصاد مقاومتی، به این معنا نیست که ما اقتصاد خودمان را محصور می‌کنیم و محدود می‌کنیم در خود کشور؛ نه، درون‌زا است، امّا برون‌گرا است؛ با اقتصادهای جهانی تعامل دارد، با اقتصادهای کشورهای دیگر با قدرت مواجه میشود. بنابراین درون‌زا است، امّا درون‌گرا نیست.» (دیدار در حرم رضوی 1/1/93)
حضرت امام نیز بر این نکته تاکید داشته و در اين باره مي فرمايند :«احتياج ما پس از اين همه عقب ماندگي مصنوعي به صنعت هاي بزرگ كشورهاي خارجي حقيقتي است انكار ناپذير ولي اين به آن معنا نيست كه ما بايد در علوم پيشرفته به يكي از دو قطب وابسته شويم».
تکیه بر توان داخلی؛ اقتصاد مقاومتی و پویا
از دیگر دستاوردهای تکیه بر توان داخلی و استعدادهای بومی، ايستادگي و مقاومت اثربخش و کارآمد است. براي مثال ايستادگي ملت و دولت مردان بر سر مسئله صلح آميز هسته اي ايران كه با تلاش و ابتكار دانشمندان و جوانان داخلي به دست آمد و هم اکنون يكي از مظاهر عظیم قدرت ملی به حساب می‌آید ثمره اعتماد به توان داخلی و مقاومت بر داشته‌های ملی است. از این رو رهبر فرزانه انقلاب اگر موضوع اقتصاد مقاومتی را مطرح می‌نمایند در واقع به تعبیر ایشان "اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که مقاوم است؛ با تحریکات جهانی، با تکانه‌های جهانی، با سیاستهای آمریکا و غیر آمریکا زیرورو نمی‌شود؛ اقتصادی است متّکی به مردم....
از این رو توجه به توان داخلی موضوعی است که می‌تواند در شرایط فعلی کشور، تحول اقتصادی در جامعه ایجاد نماید. زیرا با تکیه بر توان داخلی و نفي خودباختگي و مبارزه با القائات منفي دشمن و تكيه بر حقانيت توانایی ملت ایران می‌توان در مسیر توسعه اقتصادی کشور گام برداشت. از این رو در سیاستهای اجرایی اقتصاد مقاومتی این مسئله تاکید گردیده است و رهبری نیز در تبیین آن می‌فرمایند: « اقتصاد مقاومتی ... یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور ما است ... این اقتصاد درون‌زا است. .... یعنی از دل ظرفیّتهای خود کشورما و خود مردم ما می‌جوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متّکی است به امکانات کشور خودمان؛ درون‌زا به این معنا است. امّا درعین‌حال درون‌گرا نیست»
در واقع با توصیه‌های خردمندانه رهبری همچون تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، جهاد اقتصادی و اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی، گام‌های اساسی در مسیر تحول اقتصادی مثمر ثمر خواهد بود و هرگونه تهدید و تحریم دشمن را خنثی می‌نماید. تحریم‌هایی که بر پایه اظهارات سران چند کشور غربی، با هدف فلج کردن اقتصاد ملت ایران وضع گردید. همان سیاست مخربانه غرب که از گذشته با فكر تحقير ايراني كه در دوران سلطه استبداد وارد اين كشور گرديد و موجب شد كه احساس حقارت تا اعماق جان قشرهاي مختلف اين كشور نفوذ كند.
از این رو امروز به واسطه توجه به استعدادهای بومی و توان داخلی کشور می‌توان در مسیر نفي خودباختگي ها و بازگشت به خويشتن حرکت نمود و این مهم را با رویکرد عزم ملی و مدیریت جهادی در نهادهای اقتصادی کشور منطبق نمود و شکوفایی اقتصادی را به ارمغان آورد. از این رو بنا به تعبیر رهبر معظم انقلاب « یک ملّت تا عزم راسخ نداشته باشد، نمیتواند به هیچ‌جا برسد؛ [دشمنان] سعی میکنند عزم راسخ ملّت را در مسائل مهمّ مربوط به سرنوشت کشور به هم بزنند، در آن‌ها تردید ایجاد کنند؛ جای احساس عزّت و اعتمادبه‌نفس ملّی، احساس حقارت ملّی را به آن‌ها تزریق میکنند؛ جای ایمان راسخ، شبهه‌افکنی و بی‌اعتقادی؛ جای کار و تلاش و همّت بلند، لذّت‌جویی و شهوت‌رانی و از این قبیل؛ این کار‌ها کارهایی است که انجام می‌گیرد».
تکیه بر توان داخلی؛تقويت بنيه دفاعي
امروز شرايط حساس منطقه و رويكرد جانب گرايانه غرب به ويژه آمريكا در سال هاي اخير شرايطي را ايجاب كرده كه نيروهاي مسلح کشور در آمادگی همه جانبه دفاع از کشور و ملت ایران قرار گرفته اند. در بررسی این وضعیت مطلوب می‌توان به توجه و دقت امر فرماندهان عالی رتبه ارتش و سپاه در بهره مندی از توان داخلی و استعدادهای بومی اشاره نمود. چرا كه نيروهاي نظامي بازوان توانمند دولت‌ها در كشور‌ها هستند و در پشتيباني از استراتژي‌هاي خارجی و سياست هاي داخلي نقش حياتي دارند و در طول تاریخ انقلاب به ویژه دوران دفاع مقدس اثبات گردید که نیروهای مسلح کشور با تکیه بر همین توان داخلی توانستند پیروزی‌های بسیاری را به ارمغان آورند. بنابراين ساخت تجهيزات دفاعی متناسب با سطح تهدیدات آن هم در شرایط تحریم از جمله مقولاتی است که نتیجه اعتماد به توان داخلی را برهمگان آشکار می‌سازد.
از این رو رهبر انقلاب چندی پیش در دیدار از نمایشگاه هوافضا و در جمع فرماندهان عالی رتبه سپاه و ارتش تاکید کردند:
« مهم‌ترین درس این نمایشگاه اثبات استعداد و توانایی ملت ایران برای ورود به میدان‌های دشوار و میدان‌هایی است که دشمن قصد ممنوع الورود کردن آن‌ها را دارد.»
بر همین اساس امروز اتکا به خداوند و ایمان به داشته ها و استعدادهای ملی باعث حفظ استقلال، تحول اقتصادی، تقویت قوای نظامی، توسعه علمی و پژوهشی، بستر سازی فرهنگی در جامعه و نهایتا پرورش خودباوری ملی در مسیر حفظ منافع ملی است. ازاین رو بنا به تاکید رهبر معظم انقلاب استعداد و توانایی و عزم ملی مهم‌ترین عامل اقتدار است و به تعبیر معظم له: « در طول سال‌های گذشته در هر بخشی که بر آن متمرکز شدیم و عزم صاحبان عزم را متوجه آن کردیم به نتیجه رسیدیم.» (دیدار از نمایشگاه هوافضا21/2/93)