امین‌الاسلام تهرانی
مارکسیست‌ها مالیات را شر مطلق می‌پندارند و لیبرتارین‌ها (لیبرال‌های افراطی) دولت را. اما تا اطلاع ثانوی ما را نه از دولت‌گریزی هست و نه از گرفتن مالیات، البته نه فقط ما، بلکه تمام کشورهای جهان نیازمند دولت‌های کارآمد و گرفتن مالیات‌های عادلانه‌اند.
بحث دولت و ضرورتش و حدود اختیاراتش مجال دیگری می‎‌طلبد، ما در این یادداشت کوتاه تنها به مالیات و آن هم به ضرورت آن و نیز نسبتش با مفهوم اعتماد سخن خواهیم گفت، تا یادآور شویم برای توسعه پایدارِ غیرنفتی افزایش درآمد از محل مالیات یک ضرورت است؛ در ثانی فرهنگ مالیات با اعتماد و شفافیت نسبت ضروری دارد.  
دولت‌ها برای توسعه کشورشان چاره‌ای ندارند تا بخش قابل توجهی از درآمد خود را از محل مالیات فرآهم آورند، که در فرازهای بعدی از نمونه‌های آن در کشورهای توسعه‌یافته سخن خواهیم گفت. اما فعلاً اشاره کنیم که کارشناسان كاهش اتكا به اقتصاد آسیب‌پذیر و تك‌محصولی نفتی را در گرو اخذ مالیات می‌دانند و همچنین افزایش زیرساخت‌های خدماتی و رفاهی با كمك منابع مالیاتی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها را از آثار مهم پرداخت مالیات بر زندگی اجتماعی مردم می‌خوانند.
اقتصاددانان البته متذکر می‌شوند که دولت‌ها باید با «تشریح هزینه‌كرد» درآمدهای مالیاتی، باور مالیات به عنوان ابزار افزایش رفاه را جایگزین مالیات یعنی پرداخت پول بی‌حساب كنند.
حالا گشتی در عالم بزنیم! در سوئد نرخ مالیات بر درآمد به طور میانگین بیش از ۵۷ درصد است یا نرخ مالیات بر درآمد ژاپن بیش از ۵۵ درصد است یا در دانمارک نرخ مالیات بر درآمد حدود ۵۵ درصد است و یا مالیات بر درآمد کشور 5/5 میلیونی فنلاند بیش از ۵۱ درصد
است.
اما در پس همه این نرخ‌‌های بالای مالیات، رفاه نسبی است که در نتیجه این مالیات‌های سنگین به شهروندان این کشورها رسیده و آنها را به پرداخت مالیات ترغیب کرده است؛ برای مثال در مورد فنلاند باید به استانداردهای بالای بهداشتی و پزشکی و نیز نرخ فقر در این کشور اشاره کرد که تقریباً صفر است.
ضرورت اخذ مالیات و افزایش درآمد دولت از محل آن برای توسعه‌ای پایدار روشن است، اما چگونه؟ در پاسخ نباید از ذهن دور داشت که فرهنگِ مالیات‌ نسبت روشنی با «سرمایه اجتماعی» و «اعتماد» دارد. مالیات دهنده باید مطمئن باشد که آنچه پرداخته می‌شود، برای او خرج می‌شود. یک پایه این اعتماد را نتایج رفاهی پرداخت مالیات در زندگی مالیات‌دهنده می‌سازد و پایه دیگر این اعتماد را عدالت مالیاتی می‌سازد، اگر کارمندی ساده و یا کاسبی از طبقه متوسط یا پایین مالیات می‌دهد، باید مطمئن باشد که آن فلان مقاطعه‌کار، سازمان و یا سلبریتی و هنرپیشه که پول آن‌چنانی درمی‌آورد هم مالیاتش را متناسب با درآمدش می‌پردازد، که خود این‌ها وابسته به شفافیت مالی و مالیاتی
است.
چنان‌که رهبر انقلاب می‌گویند: «بخش مهمّی از... اعتمادسازی به عهده خود دستگاه‌ها است؛ یعنی خود دولت، خود قوّه قضائیّه، خود دستگاه‌های دیگر بایستی رفتارشان، عملشان جوری باشد که جلب اعتماد بکند.... هیچ دولتی هم بدون کمک و پشتیبانیِ مردم قادر به کار نیست، نه دولتِ ما و نه هیچ دولتی در دنیا. ما نباید کاری کنیم که این پشتیبانی و اعتماد مردم نسبت به دستگاه‌های دولتی و دستگاه‌های اجرائی کشور- چه در بخش قضائی، چه در بخش قوّه مجریّه و بقیّه بخش‌ها... سلب بشود.» (15 شهریور 1397)
ــــــــــــــــــــــــ
References:
WHY SWEDES ARE OKAY WITH PAYING TAXES, 25 October 2019.
DENMARK-INCIME TAX, KPMG, 1 August 2019.
INDIVIDUALS-TAXES ON PERSONSL INCOME, PWC, 17 June 2019.
JAPAN-GUIDE, TAXES.