نگاهی به قتل‌عام سربرنیتسا
مسلمانانی که محو شدند! (نگاه)
این یادداشت برای سه روز پیش نگاشته شده بود، برای یادآوریِ سالروزِ یکی از دهشتناک‌ترین قتل‌عام‌های دوران معاصر در اروپا که از بخت بد جا ماند تا امروز، اما چون در بیشتر رسانه‌ها –که مشغول کرونا و هزار و یک مشکل دیگر این روزها بودند- این سالروزِ تلخ فراموش شد و از آن یادی نشد، امروز هم برای نشر این جُستار و گرامی‌داشتِ یادِ مسلمانانِ قربانیِ آن دیر نیست.
مشهور است که هلند در قرون گذشته –در قرونی که اروپا زیر فشار تفتیش عقاید کلیسا و پادشاهان مستبد بود– پناهگاه مردمی بود که در دیگر نقاط اروپا برای عقاید متفاوت خود از جان خود بیم داشتند؛ یعنی هلندی‌ها به مردمی با عقاید متفاوت پناه می‌دادند، تا زنده بمانند.
در میانه جنگ بوسنی، مسلمانان «سربرنیتسا» نیز به هلندی‌ها پناه آورده بودند، هلندی‌هایی که بیشترین افراد صلح‌بانان بین‌المللی (سازمان ملل متحد) حاضر در آن منطقه را تشکیل می‌دادند، اما این پندار که هلندی‌ها پناهگاه خوبی هستند، به یکباره دود شد؛ تو گویی مسلمانان از این قاعده مستثنی بودند.
«راتکو ملادیچ»، فرماندۀ صرب‌ها و نیروهایش در 11 ژوئیه سال ۱۹۹۵ (20 تیر 1374) پس از هفته‌ها محاصره شهر سربرنیتسا، وارد منطقه امنِ(!!)سازمان ملل متحد شدند، بیش از ۸ هزار مرد و پسرِ نونهالِ مسلمان را جلوی چشم این صلح‌بانان هلندی از مادرانشان جدا کردند، با اتوبوس از محدوده تحت حفاظت سازمان ملل خارج کردند و در 10 روز همۀ آنان را کشتند.
صرب‌ها پس از نسل‌کُشی، اجساد را در گورهای دسته جمعی در چندین منطقه ریختند و آن مناطق را با بولدوزر صاف کردند تا رد جنایت خود را از میان ببرند. البته این پنهانکاری دوامی نداشت، چرا که دانشمندان بوسنی و دیگر نقاط جهان در پروژه‌ای استخوان‌های قربانیان را یافتند و توانستند با آزمایش دی‌ان‌ای آنها را با اسامی مفقودان مطابقت دهند. اما این پرسش در اذهان مانده است، که چه شد صلح‌بانانِ هلندی سازمان ملل هیچ نکردند؟
جنگ بوسنی همان سال با پیمان صلح «دیتون» به پایان رسید و دیوان بین‌المللی ویژه رسیدگی به جرایم در یوگسلاوی سابق شماری از رهبران صرب، از جمله «اسلوبودان میلوشویچ» را به دلیل مشارکت در نسل‌کشی مسلمانان به حبس ابد محکوم کرد، اما هلندی‌ها هیچ گزندی ندیدند.
قصۀ پرُسوز آن‌که، دادگاه عالی هلند، با تأیید ماهوی رأی دادگاه بدوی و تجدید نظر، مسئولیت مستقیم این کشور در قبال جان باختن مسلمانان در جریان کشتار سربرنیتسا را پذیرفت، اما همین مرجع قضایی، این مسئولیت را به 10 درصد کاهش داد! و تنها حکمی صادر شد که نتیجه‌ای در عمل نداشت تا ثابت شود «محو شدن به یک‌بارۀ هزاران مسلمان در اروپا اهمیتی ندارد.»
در پایان باید به یادداشت، این‌که «کلاه آبی»های هلندی‌ها در این نسل‌کشی چون «نقش بر دیوار» هیچ نکردند، این شبهه را مطرح می‌کند که آنان در این جنایت همکاری داشته‌اند، جنایتی که بزرگ‌ترین قتل عام و نسل‌کشی در تاریخ اروپا، پس از جنگ جهانی دوم، است.
امین‌الاسلام تهرانی
* منابع در دفتر روزنامه موجود است.