سرویس اقتصادی-

به گزارش خبرنگار ما، نرخ دلار دیروز رفت و برگشت شدیدی در کانال 25 هزار تومان داشت و برای ساعاتی به مرز 26 هزار تومان هم رسید. البته اوایل تیر ماه که نرخ ارز به 18 هزار تومان رسیده بود، پیش‌بینی می‌شد کاهش پیدا کند اما حالا که مهلت بازگرداندن ارز صادراتی تقریبا به پایان رسیده، قیمت دلار به آستانه 26 هزار تومان رسیده است! یعنی در کمتر از یک ماه حدود 40 درصد از ارزش پول ملی کاسته شده است همین مسئله بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با کارشناسان به بررسی دلایل گرانی نرخ ارز در روزهای اخیر بپردازیم.
مجیدرضا حریری عضو اتاق بازرگانی در همین رابطه به خبرنگار اقتصادی کیهان گفت: سال گذشته حدود 9 میلیارد دلار نفت فروختیم و حدود 42 میلیارد دلار هم صادرات غیرنفتی داشتیم، بنابراین درآمدهای ارزی ما در سال گذشته بین 50 تا 55 میلیارد دلار بوده است، در حالی که در سال‌های 2009، 2010 و حتی 2016 حدود دو برابر این ارقام درآمدهای نفتی داشتیم.
وی با مقایسه ارقام فوق نتیجه گرفت صادرات نفتی ما امسال کم شده و نهایتا حدود پنج میلیارد دلار خواهد بود، صادرات غیرنفتی هم در فصل نخست سال جاری حدود شش میلیارد دلار بوده که اگر همین روند تا پایان سال ادامه داشته باشد حدود 25 میلیارد دلار می‌شود، حتی اگر فرض کنیم صادرات غیرنفتی ما رقمی در حدود 30 میلیارد دلار بشود، مجموع درآمدهای ارزی کشور به حدود 35 میلیارد دلار خواهد رسید.
کاهش 40 درصدی درآمدهای ارزی امسال
رئیس ‌اتاق بازرگانی ایران و چین ادامه داد: بنابراین به جای 55 میلیارد دلار درآمد ارزی سال قبل، 35 میلیارد دلار درآمد ارزی داریم که حاکی از کاهش 40 درصدی عرضه ارز می‌باشد. یعنی اتفاقاتی که در حوزه نرخ ارز رخ داده از طرف بخش عرضه است. وقتی ارز نداشته باشیم، طبیعی است که قیمت آن هم بالا می‌رود.
حریری درباره اینکه نرخ ارز در آینده چه روندی خواهد داشت، گفت: نرخ ارز به طور دقیق قابل پیش‌بینی نیست، یک بخشی از تقاضای ارز مربوط به اسکناس است که خیلی زیاد نیست و در مجموع تقاضای ارز، رقم چشمگیری محسوب نمی‌شود. با این حال، در شرایطی که پول ملی هر روز بی‌ارزش‌تر می‌شود، مردم معمولی پس‌اندازهایی که دارند را نقد نگه نمی‌دارند چون ارزش آن روز به روز پایین می‌آید.
به ادعای وی، در چهار ماهه نخست سال 2020 آمارهای ترکیه نشان می‌دهد برخی ایرانی‌ها تعدادی خانه در آنجا خریده‌اند، در سال قبلی آن (2019) حدود دو میلیارد دلار صرف خرید این خانه‌ها شده بود. به عبارتی، در شرایط تورمی کنونی، شاهد خروج سرمایه از کشور از بودیم.
حریری درباره رقم 27 میلیارد دلار ارز صادراتی که به کشور برنگشته است هم مدعی شد: اولا این آمار برای سال‌های 97 و 98 است و مربوط به یک سال نیست، در ثانی، بنگاه‌های کوچک سرجمع حدود 8 تا 9 میلیارد دلار صادرات انجام دادند اما حدود و لذا 50 درصد صادرات غیرنفتی کشور مربوط به میعانات گازی، پتروشیمی و... هست که دست شرکت‌های حاکمیتی و دولتی می‌باشد. مسئولان به جای آنکه گوش مدیران خود را بپیچانند، آدرس غلط می‌دهند.
حریری ادامه داد: در همان بخش خصوصی هم مثلا اگر 1000 صادرکننده داشته باشیم، 100 نفر 90 درصد صادرات را انجام می‌دهند و کاملا هم برای دولتی‌ها شناخته‌شده می‌باشند. اگر دولتمردان نسبت به بازنگرداندن ارز توسط صادرکنندگان ناراحت هستند می‌توانند سراغ اینها بروند و نام 100 نفر اولی که بیشترین صادرات غیرنفتی دارند را اعلام کنند. خیلی از کسانی که ارز خود را بر نمی‌گردانند از انواع یارانه‌ها و ارز 4200 تومانی و... هم استفاده کردند.
وی افزود: موضوعی که در اقتصاد ما پیش آمده برای بار اول نبوده و در دوره آقای احمدی‌نژاد هم رخ داده بود. در واقع دو رئیس‌جمهور از دو نگاه متفاوت، یک بلا بر سرشان آمده و آن هم تحریم است، دشمن نگاه می‌کند که در چه حوزه‌ای ضعیف هستیم و به آنجا فشار می‌آورد، یعنی این اتفاقات دلیل سیاسی دارد.
بازار بورس به تورم دامن زد
همچنین کامران ندری، کارشناس اقتصادی هم در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما درباره دلایل گرانی نرخ ارز گفت: یک بخشی از این گرانی به سیاست‌های نادرست اقتصادی برمی‌گردد مانند کاهش نرخ سود سپرده و وضعیت عجیب و غریب بازار سرمایه. بازار سرمایه در شرایط کنونی هم موجب تورم شده و هم به تولید ضربه زده است! براساس آمارهای مرکز آمار، نرخ مشارکت نیروی کار کاهش یافته و این باعث شده خیلی‌ها کار خود را رها کنند و دنبال سفته‌بازی بروند.
وی افزود: بانیان این ‌اشتباه الان ساکت شده‌اند در حالی که سهم اینها در التهابات اخیر بالا است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: از اینها که بگذریم به عوامل خارجی یعنی تحریم‌ها و کرونا می‌رسیم که به تصمیمات ‌اشتباه داخلی دامن زده است. بعید است نرخ ارز به زیر 20 هزار تومان برگردد. اگر این 20 میلیارد یورو ارز صادراتی که برنگشته به کشور بازگردد تازه می‌توان به نرخ حدود 20 هزار تومانی دلار امیدوار بود.
ندری با بیان اینکه یک تلقی ‌اشتباه در بین مسئولین این بود که بازار سرمایه ضربه‌گیر نقدینگی است، گفت: این در حالی است که بازار سرمایه به خودی خود یک نوع نقدینگی (m3) را تولید می‌کند و این مسئله هم عوارض تورمی خود را دارد. یک لطمه دیگر بازار سرمایه در شرایط کنونی هم این است که 1/5 میلیون نفر از نیروی کار کشور را از جریان اقتصاد وارد دلال‌بازی کرده است.
مشکل از خودتحریمی
 و اختلاس است
در این باره، آلبرت بغزیان، یکی دیگر از کارشناس اقتصادی هم در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار داشت: بانک مرکزی نرخ ارز را رها کرده است و با افزایش قیمت ارز طبیعی است که بقیه بازارها نیز متاثر شوند و قیمت‌ها در سایر بازارها مانند مسکن افزایش می‌یابد. بانک مرکزی قیمت ارز را در تابلو صرافی افزایش می‌دهد و طبیعی است که با افزایش قیمت ارز در تابلو صرافی بانک مرکزی، در بازار آزاد هم قیمت ارز افزایش یابد.
وی افزود: سال گذشته قیمت هر دلار 11 هزار تومان بود، تحریم هم بود، برخی صادرکنندگان هم ارز خود را به چرخه اقتصادی بازنگردانده بودند، به عبارتی شرایط همین وضعیت کنونی بود لذا باید پرسید که چه دلیلی دارد که بدون تغییر شرایط قیمت ارز از 11 هزار تومان سال گذشته به 25 هزار تومان افزایش یافته است؟
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سؤال که آیا نظر برخی کارشناسان که معتقدند که دولت نرخ ارز را افزایش می‌دهد تا از سود حاصل از آن بدهی‌های خود را پرداخت کند درست است، گفت: اگر دولت بخواهد بدهی خود را با افزایش قیمت ارز تسویه کند، دوباره بدهی بر بدهی افزوده می‌شود زیرا با افزایش نرخ ارز تورم نیز افزایش می‌یابد، آن‌گاه باید رضایت مردم جلب شود، بنابراین باید دو نرخ برای ارز تعریف کرد و حمایت‌ها را از مردم بیشتر کرد که همه اینها هزینه‌بر است.
به گفته بغزیان، بنابراین بعید می‌دانم که دولت با وجود این همه کارشناس اقتصادی برای پرداخت بدهی کار موقتی انجام دهد و به عنوان مثال ارز را گران کند که کسری بودجه را برطرف کند. بانک مرکزی دائما اعلام می‌کند که خبر خوش دارد، بیان این مطلب باعث می‌شود که قیمت ارز افزایش یابد. مشکل کنونی اقتصاد ما تحریم، خودتحریمی و اختلاس است.
تا مشکل تورم حل نشود
 بازار ارز به ثبات نمی‌رسد
علی‌اصغر سمیعی، رئیس ‌اسبق کانون صرافان کشور نیز در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار داشت: تا زمانی که اصلاحات جدی در اقتصاد کشور صورت نگیرد و ‌اشکالاتی مانند تورم بالا، بهره بالا، چندنرخی بودن ارز، قیمت‌های دستوری و مصنوعی و نرخ‌ بالای بیکاری، برطرف نشود، مسیر کاهش ارزش ریال به طور کلی همچنان ادامه خواهد یافت.
سمیعی درخصوص اجبار صادرکنندگان به فروش ارز حاصل از صدور کالا به قیمت‌های دستوری، بیان کرد: پیمان‌سپاری ارزی از آنجا که صادرکنندگان را موظف می‌کند ارز حاصل از صادرات خود را به بانک‌های داخلی بفروشند، انگیزه تولید و صادرات را کاهش می‌دهد.