پرسش:
از منظر آموزه‌های وحیانی اسلام عواملی که موجب هلاکت اقوام گذشته بوده چیست؟ و قوم نوح بر اساس کدام ویژگی‌ها و خصوصیات رفتاری به هلاکت رسیدند؟
پاسخ:
عوامل هلاکت
از منظر آموزه‌های وحیانی اسلام پنج عامل موجب هلاکت و نابودی اقوام و جوامع می‌گردد، و در میان تمامی اقوام به هلاکت رسیده در گذشته این پنج عامل مشترک وجود داشته است که عبارتند از: 1- بی‌تقوایی 2- شرک و بت‌پرستی 3- دنیاپرستی و حب‌الدنیا 4- ظلم و طغیانگری 5- فساد و گناه
شاخص‌های رفتاری قوم نوح(پرسش و پاسخ)

ذکر و یاد اقوام به هلاکت رسیده در قرآن صرفا جنبه تاریخی و داستانی نداشته بلکه به عنوان عبرت‌آموزی برای آیندگان بیان شده است. اینک به برخی از اهم خصوصیات رفتاری هلاکت‌آفرین قوم نوح ذیلا اشاره می‌کنیم:
1- برخورداری از روحیه اشرافی و طبقاتی
قوم نوح دارای روحیه اشرافی و طبقاتی بوده و قرآن کریم از دو واژه «ملا» و «اراذل» که همان اشراف، صاحبان زر و زور و چشم پرکن تو خالی، و نیز طبقه پست و محروم معنی می‌دهد نام برده است، و در میان قوم نوح(ع) بیشترین مخالفت با آن حضرت را همین گروه «ملا» اشراف جامعه به عهده می‌گرفتند. (هود- 27)
2- برخورداری از روحیه بهانه‌جویی و بی‌منطقی
یکی دیگر از ویژگی‌های قوم نوح، بی‌منطقی و بهانه‌جو بودن آنها است. آنها برای ایمان نیاوردن خود به حضرت نوح(ع) چند دلیل را ذکر می‌کردند که در حقیقت بهانه‌جویی و بی‌منطقی آنها را آشکار می‌سازد، دلایل آنها عبارتند از: 1- همسانی و هم سنگ بودن حضرت نوح(ع) با آنها 2- ایمان آوردن افراد پست و فرومایه به حضرت نوح(ع) 3- امتیاز نداشتن حضرت نوح(ع) نسبت به آنها (همان)
3- پرستش انواع بت‌های رنگارنگ به جای خدای واقعی
قوم نوح در حقیقت پرچمدار و بنیانگذار بت‌پرستی در عالم است. آنها علاوه بر بت‌های کوچک و بزرگ، پنج بت شاخص و معروف داشتند که قرآن کریم از آنها نام برده است. «و گفتند: زنهار، خدایان خود را رها نکنید و نه «ود» را واگذارید و نه «سواغ» و نه «یغوث» و نه «یعوق» و نه «شر» را (نوح- 23)
4- سنگسار کردن مخالفان خود
از ویژگی‌های مهم قوم نوح، برنتابیدن و تحمل نداشتن در برابر دیدگاه‌های مخالف خود بود. آنها مخالفان خود را بدون درنگ سنگسار می‌کردند، و همین تصمیم را نیز درباره حضرت نوح(ع) گرفتند. «گفتند: ای نوح! اگر (از این ادعاهای خود) دست برنداری، قطعاً از جمله سنگسار شدگان خواهی بود.»(الشعراء 116)
5- اتهام زدن به مخالفان خود
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های قوم نوح(ع)، این بود که بدون تحقیق هر صدای مخالف افکار و اندیشه‌های خود را نفی کرده و متهم به دروغگویی می‌کردند. آن‌گونه که از آیات و روایات استفاده می‌شود بزرگ ترین و نابخشودنی‌ترین گناه آنان همین امر بوده است. و این موضوع به اندازه‌ای مهم بوده است که تکذیب حضرت نوح(ع) از سوی آنان به منزله تکذیب تمامی پیامبران الهی بوده است، و اساساً علت غرق شدن آنها را خداوند همین موضوع بیان فرموده است: «لما کذبوا الرسل اغرقناهم» قوم نوح هنگامی که پیامبران خدا را تکذیب کردند، غرقشان ساختیم. (فرقان- 37) علاوه بر اتهام دروغگویی به حضرت نوح(ع) وی را به جنون و دیوانگی نیز متهم می‌کردند (قمر- 9)
6- برخورداری از جهالت و نادانی
یکی دیگر از ویژگی‌های قوم نوح(ع) جهالت و نادانی آنان می‌باشد. این خصوصیت را حضرت که خود در میان آنها بوده و شناخت کامل از آنان دارد بیان می‌دارد (هود- 29)
7- مسخره کردن مخالفان
قوم نوح با اینکه خود در غرقاب جهالت و نادانی دست و پا می‌زدند، عمل مخالفان را جاهلانه پنداشته و مورد استهزاء و ریشخند قرار می‌دادند. (هود- 38) و با نیش و کنایه سخنان استهزاءآمیزی به آن حضرت می‌گفتند: این نوح از پیامبری دست برداشته و به شغل نجاری روی آورده است. کشتی را در بیابان می‌سازی چگونه آن را به دریا می‌اندازی.
8- برخورداری از فسق و فسادپیشگی
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم قوم نوح(ع) فسق و فسادپیشگی آنان بوده است. این خصوصیت مشترک همه اقوام هلاک شده است که اگر به فسق و فساد روی آورند، سرنوشت حتمی آنان هلاکت و نابودی خواهد بود. (الذاریات- 46) بنابراین جمع‌بندی نهایی این است که هر جامعه‌ای که این خصوصیات و ویژگی‌ها را از خود دور نسازد سرنوشتی همانند سرنوشت قوم نوح در انتظارشان خواهد بود.