وجود مبارک حضرت امير(ع) در حکمت 2 نهج البلاغه فرمود: «‌رَضِيَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ»؛(کسی كه ناراحتى هايش را (نزد اين و آن بدون هيچ فايده) فاش كند به ذلت خويش راضى شده) ما مشکلات فراواني داريم،اما باید آن را به صاحب‌درد بگوييم و آن «الله» است. وجود مبارک يعقوب(ع) عرض کرد :خدايا! من شکوه دارم؛ اما «أَشْكُو»؛ من شکايتم از فراق يوسف به توست.(1) آدم نزد ديگري ناله بکند غير از اينکه خودش را ضعيف کرده و ذليل نشان داده اثر ديگري ندارد. فرمود شما هرگز مشکلات خود را با ديگري در ميان نگذار، براي اينکه کاري از او ساخته نيست، آن که مشکل را حلّ مي‌کند با او در ميان بگذار.
حضرت در ادامه این حدیث فرمود: «وَ هَانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَيْهَا لِسَانَهُ»؛(آن  كس كه زبانش را بر خود حاکم كند شخصيتش حقير خواهد شد.) غزالي در احياء العلوم نقل مي‌کند که زبان «قليل الجِرم» است و «کثير الجُرم»(وزنش کوچک اما جرم و گناهش بزرگ است).او حداقل بيست گناه بزرگ را در همان احياء براي زبان شمرده است.
قلم، زبان دوم انسان
حضرت فرمود انسان در درون خود يک فرمانده داخلي مي‌خواهد؛ اگر کسي زبان خود را فرمانده خود قرار بدهد هلاکت خودش را امضا کرده است. قلم هم «أحد اللسانين» است. هم به نويسنده‌ها، هم به گوينده‌ها سفارش مي‌کند اسرار مردم را بازگو نکنيد، آبروي کسي را نبريد. «كَفَي بِالْمَرْءِ كَذِباً أَنْ يُحَدِّثَ بِكُلِّ مَا سَمِع‏»،(2) برای دروغگویی فرد همین کافی است که آنچه را می‌شنود (بدون تحقیق) برای دیگران بیان کند. فرمود: هر چه آدم شنيد و وارد گوش شد و از اين حنجره و زبان بيرون بيايد، در کاذب بودن آن شخص همين بس! بلکه انسان باید آنچه را شنيد را وارد دستگاه فکر بکند، بررسي بکند که آیا صحيح است يا نه، نشر آن درست است يا نه، کيفيت نشر آن چگونه است و مانند آن. فرمود هر کسي که قلمش را، يا زبان خود را بر خود امير کرد، خودش را ارزان فروخت. يا به هلاکت رسيد، زبان بايد در اختيار ما باشد، قلم بايد در اختيار ما باشد، نگاه بايد در اختيار ما باشد.
 هيچ کس مهربان‌تر از اهل بيت (ع)براي جامعه اسلامي نيست. فرمود زبانتان را، قلمتان را، فرمانروا نکنيد تحت عقلتان قرار بدهيد. اين طور نباشد که هر چه هوستان خواست به زبانتان جاري بشود.
بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي (دام ظله)
در جلسه درس اخلاق؛ 19/11/96
مرکز اطلاع رسانی اسرا
____________________
1. يوسف، 86.
2. معاني الأخبار، ص159.
خوان حکمت هر دو هفته یک بار روزهای یک شنبه منتشر می شود.